tag:blogger.com,1999:blog-31256479717958071682024-03-13T19:15:34.664-07:00REVISTA ASA IBILE YORUBAUnknownnoreply@blogger.comBlogger15125tag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-76995269930125132052011-08-09T21:59:00.001-07:002012-02-20T03:18:23.468-08:00<h5 style="color: white; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><span style="color: white;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span style="color: #ffcc00; font-family: Cambria; font-size: 11pt;"><span style="color: white;"> “ QUANDO REALMENTE A SEDE NOS AFLIGE, NÃO IMPORTA O RECIPIENTE E SIM, A ÁGUA NELE CONTIDA ”.</span></span></div></span></span></h5><h5 style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"> </span></h5><h5 style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"><span style="color: blue; font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"> NOSSO OBJETIVO</span></h5><h5 style="text-align: justify;"><div style="text-align: left;"><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><img a="" border="0" src="https://lh6.googleusercontent.com/-Tnvtli_2K-s/TZ4e1P6j5CI/AAAAAAAAAvU/JtEsCmpiHi8/s168/foto%2520sandro.jpg" style="height: 168px; text-align: center; width: 132px;" /></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><div align="center" style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small;"><b>SANDRO A. OLIVEIRA</b></span></div><div align="center" style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;"><span style="font-size: x-small;"><b>T'OGUN AROLEIFA</b></span></span><span style="font-family: 'Californian FB', serif; font-size: 7pt;"> </span><br />
<div style="color: #f3f3f3;"><span style="font-family: 'Californian FB', serif; font-size: 7pt;">ELEMOSO AWO ATI AGBA AKIN</span></div></div><span style="font-size: xx-small;"><b><span style="color: #0b5394;"><br />
</span></b><b> </b></span></td></tr>
</tbody></table></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Quando idealizamos esta revista, tínhamos em mente trazer ao publico leitor das questões que tratam a cultura Yorùbá e as interligadas, informações baseadas em nossos estudos ao longo de anos de pesquisas a respeito da cultura deste grupo na África e em nosso país, assim como apresentar durante as edições futuras desta revista, reflexões a respeito dos escritos de pesquisadores, alguns já bastante conhecidos do publico que tem como foco a cultura Yorùbá e outros ainda pouco abordados, para tanto a Direção da Revista AŞA IBILE YORÙBÁ, não poderia deixar de fora a visão e o conhecimento de algumas pessoas que já demonstraram de alguma forma serem conhecedores tanto no meio acadêmico quanto sacerdotal dos costumes dos Yorùbá e dos chamados Nagôs aqui no Brasil. São Sacerdotes adeptos do culto “Tradicional” dos Orixás e Sacerdotes deste culto na diáspora, que todos conhecemos pelo nome genérico de Candomblé. </span><span style="font-size: small;">Embora a cultura Nago-Yorùbá em sua Terra de origem seja o pano de fundo dos temas que serão abordados pela revista, a Diretoria desta, entende ser fundamental abordar da mesma forma (em uma linguagem coloquial) a suas mesclas nas Américas, sempre no intuito de dar ao seu leitor uma nova perspectiva a cerca de questões ligadas a cultura afro-americana, que por motivo ou outro, não encontram suporte histórico, filosófico ou teológico na cultura em questão, a não ser no “Nome” daqueles que os escreveram.</span> <span style="font-size: small;"></span></div></h5><div style="text-align: left;"><span style="font-size: small;"><u>O NOME:</u></span></div><h5 style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"><span style="font-size: small;"></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Assim, fomos buscar na Língua Yorùbá um termo, o qual se tornaria o nome desta revista, indo então ao encontro da Própria tradição Yorùbá, a de dar nome a seres animados ou não, nomes que trazem em si, a essência do que e o que se espera daquele ou daquilo ao qual o nome foi dado, para isto, consultamos amigos, alguns destes na qualidade de colunistas desta revista, desta forma surgiu o nome - AŞA IBILE YORÙBÁ, trazendo em sua constituição às palavras AŞA, que no seu sentido léxico original significa – costume - hábito - IBILE, que por sua vez é uma contração e que pode ser traduzida como - nascido-gerado na terra solo, unindo isto ao termo Yorùbá, encontramos o nome – AŞA IBILE YORÙBÁ - Costume Tradicional Yorùbá. </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">E é com todo o respeito o qual lhe é devido caro leitor, que nos orgulhamos em lhe apresentar a – Revista Eletrônica – AŞA IBILE YORÙBÁ, que com o apoio de seu leitor, veio para somar.<br />
<br />
<br />
</span><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><img border="0" height="120" src="https://lh6.googleusercontent.com/-TZwriqzdLYo/TZ4kIEJzNNI/AAAAAAAAAvU/i_JuyazKEco/s500/LOGO%2520PRONTA_1200x1800_1800x1600_500x300_2135x300.jpg" style="height: 61px; text-align: center; width: 100px;" width="100" /></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><div style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;">SANDRO A. OLIVEIRA</span></div><div style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif; text-align: left;"><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">DIRETOR GERAL </span></b><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
</div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: left;"></div><div style="text-align: left;"></div><div style="text-align: left;"></div><div style="text-align: left;"></div></div></td></tr>
</tbody></table></div></h5>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-44322670119951299662011-08-09T15:07:00.000-07:002011-08-09T15:13:16.975-07:00testeAGUARDE NOVA POSTUnknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-74860248881280393162011-08-09T14:58:00.001-07:002012-02-20T03:41:28.126-08:00<div class="ecxmsonormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: right;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-YJdnYJHN0RU/TmFzXmgAE2I/AAAAAAAAAgI/DljjPuhZKBI/s1600/FOTOINFORMATIVOS.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="80" src="https://lh4.googleusercontent.com/-YJdnYJHN0RU/TmFzXmgAE2I/AAAAAAAAAvU/uZYNQ-6EjZ8/s912/FOTOINFORMATIVOS.jpg" width="770" /></a><b><span style="font-family: Castellar, serif; font-size: 26pt;">I</span></b><b><span style="font-family: Castellar, serif; font-size: 16pt;">senção dO IMPOSTO IPTU para todas as religiões.</span></b></div><div class="ecxmsonormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Brasília</span></b><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;"> - A Constituição Federal brasileira estabelece que seja proibido à União, aos Estados ou Municípios cobrar impostos sobre templos religiosos de qualquer culto. No entanto, essa é uma prática não muito respeitada por alguns governantes municipais, que insistem em cobrar o IPTU (Imposto Predial e Territorial Urbano), principalmente, de templos religiosos de matriz africana. </span><span style="font-family: Castellar, serif; font-size: 16pt;"></span></div><div></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">A Câmara de Vereadores da cidade de Salvador, Bahia, debateu o direito de isenção do imposto a essas religiões. A vereadora Olívia Santana (PCdoB) é a autora da emenda ao Código Tributário do Município de Salvador que estende o benefício para os templos situados em terrenos arrendados. De acordo com a vereadora, a resolução beneficia principalmente os templos das religiões de matriz africana, pois cerca de 80% deles não usufruíam o benefício da isenção já alcançado por outras religiões, entre outros motivos, por estarem localizados em terrenos arrendados. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">O templo religioso é o espaço físico, a edificação, a casa destinada ao culto, na qual são realizadas as cerimônias, práticas, ritos e deveres religiosos. Para funcionar legalmente, o templo necessita de alvará de funcionamento expedido pela Prefeitura do município onde esteja localizado. Apenas a Prefeitura pode expedir o alvará de funcionamento e nenhum outro documento o substitui. O documento deve ser requerido independente de o imóvel ser próprio ou alugado. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">A grande dificuldade das religiões de matriz africana obter isenção do IPTU deve-se à falta de documentação e registro dos terreiros. Segundo levantamento feito pela Secretaria Municipal da Reparação de Salvador, cerca de dois mil terreiros de diversas nações foi encontrado no município, sendo que mais de 80% deles estão em situação fundiária irregular. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Muitas vezes falta estrutura jurídica para que os templos se constituam, pois muitos não possuem atas e estatutos registrados em cartório para que possam ser isentos do IPTU, conforme previsto na Constituição. A vereadora lembra que as instituições públicas devem se abrir para que todos tenham acesso. "As instituições sempre estiveram afastadas das religiões de matriz africana, agora elas devem se abrir para que todos possam ter a mesma oportunidade de acesso. Religiões como o candomblé, são formadas por pessoas de baixa renda, sem instrumentos legais necessários para obter informações e ter acesso ao aparato jurídico e advogados, como em outras religiões", afirma. E complementa: "Não se pode esquecer que essas religiões constituem a marca do povo brasileiro, com a sua afirmação de cidadania, mas ainda lidam com a carga do preconceito e do racismo, ainda carregam o peso do colonialismo e da escravidão". </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">O vice-prefeito soteropolitano, Edivaldo Brito, participou do debate na Câmara e se prontificou a colocar a Secretaria da Fazenda à disposição dos terreiros para o devido esclarecimento e cadastramento, a fim de agilizar o processo na Prefeitura. Edivaldo lembrou que o tombamento de um terreiro significa proteção e respeito, não devendo ficar limitado apenas ao barracão, mas sim ampliado às demais áreas, normalmente zonas de matas. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Mas não só as questões jurídicas impedem a garantia do direito. O preconceito também é uma das maiores razões da recusa em se aceitar os terreiros como templos religiosos. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Reconhecimento histórico -</span></b><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;"> Para o antropólogo Ordep Serra, pesquisador e professor da Universidade Federal da Bahia, "a dificuldade do processo de tombamento passa pelo reconhecimento histórico e pelo valor da religião de matriz africana. Os terreiros são símbolos culturais e devem tomar cuidado para não perderem suas áreas verdes por conta das forças econômicas". </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">O professor Ordep foi relator do processo de tombamento do Terreiro da Casa Branca do Engenho Velho, Ilê Axé Iyá Nassô Oká, um dos mais antigos e conhecidos templos da Bahia. Na época, a Prefeitura de Salvador exigia o pagamento de uma dívida de mais de 800 mil reais por impostos vencidos, ameaçando levar a Casa para leilão. Contudo, após uma imensa mobilização da sociedade baiana e de órgãos não-governamentais, a Prefeitura acabou por reconhecer a imunidade tributária. O Terreiro da Casa Branca foi o primeiro templo afro-religioso a ser tombado como patrimônio histórico do Brasil. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">A falta de conhecimento das leis é também um grave problema. Conforme explica Ricardo Barreira, presidente da Umbanda Fest, que acontece em Bauru, a falta de informação do povo de matriz africana é grande, pois muitos nem sabe que seus direitos são garantidos pela Constituição. Ele comenta: "Grande parte dos templos e sacerdotes não exercem seus direitos porque não sabe que eles existem. Todos os templos religiosos são isentos desse imposto. Em Bauru, nós temos cerca de 800 templos de umbanda e a maioria paga IPTU". </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Outras cidades já possuem leis regulamentando a isenção de imposto para todas as religiões, algumas até ressaltando a inclusão de terreiros como templos sagrados.</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">O prefeito de Aracaju, Marcelo Déda, assinou em maio de 2002, o decreto municipal que isenta templos afro-religiosos da cobrança da taxa do Imposto Predial Territorial Urbano. "Esse decreto é, sobretudo, para aqueles que têm dificuldade, pela perseguição e preconceito, em praticar sua fé", afirmou na época. Déda lembrou que a isenção é estendida para outras religiões, como por exemplo, a espírita kardecista. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="line-height: 17pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Em Manaus, o prefeito Serafim Corrêa assinou em 2007, decreto concedendo imunidade tributária aos templos religiosos, inclusive, aos imóveis alugados para qualquer religião. </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Em São Paulo, a ex-prefeita Marta Suplicy realizou até cerimônia mult- religiosa, em 2004, reunindo líderes de várias denominações e cerca de 700 pessoas no Teatro Municipal, para assinar a sanção de uma lei que desburocratiza a isenção do IPTU a aposentados e templos religiosos em São Paulo.</span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="ecxmsonormal" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13pt;">Fonte – Palmares.</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"></span></div><div style="text-align: justify;"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-3332919105862170502011-08-08T19:42:00.001-07:002011-08-30T09:15:47.943-07:00<div class="MsoNormal" style="color: white; margin-left: 144pt; text-indent: 36pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 18pt;">EEWỌ̀ ATI ẸṢẸ</span></b></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";">Adúrà: </span></i></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">é</span></i></b><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> a palavra yorùbá que designa oração</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">,</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Difá</i></b>, </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">é a divinação por meio de Ifá,</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";">Ebó</span></i></b><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">tem sido traduzido por Sacrifício, e</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif";"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";">Èwò </span></i></b><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">por<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"> </i></b>Tabu ou interdito. Estes são importantes componentes do sistema filosófico yorùbá de crenças religiosas. Embora compreendamos a importância da</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";">Adúrà</span></i></b><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"> </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">e do</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Da-Ifá</i></b>, </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">é no</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"> <i><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ebó</b></i></span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif";">/</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"><i>sacrifício</i><i>,</i> e no</span><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"> </span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"><b>È</b></span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"></span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">wò</b></span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif";">/</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">tabu e seus desdobramentos, que este artigo pretende dar maior ênfase, até mesmo porque eles estão intimamente relacionados.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Etimologicamente a palavra sacrifício vem do latim "sacrum facere", que significa fazer algo sagrado mediante um ato ou ação sagrada; oferecer alguma coisa a Deus. O adjetivo "sacrum" vem do verbo latino "sancire", de onde deriva também a palavra sanção e significa consagrar, sancionar, tornar inviolável ou invulnerável, transformar em sacro-santo, consagrar à divindade. Sagrado vem do latim "sacratus" - sagrado, consagrado, e deriva de "sacrare" - consagrar.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Este assunto a respeito de Tabu e Expiação requer um exame de várias facetas, e nesta oportunidade, estaremos nos restringindo somente aos fundamentos do sacrifício e Ẽwọ̀ na cultura Africana de Ifá/Ọ̀rúnmìlà e sua cosmologia.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Quando nossos próprios esforços já não são o suficiente para solucionar nossos problemas é quando recorremos ao sacrifício. Sem sacrifício nada é feito. O sacrifício é um componente importante ou até indispensável nesta religião, assim como foi, ou ainda o é para as principais religiões do mundo.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Mesmo sendo a oralidade um elemento presente em sua filosofia religiosa, cientes da força da palavra, os iorubas sabem que a verbalização por si só não é o suficiente para que seus desejos sejam atingidos. Ela deve estar indissoluvelmente acompanhada, do rito. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Em particular a divinação (Dafá ou Difá) é o gatilho, o preâmbulo à oração e o sacrifício. Como primeiro ato, está em ouvir a suave voz de Orí, que é o “Orí-entador” espiritual do homem, que fala ao seu protegido fazendo uso das mais diferentes formas. Ele pode fazê-lo por sonhos, até fazer uso de um amigo e também por meio dos sonhos, ou um parente para passar a mensagem que por outro meio seu pupilo não fez compreender, embora seja na prática da divinação com o intermédio de Ifá, (não diferente o mẹ́rìndínlógún) e seu Sacerdote, que Orí faz se manifestar de forma mais contundente. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Seguindo as observâncias e acatando as mensagens divinas contidas nos contos sagrado interpretadas pelos Awo Ifá, o passo seguinte na busca da dissolução das contendas, é a realização do Ẹbọ – “sacrifício”, que, por conseguinte evoca o apoio indispensável do Òrìṣà Èṣù. Este sacrifício pode ser o de tempo ou</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">dinheiro, e até mesmo comportamental, o que por vezes requer mais do consulente do que qualquer outro, visto que isto se aproxima estreitamente ao sacrifício de animais feito freqüentemente às divindades quando desejamos angariar sua ajuda.</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Fato é que, estas ações que perfeitamente podem ser chamadas de preliminares, por si só, não garantem o sucesso do homem na busca da solução dos problemas vividos por ele. Para tanto e como fator fundamental, deve o ofertante além de seguir as orientações anteriores, manter uma relação intima com <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ìwa</i></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"> </i>(bom caráter) e <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ẹsẹ̀</i></b> (perna). Literalmente traduzido, "<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ẹsẹ̀</b>" significa perna física, mas dentro do contexto da personalidade (espírito) e destino humano, isto significa trabalho manual (contenda), e luta. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">De acordo com Abímbọ́lá, "Ẹsẹ̀" introduz o princípio do esforço individual, elementos que revelam a presença do livre arbítrio do homem dentro da filosofia religiosa yorùbá. Esta série de determinantes jogam a luz sobre a escuridão de embustes professados por alguns adivinhadores, que, muitas vezes alheios a este conjunte de elementos filosóficos Yorùbá de culto aos Òrìṣà pregam que, basta o individuo fazer o sacrifício (e pagá-lo, é óbvio), para que seus problemas sejam diluídos. Enfatizando o “mágico” em detrimento a ética e moralidade, fazendo com que o consulente, consumidor da magia, relacione o não alcance de seu objetivo ao desconhecimento do “divinador” a cerca do sacrifício, e não a seus recorrentes vícios de conduta. Uma vez que ele esta “pagando” pela solução. Este é o gatilho que aciona uma avalanche de oferendas, uma que nova consulta (paga é claro) será requerida. Não raramente o consulente vai ser informado de que, determinado Òrìṣà ou elemento</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">constitutivo do ẹbọ foi de forma ou outra negligenciado, mesmo que a negligencia seja na verdade a do consultor no que concerne o sistema mitológico, teológico e filosófica que regem qualquer rito nesta cultura. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Existe um ditado yorùbá fala que:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> "Aquele que oferece um sacrifício, mas não observa o tabu, seria melhor que tivesse jogado fora o dinheiro que gastou no sacrifício”.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A palavra “sacrifício” é usualmente utilizada para a tradução do termo yorùbá Ẹbọ, muito embora esta palavra sacrifício não capte totalmente o conceito original deste termo. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ẹbọ </i></b>(sacrifício) é um dos meios de comunicação simbólica e ritual entre todas as forças do universo. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A filosofia divina (Ifá) nos orienta que há sempre dois lados para cada história ou problema, o yorùbá acredita que além do homem, há duas forças antagônicas no universo. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ifá </i></b>nos ensina que o cosmo é repartido em dois, o lado direito que é habitado pelas forças sobrenaturais afáveis ao homem, e estão representadas nos Òrìṣà. O lado esquerdo seria o seu oposto e está representado pelas energias destrutivas conhecidas como <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ajogún</i></b> (os guerreiros contra o querer do homem) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ìku</i></b> (morte), <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Àrun</i></b> (doença), <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Òfo</i></b> (perda),<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"> Èpe</i></b> (praga) etc. As <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Àjẹ́ </i></b>(grandes mães) também estão em coligação com o <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ajogún </i></b>para a ruína do homem e seu trabalho manual (ẹsẹ̀). </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“O homem precisa oferecer sacrifício a ambas as forças para sobreviver, ele precisa oferecer sacrifício às forças benevolentes para continuar desfrutando de seu apoio e bênçãos, como por motivos diversos precisa oferecer sacrifício à Ajogún que estão sob o comando de Exú, para que eles não possam se opor sempre que um projeto importante em sua vida é iniciado.” </span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Wande Abimbola.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">É importante lembrarmos sempre que, o homem não pode oferecer diretamente às forças do lado esquerdo, alguém já viu ou ouviu falar de um <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ojúbọ</i></b> (local de culto) de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Èpe,</i></b> ou de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Àrun</i></b>? Também é valido salientar neste momento que o sacrifício dedicado à os Ajogún por intermédio de Èṣù, revela que o individuo praticou algum ato considerado Ẽwọ̀/tabu, que deve ser aplacado por meio de expiação (<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ètùtù</i></b>). Trataremos deste tema mais a frente.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A divindade que age como o ‘meio-homem’ entre as três partes (direita, esquerda e homens) mencionadas acima é Èṣù. Ele é o guardião do universo. Além disso, ele é imparcial visto que ele apoiará somente o homem ou divindade, que executam sacrifícios. Este é o significado da frase</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> “<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Éni o rubó Èsù gbe</i></b>”.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">"Uma vez que ele recebe o sacrifício prescrito, ele proibirá o Ajogún de prejudicar o suplicante. Èsù leva o oferecimento à divindade ou o Ajogún de interesse. O efeito normalmente é o retorno da harmonia e reconciliação entre as partes em guerra." -</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Wande Abimbola.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Dentro do conceito de Ifá de sacrifício (<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ẹbọ</b> para os Yorùbá) é a tentativa do ser humano de enviar uma mensagem a todos estes poderes sobrenaturais do universo a respeito de nossos propósitos e casos. Quando todos os poderes sobrenaturais aceitam nossos sacrifícios/<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ẹbọ</b>, só cabe a nós respeitarmos o principia do bom caráter e esforço para que a paz e equilíbrio se restabeleçam. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Igualmente eles acreditam na dualidade de Olódùmarè, em outras palavras, eles acreditam que Olódùmarè criou o bem e as forças do mal, e no jogo do universo ele deu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Àṣẹ</i></b> (poder) a ambas as partes. Obviamente, uma vez que os Yorùbá acreditam que o bem e o mal têm sua origem a partir de Olódùmarè, alguém não deveria ficar surpreso pelo fato de que o bem e o mal estejam sob o controle e a dispensa de Olódùmarè. Em última análise, o bom uso ou uso indevido desses poderes está sujeito ao pronunciamento e sentença final de Olódùmarè.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Deus não veda a ninguém fazer o bem ou o mal, porque está decretado nas leis naturais, que assim como a noite segue o dia, qualquer um que faz o bem terá boa chegada em seu destino e, aquele que pratica o mal, sem dúvida colherá os frutos do mal. Seus caminhos são de tal ordem que o mal nunca vos escapara o castigo”.</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Osamaro. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A cada vez que nos deparamos com a possibilidade de que a filosofia religiosa yorùbá encarne um conceito não dicotomizado de bem e mal, assim como o do “pecado” e expiação, (mesmo que, não do ponto de vista Judaico-Cristão) a recusa é imediata.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Faz-se cogente salientar que, os conceitos cristãos de bem e mal não devam ser fundidos aos conceitos tradicionais yorùbá de bem e mal, de certo e errado, sem que reste prejuízo a este ultimo. A este respeito escreveu Verger:<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> </i></span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Ao abordar o estudo dessas religiões, é necessário abstrair certos postulados: bem e mal, que correspondem exatamente ao nosso conceito de bem e de mal, pecado original, divina providencia”.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Todavia, não se pode negar como se costuma fazer que os yorùbá não tenham um conceito, uma opinião e concepção de bem e mal, assim como o de pecado e expiação. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Sikiru Salami – King reforça desta forma a ligação do sacrifício com os conceitos de bem e mal assim com o de Tabu:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Assim, há basicamente três tipos de e</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">bó</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">: para evitar um mal que está para ocorrer, para afastar um mal já instalado e para atrair o bem... </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Todo conselho advindo do oráculo inclui a recomendação de interdições (ewó) e de um e</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">bó</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> específico que, através da manipulação bem orientada da força vital, afasta o mal ainda não instalado, neutraliza ou atenua o já instalado e atrai o bem”.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">As linhas seguintes são partes de uma entrevista a mim concedida pelo Professor da Universidade Obafemi Owolowo (antiga universidade de Ifé) Felix H’omidire em 2007 em sua residência em Ifé.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Aproveito esta oportunidade para tornar publico meu agradecimento, tanto pela receptividade, quanto pelos ensinamentos deste Yorùbá, cuja vida tem sido voltada a reavivar os legítimos conceitos filosóficos e religiosos deste grupo nas Américas. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Naquela oportunidade o indaguei a respeito de inúmeras questões, dentre elas a afirmação feita por alguns pesquisadores e religiosos no Brasil, de que a filosofia religiosa Yorùbá não concebe bem e mal e que a diferença entre ambos esta restrita a relação entre a divindade (</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Òrìṣà</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">) e seu fiel. È fundamental informar aqui que, não houve tradução do Yorùbá para Português, pois o Professor domina a língua, apenas transcrevemos suas palavras textualmente, de forma que os termos usados, foram exatamente os que o professor fez uso a época, preservando desta forma o sentido que ele quis dar a cerca da questão.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Quando perguntado a respeito de que alguns no Brasil afirmam, que o yorùbá não compreende bem e mal, e que o determinante entre um e outro é regido pela relação seguidor-divindade, o professor respondeu:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“O mundo foi criado com o contexto bom e o contexto mal, então os dois tem que estar presentes, da mesma forma que temos que ter sempre o macho e a fêmea, a força da complementaridade, esta sempre lá. Você vê aquele Edan Oboni, a fêmea e o macho com as pernas entrelaçadas, é sempre isto, quer dizer a junção mesmo, de duas forças de poderes assim opostos, que é também o principio que o tempo moderno usou até na eletricidade, tem que ter o negativo e positivo para ter energia. É uma tradução assim errada do conceito iorubano, o iorubano sabe que existe o mal, mas sabe que também existe o bem, e que nenhum pode existir sem o outro, não tem aquela perfeição... quando se supõe o mal, não quer dizer que o bem não esteja lá presente né, então é muito difícil para uma mente ocidentalizada que aprendeu desde cedo a separar, que o mal não pode encontrar o bem, mas isto é uma mentira, eles dizem: “ah não, a escuridão e a luz não podem se encontrar”, encontram-se sim. É por isto que a gente distingue, como é que a gente consegue distinguir as estrelas no céu a noite?É porque dentro da escuridão que esta lá, tem uma luz que esta brilhando, se tudo estivesse assim claro a gente não via, é por isto que a gente não vê estrelas de dia, estão lá o tempo todo mas a gente não vê, porque tudo esta clareado, então, aquela analise né, de que a luz e a escuridão não se encontram... encontram sim, as estrela são um exemplo perfeito disto, que você coloca um ponto de luz dentro de um grande corpo de escuridão você vai ver claro, mas em seu entorno tem a escuridão para realçar a sua força, então é isto, mas eles acham que não, é cortar, quando um chega o outro foge”.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Felix continua dizendo:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“... a diferença da religião yorùbá com as outras religiões que temos por aí é que: “o Òrìsà vai ser o todo poderoso”, mas para o yorùbá, ele tem poder, porque ele tem Asé, ele tem poder naquilo que compete, naquilo que é conferido a ele, dentro deste contexto ele deve saber dos seus limites e se ele não respeitar ele leva castigo”.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O professor nos da um dos elementos de distinguem os valores de bem e mal do ponto de vista da filosofia religiosa Yorùbá da Cristã. Das declarações feitas por Felix, pode se notar que o yorùbá tanto tem um conceito não dicotomizado de bem e mal, assim como concebe regras, leis, tanto para homens, quanto para divindades, que ao ser quebrada a punição e quase que imediata.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Também foi narrada a mim pelo Professor, a história de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">bàtálá, conhecida nos meios afro-brasileiros com pequenas variantes, do momento da criação e do surgimento do </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẽwọ̀</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">bàtálá, com o vinho de palma, em determinado momento ele diz: </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Os Irose olódùmarè eram tipo Ministros de Deus, que ele mandava para cumprir determinadas tarefas, para ele em nome dele, e cada vez que ele manda assim, ele da um Asé para que a pessoa possa cumprir com seu dever né. Então a chave de Odùdúwà era no Igba Ìwa, que ele recebeu, porque, até a incumbência dele no trabalho que ele cumpriu, não era dele originalmente, era de Obàtálá, foi ele quem Deus chamou para ir fazer a terra firme da massa de água que cobria todo o espaço, mas Obàtálá ao sair da presença de Olorun encontro Èsù e Èsù diz: </span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Ah, eu vi, eu soube que você ganhou essa tarefa importantíssima, então eu vou querer tal, tal e tal para eu poder te dar o meu apoio. - E ele diz:</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">-Olha você não vê que eu não tenho mais tempo para tudo isto, eu agora sou mais próximo a Olorun então, não preciso da sua ajuda.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">E ele saiu, e Èsù é assim mesmo, ele tem o poder de fazer e de desfazer, então tudo bem, aí ele sai para cumprir o determinado, recebe um camaleão um galo com 5 dedos, e recebe também o Igba Ìwa... Adormecido por ter bebido émú (por influencia de Èsù), foi superado por Odùdúwà, Obàtálá quando voltou a si soube que tinha falhado na missão dele e se arrependeu muito, tanto que jurou que nenhum filho dele ia poder mais tocar no vinho de palma, então a penitencia dele virou este Ewó de não só do vinho de palma, mas tudo que era doce, tudo que dava prazer, quer dizer ele agora adotou como seu estilo de vida, uma vida de austeridade mesmo, ele não come sal, não usa azeite de dendê porque da cor alegre ao molho, não bebe vinho de palma ele não usa nada colorido, a única cor que ele ganhou foi o Ekódidé que ele ganhou de Òsun, para juntar o poder feminino justamente ao poder dele a figura dele de macho, de homem de idade e tudo, então o castigo dele foi isso. O Yorubano castiga até seu Orixá, então isto a gente vê principalmente no Obàtálá, ele também foi Orixá que foi encarcerado por Sàngò por um mal entendido sobre um cavalo, e coisas assim, mas ele se submete mesmo, ele é um orixá submisso. “Ele agora depois de seu arrependimento e tudo ele se limpou se lavou daquele pecado e desde que ele cumpra seu eewò, não tem mais problema com isto”.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A historia é mais longa e contém muitos por menores, entretanto três conceitos desta narrativa é que são fundamentais no que tange esta matéria.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Um esta ligado a palavra “pecado” usada pelo Professor, o segundo é Eewó, o terceiro mesmo que subentendido é sacrifício, pois Ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">bàtálá</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> foi punido por ter se negado a dar o que Èṣù pediu, o ato de Ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">bàtálá</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> causa a quebra da lei imposta por Olódùmarè determinando que, a cada trabalho importante a ser realizado, seja por seres animados, inanimados ou divindades, Ifá deve ser consultado e o sacrifício realizado, e a falha de Ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">bàtálá</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> foi exatamente a de não ter levado em conta o fato de que Èṣù é o guardião desta Lei.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Já dizia Babayemi's: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“Olódùmarè ordena uma lei, se as divindades, os ancestrais ou a sociedade as rompe, qual o melhor agente a aplicar a lei do que o legítimo depositário da lei?</i>”</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Isto é o que faz Èṣù, motivo pelo qual encontramos em seu oriki<i style="mso-bidi-font-style: normal;">- <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Èṣù Ọlọ́pa Elédùnmarè laelae </b></i>–</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">O inspetor de Elédùnmarè desde o principio dos tempos”</i>. </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O termo Ọlọ́pa é uma referencia a: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">aquele que carrega o</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> “bastão</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">”, </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">freqüentemente traduzido por policial. Uma vez que, em tempos modernos é comum vermos um policial carregando seu cassetete, e que, deveria caber a este, a aplicação das sanções a aqueles que infringem as leis*.</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Èsù é o guardião do axé, uma cópia do poder sacerdotal e da autoridade com que Olódùmarè criou o universo. Èsù é então a regra efetiva do universo, o princípio de ordem e harmonia, é o agente de reconciliação”. Wande Abimbola.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A polaridade absoluta do bem e do mal não faz sentido para a compreensão seja de Èṣù, ou Olódùmarè, o que precisa ser enfatizado neste contexto é que, os Yorùbá acreditam que ambos, o bem e o mal, sempre caminham paralelamente, não se pode dicotomizá-los. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A palavra yorùbá que designa Lei é:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Òfin</i></b>; </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Então, encontramos com freqüência o termo </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Olófin</span></i></b><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">relacionado tanto a Olódùmarè quanto Odùdúwà.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Odùduwà é a forma completa de seu nome; de cuja forma diminutiva é Oòduwà. Seu título é Olófin ou Olófin Ayé, que significa "Lei generosa da terra." Olódùmarè, cujo outro nome é Olórun, é Olófin òrun, que significa "Generosa lei do céu”. </span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Wande Abinbola.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O significado mais profundo da palavra OLÓFIN é: Proprietário da lei, ao que parece, o termo também da base ao titulo Alãfin, do Rei de "Ọyọ”<i style="mso-bidi-font-style: normal;">.</i></span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Entre os povos yorùbá muitas vezes disse que</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">“ilu ti ko si òfin, ese ko si nibe”,</i></b> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">significando que:</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">em uma cidade onde não há lei, o pecado não pode ser imputado,</i>”<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"> </span>Ou seja; onde há Lei, se manifesta o Pecado.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Entraremos agora de um ponto nevrálgico e que tem sido constantemente e maciçamente negado no culto de orixá nas Américas, a concepção do pecado dentro da cultura de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Òrìṣà</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Não há culpa nem pecado no candomblé.” </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Gal costa.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Talvez esta colocação feita pela cantora, possa refletir o conceito afro-americano do culto ao Orixá, mas, isto tem base na filosofia religiosa tradicional dos Yorùbá?</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A respeito desta negação freqüentemente feita, a respeito da inexistência pecado na tradição dos Yorùbá, Ìdòwú escreveu:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">"É bastante abrangente para alguém que a religião dos iorubas não oferece um sentimento de pecado. É verdade que os iorubas não pensam ou dizem de uma forma sistemática o que eles pensam, crêem e sabem sobre esta praga universal, e é verdade que eles não tenham feito uma, a teologia "do pecado;. Contudo, é "deslealdade e ignorância concluir que eles não têm um sentido de pecado". Ìdòwú, Olódùmarè.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A palavra sacrifício-holocausto tornou-se o equivalente semântico (mesmo que não exato) ao termo yorùbá </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẹbọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">, sem nenhuma contestação por parte de seguidores e estudiosos desta cultura na diáspora. Assim com o termo Santo, é passivamente aceito como correlato de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Òrìṣà</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">. Quando questionados a respeito do sacrifício de animais em nossa cultura por um cristão imediatamente lembramos ao questionador a respeito de Levíticos. Membros do culto ao Orixá no Brasil casam-se, batizam seus filhos em templos católicos. Teólogos comparam Èṣù ao Espírito Santo, não causando reação negativa alguma por parte dos adeptos da religião do Orixá, talvez por imaginarem que colocações descabidas como esta possam “ajudar” a desfazer do imaginário publico estereótipos criados pela própria cultura a qual se recorre agora. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A pergunta a se fazer é, porque a resistência em aceitar que os yorùbá concebem e tem uma percepção de pecado dentro de sua crença? </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Esta repulsa aos valores agregados e contidos no pecado, mesmo que não do ponto de vista do cristianismo, tem custado caro às religiões afro-brasileiras, não raramente tem recebido a alcunha de religião aética. Reginaldo Prandi tem açoitado constantemente as religiões afro-brasileiras em particular o candomblé com colocações do tipo:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif";"> </span>“O candomblé, seguido de perto pela umbanda, opera em um contexto ético no qual a noção judaico-cristã de pecado tem pouca ou nenhuma importância, não faz sentido… Não há um sistema de moralidade referido ao bem-estar da coletividade humana, pautando-se o que é certo ou errado na relação entre cada indivíduo e seu orixá particular… Como religião em que não existe a palavra no sentido ético, nem a conseqüente pregação moral, o candomblé (juntamente com a umbanda, que, contudo tem seu aspecto de religião aética atenuado pela incorporação de virtudes teologais do kardecismo, como a caridade) é sem dúvida uma alternativa religiosa importante também para grupos sociais que vivem numa sociedade como a nossa, em que a ética, os códigos morais e os padrões de comportamento estritos podem ter pouco, variado e até mesmo nenhum valor... Aceitando o mundo como ele é, o candomblé aceita a humanidade, situando-a no centro do universo, apresentando-se como religião especialmente dotada para a sociedade narcisista e egoísta em que vivemos. Porque o candomblé não distingue entre o bem e o mal do modo como aprendemos com o cristianismo, ele tende a atrair também toda sorte de indivíduos que têm sido socialmente marcados e marginalizados por outras instituições religiosas e não-religiosas. Isso mostra como o candomblé aceita o mundo, mesmo quando ele é o mundo da rua, da prostituição, dos que já cruzaram as portas da prisão. O candomblé não discrimina o bandido, a adúltera, o travesti e todo tipo de rejeitado social”.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Para que possamos tratar do pecado dentro da sociedade Yorùbá se faz vital compreendermos o sentido léxico original e sua etimologia. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Pecado, do latin Peccatum sm.</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> ‘<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Transgressão de preceito religioso</i></b>’ ‘</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">falta, erro culpa’.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A bíblia da uma variedade de termos para expressar o mal de ordem moral, os quais pretendem nos explicar algo de sua natureza. O termo mais comumente usado para traduzir pecado no contexto bíblico é:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> “<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Errar o alvo</i></b>”. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O pecado sempre foi um termo principalmente usado dentro de um contexto religioso, e hoje descreve qualquer desobediência à vontade de Deus; em especial, qualquer desconsideração deliberada das Leis reveladas. No hebraico e no grego comum, as formas verbais (em hebr. hhatá; em gr. hamartáno) significam "errar", no sentido de errar ou não atingir um alvo, ideal ou padrão. Em latim, o termo é vertido por peccátu.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Pecado designa todas as transgressões de uma Lei ou de princípios religiosos, éticos ou normas morais. Podem ser em palavras, ações (por dolo) ou por deixar de fazer o que é certo do ponto de vista de cada cultura (por negligência ou omissão). </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O termo tem uma conotação essencialmente religiosa. Pecado, na visão cristã, não é a transgressão de uma norma moral ou jurídica e sim a transgressão de uma norma que se julga imposta ou estabelecida pela Divindade. O reconhecimento do caráter divino de uma lei, e a intenção de transgredi-la, são os dois elementos deste conceito. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Encontramos aqui o primeiro embate sobre valores de “pecado” entre a visão cristã e a Yorùbá, uma vez que para o Yorùbá tradicional (não estão incluídos aqui, os pseudos iorubas), leis morais e jurídicas estão indissoluvelmente irrigadas pelo divino, e a quebra destas leis é considerada pecado do ponto de vista Yorùbá. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Uma característica das religiões dos povos Africanos é a falta de uma fronteira nítida entre os mundos natural e sobrenatural, o mundo visível, presente e outro, invisível e eterno, entre a matéria e o espírito, entre a esfera secular (profanum) e o religioso (sacro).</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A religião Yorùbá, oferece uma estrutura muito importante para a compreensão da disposição geral da política, jurídica, moral e, naturalmente, o social da vida das pessoas. É neste sentido que Roland Hallgren argumentou que</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> "a prática religiosa é a realização de direitos sociais"</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> (Hallgen 1988).</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A interpretação é de que, a religião estabelece o quadro de "racional" explicação sobre o político, o social, o moral e o legal. Isso ocorre porque esses outros aspectos da vida, ao que parece, estão todos enterrados no quadro que a religião proporciona. Para o povo yorùbá, religião, no sentido metafísico fornece um padrão de inteligibilidade para eles. Uma vez que isto é assim, podemos inferir a partir desta visão que o povo yorùbá não vê um rompimento dos laços entre o político e o religioso. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O religioso se destina a apresentar uma explicação para a vida, e se realmente é deste mundo, então pressupõe que a política está englobada no âmbito da religião uma vez que a política é essencialmente um assunto mundano. Na sociedade tradicional yorùbá, o elo entre o religioso e o político foi destacado pela instituição <i>Ògbóni</i> formada por Sacerdotes e Chefes comunitários, que já tratamos em outra oportunidade (Ver TOPICO ỌMỌ IYA NESTA PG).</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O adágio popular Yorùbá</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">“ilu ti ko si òfin, ese ko si nibe”,</i></b> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ao qual alguns podem imputar mais uma conotação religiosa cristã. Mesmo se quisermos aceitar esta linha de raciocínio, a verdade é que, os iorubas têm uma noção do pecado, da mesma forma que outras culturas têm de lei, seja ela divina ou não, assim como o do certo e errado. A violação da lei é definida em um sentido moral, avaliativa ao invés de um sentido puramente jurídico. Esta distinção torna-se por tanto da maior importância na medida em que estabelece a inseparabilidade entre o legal e moral na filosofia Yorùbá.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A importância deste provérbio não pode ser subestimada. Primeiro porque, admitir a ausência de pecado é admitir a ausência de leis, (e como já vimos às leis deste mundo estão atreladas as do outro mundo) o que equivaleria a negar o titulo de Olófin Ọ̀run atribuído a Olódùmarè e Olófin Aye dedicado a Oodua.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O termo Yorùbá </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẹ̀ṣẹ̀</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">, </span></b><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">freqüentemente é traduzido nos dicionários mais antigos até os atuais por: Pecado, iniqüidade. D</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẹ̀ṣẹ̀</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> (Da </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẹ̀ṣẹ̀</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">): Pecar, transgredir, isto aponta para o fato de que, este grupo de forma ou outra, faz paralelo à carga de valores contidos em ambos os termos. Ẹ̀ṣẹ̀, como já abordamos, significa pecado ou transgressão. A partir desse provérbio, é sugerido que a ruptura da lei faz um pecador ou um transgressor, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ẹlẹ́ṣẹ̀, </i></b>ou seja, quem transgride. Na maioria dos casos, na jurisprudência (ocidental) em geral, quando se quebra a lei, nem sempre isto é visto de uma perspectiva moral. Por exemplo, por ter quebrado a lei e jurisprudência norte-americana, não garante a alguém a denominação de pecador.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">De acordo com estudiosos como Menkiti (1979: 171-173), Wiredu (1996: 19) e Mbiti (1969: 108), vêem a ética em termos do que o indivíduo é para o resto, uma ética comunalista não traduzida como,</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> "eu sou porque eu acho", </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">mas como</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, "Eu sou porque nós somos”, </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">isto explica a obrigação de cumprir a lei, como a relação entre moral a pessoa, o indivíduo e a comunidade. O caráter da obrigatoriedade, de cumprir a lei, e, portanto, derivado o pensamento comum. Conseqüentemente, a transgressão da moral ou lei do ponto de vista yorùbá é considerada pecado.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O conceito elaborado pela teologia cristã de modo geral, é o de pecado como o que é dito ou feito, até mesmo desejado, contra a lei eterna. Desta forma afastando-se do caminho (errando o alvo-objetivo). Entendendo por lei eterna, a vontade divina que é dirigida para a conservação da ordem no mundo. </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O conceito incorporado no que se conhece hoje como os sete pecados capitais, trata de uma classificação de condições humanas, conhecidas atualmente como, vícios </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">de conduta, que são muito antigas e que precedem ao surgimento do <u>cristianismo.</u></span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> O conceito, que mais tarde foi apropriado pelo catolicismo, de forma que hoje pareça incorreto ser imputado ou compreendido fora dele. </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Sobre o conceito de “pecado” entre os yorùbá Ìdòwú diz:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Entre os Yorùbá a moralidade, é, certamente, fruto da religião; eles não fazem qualquer tentativa de separar os dois; e é impossível para eles agir assim sem enfrentar conseqüências desastrosas. Aquilo que tem sido denominado tabu deve sua origem no fato de que as pessoas discerniam que havia certas coisas moralmente aprovadas ou desaprovadas pela Divindade. Assim os Yorùbá chamam tabu de Ewò – “coisas proibidas”, “coisas que não se faz”. “É claro que algumas vezes não é fácil estabelecer os limites entre aquilo que é meramente ritual e aquilo que é puramente ético, pois se encontram freqüentemente envolvidos um com o outro, ou melhor, o ritual pode ser um meio para se alcançar mais facilmente o ético. Deve-se notar que o mesmo termo Yorùbá, com seu verbo cognato, é empregado para “pecado” e “ofensa”. O termo é Èsè. Trata-se de uma palavra popularizada pelo evangelismo cristão e pelo Islam. É a palavra usada para “pecado” na tradução Yorùbá da Bíblia... A palavra Ewò é mais abrangente, no entanto, vai mais fundo ao coração da questão... Na análise final, os tabus abraçam tudo o que pode ser considerado como “pecado”, e transmitir a sensação de que uma violação de qualquer um deles tem-se pessoalmente ofendido alguém - a Divindade, uma divindade, ou um antepassado. Ìdòwú 1962- 146-148-149.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Das palavras de Ìdòwú se faz necessário argumentar que, algo não popularizado não significa inexistente. Nesta mesma linha está o termo</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Olùwa</i></b> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">que foi o escolhido e difundido pelo evangelismo cristão para </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Deus</span></i></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i></b><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">na tradução da Bíblia. </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Quando faço referencia a o termo Olùwa, e por estarmos tratando de pecado também no âmbito da moral, o termo e o conceito de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">mọluwàbi</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> nos vem a cabeça inevitavelmente.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“O Ìwa é uma obrigação pra todos procurarem né, por isto que o mais perfeito ser humano para o Yorùbá chama-se </span></i><i><span style="font-size: 11.5pt;">Ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">m</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">luwàbi</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">. É o mais perfeito ser, quando eles dizem, ah, não, esta pessoa é </span></i><i><span style="font-size: 11.5pt;">Ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">m</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">luwàbi</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, quer dizer, já diz tudo mesmo daquela pessoa. Quer dizer: ela tem o WA. Porque no dialeto Yorubano original de Ile Ifé, o Ìwa se chamava mesmo de UWA, por exemplo, por isto que é Odùdúwà, no dialeto original, na reflexão da pronuncia original de Ifé. Este Wa esta sempre presente, por exemplo; até quando chegou o Cristianismo, o mesmo WA foi repetido, porque viram (seu significado). Assim, o que estão ensinando (os cristãos) é aquilo que o Yorubano já anda a procura o tempo todo, que é o WA, por isto que o Senhor do cristianismo virou Olùwa, Olú Uwa, O Senhor do Uwa.</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Ayoh`omidire. </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O conceito de Ọmọluwàbi, esta refletido em uma frase yorùbá adjetiva, que contém as palavras "Ọmọ-Olú-ti-ìwa-bi", como seus componentes. Que quando traduzido literalmente e separadamente obtemos: Ọmọ - criança, filho + Olú - chefe, comandante + Tí, que significa: isso ou que + Ìwa - personalidade boa, e por ultimo o verbo Bí significando: nascer, gerado.</span></div><div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"></span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Quando combinados, ọmọluwàbi pode ser traduzido como "o filho gerado pelo chefe de ìwa". Essa criança é vista como um paradigma de excelência de caráter. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Wande Abimbola deixa claro que ọmọluwàbi tem a função de expor e demonstrar a virtude inerente e valor de ìwa-pẹ̀lẹ́ (1975: 389). Assim, através de Ìwa-pẹ̀lẹ́ "bom ou caráter suave "Abimbola nos diz em última análise,</span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;"></span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">"é a base da conduta moral na cultura yorùbá, é um atributo que defi</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">ne </span><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">m</span><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">luwàbi, como um conglomerado de princípios de conduta moral demonstrada através de um </span><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">m</span><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">luwàbi como o mais fundamental dos princípios."</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">No entanto, um ọmọluwàbi não é perfeitamente ideal um ser sem falhas, porque o yorùbá abomina todas as reivindicações do absolutismo em quaisquer ramificações, e a crença de que como seres humanos, só podemos e devemos empenhar-se apenas no ideal, porque a perfeição e absolutismo é ilusório no seu sistema de pensamento Yorùbá. </span></div><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Isto torna inadequada e põe por terra a afirmativa freqüente de acadêmicos que atribuem ao sistema de crenças Yorùbá uma visão anamartesica.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O conceito de Ọmọluwàbi, não pode ou deve ser fundido com o de anamartesia, porque o primeiro esta relacionado aos meios para alcançar o desenvolvimento e maturidade completa (falaremos destes meios no artigo relacionado a Ọmọluwàbi). Isso não significa perfeição sem pecado - Ẹ̀ṣẹ̀<u>,</u> que é o que nos remete o conceito de anamartesia.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Veremos que no conceito religioso filosófico dos iorubanos, os termos </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẽwọ̀</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">, Òfin e </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẹ̀ṣẹ̀</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> são relacionados.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Eewo</span></b><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">, subs. - Aquilo que é proibido, um ato proibido interdito. adv. Não, absolutamente, certamente não.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Apenas com esta informação, não é possível fazer uma conexão entre os termos; Mas, quando compreendemos que a palavra pecado, assim como seu equivalente em yorùbá,<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> </b></span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẹ̀ṣẹ̀</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">,</span></b><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> estão estreitamente relacionadas à religião, e procuramos o significado do termo Eewó na perspectiva religiosa yorùbá, vemos que é perfeitamente possível e plausível a proximidade dos termos, uma vez que o termo Eewó fora do discurso sacerdotal, </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">dos rituais, invocações, encantamentos e citações da tradicional religião yorùbá, não são expressos adequadamente pelo yorùbá coloquial (tradicional). A linguagem correta seria a de Ifá, que é o yorùbá litúrgico (ọfọ̀, àṣẹ), uma linguagem usada entre sacerdotes (geralmente de Ifá), para expressar idéias transcendentais.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; line-height: 115%; margin-bottom: 10pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;">Um exemplo destas traduções literais que causam equívocos de interpretação é o termo <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Awo</i></b>, que não raramente é traduzido por segredo, quando na verdade não deveria ser utilizado fora de um contexto religioso, neste caso, o mais adequado seria o termo <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">aṣiri</i></b> ou <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ikọkọ</i></b>, pois Awo designa “mistério ou segredo sobre coisas sagradas”, senão vejamos:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Não é nenhum <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">a</b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ṣ</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">iri / ik</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">k</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></b><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> (segredo) que o grande awo <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">(</b>mistério<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">) </b>de um Awofá <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">(</b>sacerdote<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> </b>de<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> </b>Ifá<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">)</b> é seu Igbadu”.</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">A respeito Abimbola dizia:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Awo em Yorùbá se refere ao segredo ou conhecimento esotérico relacionado as cinco principais áreas de nossa tradição.</span></i><br />
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">1) Awo Egúngún, conhecimento esotérico relacionado aos ancestrais.</span></i><br />
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">2) Awo Orò, conhecimento esotérico relacionado a Orò, o que é outro espírito ancestral.</span></i><br />
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">3) Awo Ìsèse, que é o conhecimento relacionado a cura, e medicina das ervas.</span></i><br />
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">4) Awo Ifá, conhecimento relacionado Ifá.</span></i><br />
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">5) Awo ògbóni, conhecimento relacionado a sociedade Ògbóni<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">.</b> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Por exemplo, o que eu falo pras pessoas aqui é, que o que chamamos de AWO em Yorùbá, não é tanto aquele segredo que esta lá, mas <u>o poder de saber</u> o que esta por traz disto...”</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Felix. Ilê Ifé 2007. </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O grifo é nosso.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Então nos fica claro que awo não designa segredo de coisas profanas, talvez por isto Gisele Omindarewa tenha sabiamente dado a o seu livro o nome “Awô o Mistério dos Orixás” e não, Awo o segredo dos Orixás.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A palavra eewó é de origem yorùbá, manteve nos meios afro-brasileiros a mesma acepção de “coisa proibida”. O termo de origem malaio-polinésia, tabu, já aprovado nos dicionários da língua e universalmente difundido, desde as clássicas interpretações freudianas. Tabu, é um equivalente semântico lacônico para o que os religiosos afro-brasileiros chamam de euó ou de quizila (O leopardo dos olhos de fogo).</span><br />
<div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O termo ẹ̀ṣẹ̀, esta vinculado ao termo ẽwọ̀, grifado euó por Yeda Pessoa de Castro em “Falares Africanos na Bahia”, tem seu correspondente no termo Banto, quizila. Segundo Nei Lopes, o termo quizila pode ser traduzido por<i style="mso-bidi-font-style: normal;">:</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> “Proibição ritual, tabu alimentar ou de outra natureza”</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">. </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Novo Dicionário Banto do Brasil.</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> Atualmente pode se notar certo barateamento nos meios afro-brasileiro do significado original de Ewó-Kizila, que na origem não estava restrito ao alimentar. Esta confusão ou tendência parece ter origem na informação trazida por Ìdòwú quando ele dizia:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">A frase: </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">j’ ẽwọ̀</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> (</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">jẹ ẽwọ̀</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">), significa literalmente "comer o tabu"...</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">É obvia a intenção daquele que se baseia neste texto de Ìdòwú retirando-o de seu contexto. Até mesmo porque, o autor externa o sentido metafórico da frase:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“... é uma expressão yorùbá para "quebrar o tabu" ou "cometer o pecado", e aponta também para o fato de que o tabu entre os yorùbá pode originalmente ter consistido em coisas para não ser comido. A palavra, no entanto como temos observado, abrange todos os atos de violação da lei moral,...Assim, por exemplo, uma pessoa que j' </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ẽ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">wò</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">̣</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> por cometer adultério, quebrando um pacto, ou por bater em sua mãe”.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Esta metáfora revelada na sentença Jẹ Ẽwọ̀, foi abordada quando escrevi sobre o Ṣàkì e sua representação dentro da sociedade Ògbóni. Naquela ocasião fiz notar a relação entre o estomago - Ifin (metaforicamente falando) e a intenção daquele que carrega o Ṣàkì. Como não é o campo a ser tratada aqui, relembraremos uma pequena passagem daquele texto: </span><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">O "</span></i><i><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ṣ</span></i><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">àkì"</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> é projetado para reproduzir a aparência da superfície interna do estômago do homem. O intento ou a simbologia disso é passar a mensagem de que um Ògbóni, ao carregá-lo não esta intentando qualquer conspiração maldosa. Então, ele orgulhosamente exibe o interior de seu estômago aonde ele guarda não apenas alimento, mas coisas que alimentam seus pensamentos e tudo que vê e sente. Togun Aroleifa – </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">Ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">m</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Iya, 2011.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O valor atual do ẽwọ̀ nos meios afro-brasileiros é narrado desta forma por Prandi, que se utiliza do termo tabu:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Tudo o que não é tabu do orixá ou do Odù é permitido, havendo muita flexibilidade, podendo os tabus ser substituídos por outros e mesmo pouco cobrados”... As regras do tabu hoje não representam impedimento categórico, havendo muita flexibilidade para alterar as regras caso a caso, de acordo com os interesses do terreiro e de seu chefe... O alargamento de possibilidade de escolha de parceiros sexuais, inclusive homossexuais, deve ter minado completamente os tabus do incesto que, originalmente, proibiam relações entre os filhos-de-santo de uma mesma casa (já que eram irmãos entre si), entre pais e seus iniciados etc. Logo os tabus religiosos estavam reduzidos à ingestão de alimentos e pequenas ações. Embora se faça muita crítica ao comportamento moral do outro, sempre na forma de fofoca e maledicência, o candomblé não dispõe de nenhum mecanismo formal de censura, aceitando em seu corpo de iniciados qualquer pessoa, mesmo quando se trata de indivíduos cuja conduta moral, sexual ou não, os torna indesejáveis para outras religiões, que só os aceitam quando são capazes de mudá-los.</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">” Reginaldo Prandi.</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Um divinador explicou que uma pessoa não pode mudar basicamente seu destino, mas pode prejudicá-lo quebrando um tabu (Ewò)”</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> 139 Ifadivination.</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Todo conselho advindo do oráculo inclui a recomendação de interdições (ewò)”. Sikiru King.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẽwọ̀ em seu sentido mais profundo, não se restringe ao que se deve ou não comer, ou usar, ele vai além, para nos alertar a cerca do que não fazer enquanto prática social e religiosa, lembrando-nos que temos limite. Assim como a cultura Yorùbá, não dicotonomiza o bem do mal, não se pode como muitos tentam conscientemente fazer, separar a conduta sacerdotal da social, como se um fiel ou sacerdote do Òrìṣà só os fossem dentro dos muros que cercam seu Ilê Àṣẹ, onde ele é o regente das leis.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Como deveria ser sabido por todos os que se julgam adeptos das tradições afro, o Ẽwọ̀ pode ser coletivo ou individual, a depender da divindade ou Odù que esteja sob a influencia, de qualquer maneira, o Ẽwọ̀ esta sim, estreitamente relacionado à Awon Òfin (Leis) impostas seja pela divindade maior Olódùmarè (Awon òfin olódùmarè, Olófin Ọ̀run) ou por divindades menores, representadas por Odùdúwà (Awon òfin Oodua, Olófin Aye), e sua quebra (Eewo) fatalmente considerada um pecado (Ẹ̀ṣẹ̀).</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A relação entre Olófin Ọ̀run e Olófin Aye, é uma metáfora entre as leis do Ọ̀run e as do Aye, e que ambas são concebidas pela filosofia Yorùbá como sendo de origem única, divina, e devem ser observadas.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Foi ao abordar as questões relacionadas a o ẽwọ̀ na cultura Yorùbá, que Felix escreveu o que segue:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Observe neste jogo de crianças a importantíssima questão de tabus e proibições que regem a vida cultural dos iorubanos. Essas regras ou quizilas "eew</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">" são referidos como “ew</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">" e podem dizer respeito a interdições impostas pelos orixás ou leis morais e éticas para salvaguardar a ordem social. Os representam uma forma de manter o equilíbrio da sociedade, procurando garantir a harmonia mais perfeita entre os três universos do mundo iorubano, aquilo que W</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">le Soyinka (Prêmio Nobel da Literatura, 1986) descreveu como "Okun ayé </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ẹ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">mi Yorubá, ou seja, o mundo dos viventes (ayé), o dos antepassados (Orun) e o mundo dos que hão-de-nascer (ayé àw</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">n </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ẹ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">mí àirí ati iran tí a kàoi tíì bí). Quem cometer o sacrilégio de quebrar uma interdição já sabe que será castigado pela sociedade e pelos antepassados e/ou orixás. Por isso que um ditado avisa que : </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">Ẹ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">ni tó bá şe </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">hun t</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ẹẹ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">nikan ko şe ri,ojú r</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ẹ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> á ri </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">hun ti </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">ẹ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">nikan kò rírí. (Quem fizer aquilo que nenhum outro ser vivo jamais fez, os olhos dele verão aquilo que os olhos de ninguém jamais viram)”</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">. Akogbadun 2004.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ao quebrarmos um ẽwọ̀, estamos cometendo, mesmo que do ponto de vista da cultura Yorùbá, as mesmas ações relacionados a pecado que foram apresentados pelo Novo Testamento.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O Novo Testamento, além de descrever o pecado como, “errar o alvo”, usa também os seguintes termos:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Dívida – (Mt. 6.12). Todo pecado é a contração de uma dívida.</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Divida – </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">aquele que desrespeita seus interditos (kizila-ẽwọ̀), sejam eles pessoais o familiar, atrai para si ( a as vezes para o seu grupo) o desequilíbrio, e por via de regra, entra em divida para com seu caráter (bom) e de seu grupo, assim como para Èṣù, a divida em questão, é paga com sacrifícios, que podem variar a depender da orientação oracular.</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Rebeldia - </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">“Todo aquele que vive habitualmente no pecado também vive na rebeldia, pois o pecado é rebeldia</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">. (João 3, 4</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">).</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">São inúmeros o Ìtan Ifá que apontam que uma das conseqüências da rebeldia é a desordem</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">.</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Desobediência – </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“ouvir mal” ou ouvir com falta de atenção (Hb. 2.2 e Lc. 8.18).</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Desobediência – </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Foi a postura adotada por Ọbàtálá ao não ouvir e providenciar os elementos para oferenda solicitados por Èṣù, na ocasião de sua tarefa de formar a terra sobre a vastidão das águas.</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Transgressão – </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Literalmente “ir alem do limite” (Rm. 4.15).</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Transgressão – </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">quem transgride normas ou leis divinas comete quebra de ẽwọ̀, assim, indo além dos limites que lhe foram impostos, no ato da escolha de seu destino, assim como os impostos pela sociedade da qual faz parte.</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Queda – </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Cair em pecado, (E.F.17) - Pecar é cair de padrão de conduta.</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Erro - </span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">(Hb. 9.17). Descreve aqueles pecados cometidos como fruto da ignorância. O homem que desafiadoramente decide pecar, incorre em maior grau de culpa do que aquele que é apanho em falta, levado por sua ignorância.</span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Erro e Queda - </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Todas estas ações demonstram que o homem que as cometeu, desviou-se do caminho de Ìwa, vezes conscientemente, o que equivale a um erro, quer dizer, caiu do padrão de conduta imposta por Olódùmarè.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O Odù Ifá Ofún-Ọ̀ṣẹ́ traz um exemplo bem claro das conseqüências da quebra de algumas destas leis morais.</span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Eni to ba pur</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ọ</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">, <i>Ir</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ọ a pa</span></i><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">– </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Aquele que mente será destruído pela mentira.</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẹni ti o ba Ṣeke, Eke a ke wọn lọwọ - </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Aquele que provoca discórdia será destruído pela discórdia.</span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A ke w</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ọn Iẹsẹ Ati wọn si gburugburu ọna ọrun</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> – </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A falsidade despojará o falso da força vital (</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">àṣẹ) de que dispõe. A falsidade destruirá os falsos.</span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Awọn lo ṣe Ifá fun àjàgùnmọ̀lè ti nṣe oluwo lode ọrun</span></i><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">- </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Foram eles que adivinharam para </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Àjàgùnmọ̀lè. (ifá), sábio supremo no ọrun.</span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Gbogbo ẹni ti o ba Nfi suru pe suru Àjàgùnmọ̀lè ifá ni yoo já wọn sọrun</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">...</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Todos aqueles que trocam a verdade pela mentira serão levados para o ọrun por Àjàgùnmọ̀lè...</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O Odù Ifá Irete-Meji, por sua vez nos ensina claramente que valores como: Bom comportamento, trabalhar para o bem da comunidade, não beber, não praticar o mal, ajudar na solução de problemas alheios, trazem felicidade. Mas que estas atitudes também despertam inveja, intriga, mentira e difamação no intuito de destruir aquele que pratica o bem e que, a deslealdade é indesejável e desaprovada por Olódùmarè, assim como Ele valoriza a honestidade e a pratica do bem recompensando o seu praticante Ele pune o desleal, o difamador e o invejoso. A história também da conta de que Igun (personagem do Ìtan) venceu as calunias feita por seu amigo invejoso e traidor (Akalamagbo) porque fez divinação e acatou o conselho de fazer ẹbọ e não ingerir bebida alcoólica. Este Ìtan foi catalogado por King em sua tese de mestrado denominada “Poemas de Ifá e Valores de Conduta Social Entre os Yorùbá da Nigéria” 1999, pg 296. Devemos lembrar que o mito narrado por Felix também menciona que o problema que enfrentou Ọbàtálá por ter bebido demais, em outro conto sagrado, foi o emu (vinho de palmeira) quem faz com que Ògún quebre seu juramento para com Ọya ocasionando a separação do casal.</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Com a teologia dos yorùbás, aprendemos também que </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Òrì</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ṣ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">à-nlá</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> está em causa com o caráter do homem desde que ele representa o código de pureza ética e ritual. Portanto a verdadeira razão pela qual ele proíbe vinho de palma, é que o vinho é uma bebida alcoólica que é capaz de estragar a <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">personalidade</b> do homem”. Ìdòwú.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Então, esta claro o pensamento Yorùbá em relação à ingestão demasiada de bebida alcoólica. Embora alguns “Yorùbá”, afirmem (estrategicamente) que isto não possa influenciar negativamente o caráter do homem.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">São inúmeros os Ìtan Ifá que mencionam Ẽwọ̀ tanto dos homens quanto das próprias divindades, que geralmente passam a ser também os de seus adeptos. Entretanto não deveria tirar proveito disto imaginando que isto limita o homes apenas aos interditos de seu Odù ou divindade, ele deve atentar que a iniciação ou aliança, como se refere Ìdòwú, não oferece uma blindagem ao fiel com relação a sua conduta em sociedade. Ele coloca:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“É importante saber que é geralmente aceito que uma aliança não é uma espécie de apólice de seguro que exclui automaticamente uma das conseqüências da irresponsabilidade moral ou imprudência. Por exemplo, no final do ritual, que confirma a pessoa como um adorador de Ò</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;">̣</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">rúnmìlà</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, há um pequeno sermão que funciona mais ou menos assim: "Você já foi confirmado para este culto, você deve agora proceder a uma auto-confirmação: certifique-se que a corda é segura antes de subir na palmeira com ela, se você não pode nadar, não mergulhe em um rio, etc." O sermão é curto para ser tomado de forma literal e metaforicamente: o neófito não deve ter a noção equivocada de que o ritual acaba de concluir o salva automaticamente de todos os perigos físicos ou morais, não importa o que ele faz ou deixa de fazer. Ele tem que estar vigilante e deve sempre observar o seu caráter."</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A pergunta a ser feita perante isto é: Quem quebra, transgride ou infringe (ẽwọ̀ ou uma Quizila) uma lei religiosa (Òfin) cometeu o que, senão um pecado ẹ̀ṣẹ̀?</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Parece-nos que, a resistência por parte de alguns em conceber o pecado dentro do pensamento religioso Yorùbá, esta na estreita relação que o termo tem com a cultura religiosa cristã, o que é até certo ponto é compreensível, embora a utilização do termo pecado, não sofre resistência por parte dos próprios Yorùbá ligados as tradições religiosas deste grupo, assim como alguns ligados a suas mesclas no Brasil.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Abimbola em sua obra Yorùbá Oral Tradition:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">“Olódùmarè é a incorporação do bom caráter. Ele espera então que os seres humanos tenham bom caráter. É um pecado contra a lei sacerdotal de Olódùmarè, que as pessoas desviem-se do caminho do bom caráter”.</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Nei Lopes em Kitábu pg 92:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">“Depois, solicitou que todos confessassem seus erros, pecados e crimes, o que foi feito. Ọ̀rúnmìlà, então... restaurou a harmonia”. </span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Felix H’omidire 2007. em relação a </span><span style="font-size: 11.5pt;">Ọ</span><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">bàtálá</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">:</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">"Ele agora depois de seu arrependimento e tudo ele se limpou se lavou daquele pecado e desde que ele cumpra seu Ẹwọ não tem mais problema com isto".</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Neste momento, devemos dizer que, compreendamos o fato de que Olódùmarè não tenha a mesma misericórdia para com o “pecador” como o Deus cristão, que espera o pecador se arrependa de seu ato e seja salvo, assim como o que representa “pecado” em uma tradição, não o é para outra. Olódùmarè geralmente é irrepreensível com todo o ato de imoralidade que perturbe o equilíbrio da ordem, Ele tem ordenado que a lei da reciprocidade de efeito deva restaurar este fim automaticamente. Esta lei opera como o reflexo de um bumerangue. Os sofrimentos impostos por cada “pecado” devem ser submetidos até que por meio de sacrifício, seja comportamental ou ritual, o transgressor restabeleça o equilíbrio abalado por sua ação. Sabemos que não existe um padrão universal para o pecado, embora seja evidente que há características semelhantes nos ideais de conduta de todas as culturas, para isto, devemos compreender os valores e as regras de cada cultura, assim como as relações éticas deste povo. Proibições contra mentir, roubar, assassinar e adultério são virtualmente universais, embora aquilo em que consiste exatamente cada proibição possa variar de cultura a cultura. Se diz que, a extensão do pecado de cada pessoa depende da quantidade do seu conhecimento em relação a ele. Quanto mais sou conhecedor dos tabus, maior será a rigidez com que a regra será a mim aplicada. O Odù Ofún-Ọ̀ṣẹ́ nos ensina que Ọ̀rúnmìlà prefere “matar” o Babaláwo que mente para quem o procura em busca da verdade, e colocar em seu lugar um homem ignorante a respeito de sua sabedoria.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Mas o que então, determina se uma ação particular representa pecado?</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Pessoas diferentes farão coisas diferentes, até opostas, para agradar a seu Deus, assim como o contrario também ocorre, quando o desagradamos, isto quer dizer que o fato de certas atitudes não ser vistas como pecado para a cultura Africana no caso a Yorùbá, não significa que eles não concebam o pecado dentro de sua cultura.</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><br />
<i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“De um modo geral, podemos afirmar que os africanos sabem determinados princípios e normas morais, que são socialmente e religiosamente sancionados. Eles estão familiarizados com a noção de bem e mal, bem como uma recompensa e punição. Os africanos têm um sentido de pecado, no sentido ritual e moral, pois eles reconhecem a necessidade de expiação e reparação do mal cometido e por invasão da ordem social e moral”.</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Henryk Zimo.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Não é raro ouvir de um seguidor da cultura religiosa afro-brasileira a alegação de que:</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“No candomblé não tem pecado, e sim certo e errado”.</i> </span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Primeiramente deveríamos atentar para linha tênue que separa uns de outro. Segundo, basta saber se este fato atenua as conseqüências que cairão sobre quem cometer ou optar por uma “ação errada”, sem dizer que quebrar uma quizila não deixa de ser uma destas ações. Uma ação errada é aquela que faz mal, principalmente quando rompe a ordem social. Talvez o fato que leve alguém a preferir, equivocadamente, o erro e acerto ao “pecado”, é o fato de que um erro pode limitar-se ao conhecimento próprio da ação, e não terá maiores conseqüências, se não forem levados a conhecimento publico. Pois esta conseqüência trará vergonha publica, via de regra, os que pensam desta forma são partidários da “ética situacionista” que com freqüência é profundamente diferente da “ética divina”. A ética situacionista é aquela em que as pessoas seguem suas próprias racionalizações e interpretações de conduta, em cada situação específica, mesmo que elas saibam que estas difiram daquelas que pautam seu credo religioso. Ambos os conceitos diferem do “pecado” no instante em que o julgamento e as sanções independem de uma consciência publica ou interpretações pessoais.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O que nos espanta é a insistência (leia-se conveniência) em não aceitar o fato de que ao quebrá-las (Ewó-quizila) estamos indo de encontro a leis, regra divina, e esta ação resulta por força da própria lei em “pecado”. E, fatalmente um Ẹbọ - Sacrifício deverá ser realizado no intuito de restabelecer, religar a ordem natural das coisas.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Como resultante destas informações, uma pergunta não quer e não pode mais calar: Que nome se daria a um sacrifício feito com o objetivo de aplacar as conseqüências (sempre desastrosas) causadas pela quebra de uma regra divina (pecado), violada por nós de forma consciente, e que ao buscarmos reparação (por meio de consulta oracular Ifá) um animal deverá ser sacrificado por isto, se não expiação?</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Recentemente li, em um artigo publicado na rede, assinado por um Babalorixa conceituado nos meios religiosos brasileiros a seguinte frase: </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Se não há pecado, não há de se falar em expiação.”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Fato que vem sendo de forma muitas vezes conveniente, aceito por muitos, embora tal afirmação não encontre suporte na filosofia e teologia religiosa Yorùbá.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ẹbọ é o termo genérico para qualquer oferenda ritual, todavia quando se trata de um rito específico o termo ẹbọ sempre vem sucedido do substantivo que revela e evoca o intuito daquele ẹbọ, e Ẹbọ Iràpàdà é um deles. Ao dissecarmos o termo Yorùbá IRÀPÀDÀ encontraremos a junçao das seguintes palavras:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">I - prefix. Que dá significado de uma ação ao verbo ao qual está prefixado.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">RÀ - v.t. Resgatar.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">PÀDÀ - v.t? Alterar, mudar, trocar.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Temos então pela forçosa combinação dos termos:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“O ato de resgatar por meio de troca”</i>. </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Certamente o resgate a que se refere o termo é o da transgressão, assim como a troca é a da vida de algo ou alguém.</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O termo Yorùbá Iràpàdà, tem sido traduzido por: Expiação, remissão, redenção. Ẹbọ Iràpàdà é um, dentro da variedade de sacrifícios que podem ser prescritos pelo oráculo de Ifá a depender do ẽwọ̀ transgredido ou beneficio almejado.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O Dicionário de E. F Junior, apresenta uma lista que exprime bem esta variedade:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Sacrifício. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ AKỌSO</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Primeiros frutos, primícias. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ALAFIA</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Oferenda aos santos para se obter paz.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ẸTUTU</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Obrigação que se deve oferecer ao santo no intuito de acalmá-lo. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ẸŞẸ</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Sacrifício para purificação. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ FIFI</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Oferenda deixada às ondas. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ IDÁMẸWA</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Obrigação religiosa. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ IGBẸSỌ</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> subs. Oferenda ao santo que deve ser deixada num lugar bem alto. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ITASILẸ</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Oferenda de bebida aos santos. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ỌPẸ</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Oferenda de agradecimento. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ỌRẸATINUWA</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Oferenda voluntária, gratuita. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ỌRẸSISUN, ẸBỌ SISUN</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> subs. Oferenda lançada ao fogo.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">No caso do Ẹbọ Iràpàdà, o animal sacrificado geralmente é queimado inteiro até chegar ao estado de cinzas, depois de outros procedimentos, o restante dos elementos oferecidos a Èṣù são unidos dentro do recipiente usado para queimar o corpo do animal, e tudo é levado para èṣù em local específico. Ha ocasiões em que o animal deve ser levado para fora da cidade vivo, lá ele é passado no corpo do ofertante, no intuito de que os males causados por sua transgressão, seja transferido para o ele. Uma vez que a filosofia Yorùbá aponta para o sentido de que, é possível um animal absorver os males de um homem, assim como entre homens o mesmo é possível, embora o homem não possa absorver os males de um animal, e este animal é deixado aos pés de uma árvore, por vezes amarrado.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Também há casos de que o animal que servirá de PÀDÀ (troca) é jogado dentro de um rio, para que suas águas possam levar o “pecado” do ofertante.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Para os que possam estar estranhando este fato, deveria este recorrer à própria tradição de iniciação de orixá em algumas casas tradicionais, onde um pintinho é usado junto a um banho especifico aonde ele vai a óbito, também com objetivo, de levar os Isé (tribulação, sofrimento) do iniciando. </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Verger relata um destes ritos onde um animal é sacrificado em substituição de uma vida humana.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“No entardecer, dois mensageiros do Ooni de Ifé chegam e param à entrada da floresta, perto da árvore iszn. Trazem da parte de seu senhor, descendente de Odudua, uma cabra como oferenda; antigamente era um ser humano que devia ser sacrificado. O animal é levado para uma pequena clareira, contígua ao local da reunião. Já é quase noite e a cabeça do animal é presa ao chão por uma forquilha. Obalase, com o rosto tenso e entorpecido pelo transe, dança ao redor da pequena clareira e faz várias idas e vindas ao local onde estão as imagens dos orixás. Em seguida, ele pega um dos ferros eru, em forma de T, e com ele bate com força na cabeça da cabra, matando-a. Molha suas mãos no sangue que escorre do corte e vai passá-las na cabeça das imagens de Orisanla e Yemowo. Um ajudante de Obalase arrasta, com a forquilha, a cabra abatida, evitando tocá-la, e a lança no mato. A multidão grita: “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Gbaku lọ, gbarun lọ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">!!!” ("Leva a morte para longe, leva as doenças para longe."). Em contraste com a primeira cabra sacrificada, cuja carne foi cozida e distribuída para ser ritualmente comida pelos presentes, em comunhão com os deuses, a carne da segunda cabra, que substituiu a vítima humana, não pode ser tocada nem comida, pois seria atrair sobre si a morte e as doenças... e praticar antropofagia.” </span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Tenho freqüentemente ouvido e lido, à afirmação de que, toda a carne proveniente dos sacrifícios às divindades, é revertida em alimento para comunidade:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“Todas as oferendas imolatórias se alicerçam numa teologia e numa filosofia na qual a alimentação cotidiana e' concebida mediante a partilha e a imbricação com as divindades...”</i> Jairo Perreira de Jesus, Revista Afrikaxé.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A narrativa feita por Verger a cerca do ritual acima, aponta para o caminho que temos argumentado há algum tempo, o de que, esta colocação pode até ter o intuito de amenizar a opinião dos ignorantes a respeito do sacrifício na tradição dos Orixás, mas, esta argumentação, além de não tomar o efeito desejado, não representa a verdade desta filosofia religiosa. Outro fato que torna tais afirmações estéreis, é a de que, há sacrifícios feitos para Èṣù, advindos da consulta oracular, onde ele deveria ser indagado por meio de divinação feita com Obi ou quatro búzios, a cerca do destino final do corpo do animal, em que não raramente ele pode informar que este não deveria ser comido, dado ao fato entre outros, o relatado por Verger.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">A respeito de que o ẹbọ pode ter dentre outros objetivos o de “expiação de pecado” ( iràpàdà ẹ̀ṣẹ̀ ) transcrevemos parte de um Ìtan Ifá inserido no capitulo sagrado de Oyeku Meji catalogado por William Bascon em sua já famosa obra, Ifá Divination p. 254<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">.</b></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“A morte para no alto da berinjela, a berinjela caiu no chão (1) (GBIRIA);</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> o pássaro ALUKUNRIN não toma banho, ele esfrega seu corpo, mas ele brilha muito intensamente como o filho de alguém que faz de caroço de palmeira (2), foi o que IFÁ estabeleceu para ALAPA da casa e jogou cocos (Ikin) para ALAPA da fazenda. IFÁ diz que dois amigos devem fazer um sacrifício para não encontrarem a morte ao mesmo tempo. Cada um deve sacrificar um bode adulto, três shillings e o pano vermelho que ambos compraram como camaradas (3), ALAPA da casa e ALAPA da fazenda eram dois amigos que tinham cada um, comprado ao mesmo tempo um pano vermelho para cobrir o corpo. Um sacrifício envolveu estes dois amigos, disseram a eles que deviam fazer um sacrifício. Eles ouviram, mas não fizeram o sacrifício. È</span></i><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ṣ</span><i><span style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.5pt;">ù</span></i><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> aprontou EBON (4) para eles, e eles ficaram doentes ao mesmo tempo (dia).</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Quando ALAPA da casa viu que sua doença era seria, falou para sua família que se ele morresse deviam carregar seu corpo para ALAPA da fazenda, porque ele era a pessoa que sabia qual era a expiação que devia ser feita por ocasião de sua morte. Quando ALAPA da fazenda também viu que sua doença era seria, ele disse que, caso morresse, sua família devia levar seu corpo para ALAPA da casa, porque ele era a pessoa que sabia a expiação a ser cumprida por ocasião de sua morte (5). Não muito tempo depois, os dois morreram; eles no mesmo dia. </span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">A família de ALAPA da casa enrolou seu corpo e partiram carregando seu corpo para a fazenda; para cobri-lo usaram o pano vermelho (6), que ele tinha comprado junto com o amigo, e a família do ALAPA da fazenda,quando ele morreu, também enrolou seu corpo e, para cobri-lo usou o pano vermelho que ele tinha comprado com o seu amigo. E partiram carregando-o para casa, mas antes que pudessem levar um para a casa do outro, eles tinham que cruzar no centro do mercado de EJIGBOMEKUN. Quando chegaram ao mercado, cada família vindo de uma direção, carregando os dois mortos, e os dois mortos cobertos com o pano vermelho, o povo do mercado começou a dizer “isto é conveniente para estes dois mortos oh”. Os dois corpos para os quais é conveniente é o que chamamos "OYEKÚ MEJI (7)."</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Alguns pontos aparentemente irrelevantes devem ser esclarecidos na narrativa acima para o melhor entendimento por parte daquele em que a cultura de Ifá não seja familiar. O verso faz uso de duas formas diferentes para relacionar o sacrifício, a primeira é ẹbọ, a outra é ètùtù:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">“Ifá ni ki awọn ọrẹ meji ru-ẹbọ ki nwọn ki o ma ba ri Iku a-jọ-ku pọ.” </span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">-IFÁ diz que dois amigos devem fazer um sacrifício para não encontrarem a morte ao mesmo tempo.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">“... o gbe on tọ Alapa oko lọ nitori - ti on ni yio mọ ètùtù on ni </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ṣ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">i</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ṣ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẹ”.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“... deviam carregar seu corpo para ALAPA da fazenda, porque ele era a pessoa que sabia qual era a expiação que devia ser feita.”</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">O sacrifício no momento da indicação de Ifá por meio do oráculo era um ẹbọ propiciatório, a recusa em ouvir a orientação causa a quebra da norma e faz com que Èṣù atue de forma desfavorável contra ambos, a partir deste momento o termo ètùtù passa a ser usado ao invés de ẹbọ fazendo com que Bascom o traduza por expiação.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Muito embora a palavra Iràpàdà seja termo literal para expiação, ètùtù também pode ser lido desta forma, Já afirmava Wande Abimbola: </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">- <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Na base Yorùbá ètùtù significa</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> "um ritual refrescante." </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Já Awo falokun Fatunmbi traduz ètùtù assim:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Uma oferenda destinada a colocar o indivíduo em alinhamento com o desejo dos ancestrais e o desejo da Natureza.”.</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Temos também a tradução anteriormente oferecida por Fonseca Junior:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẸBỌ ẸTUTU</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">, subs. Obrigação que se deve oferecer ao santo</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">. (neste contexto não se deve confundir obrigação com aquelas comemorações anuais e sim no sentido literal da palavra)”.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Nos dicionários, ètùtù é traduzido por:</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> Compensação, Indenização, Reparação, Satisfação, Gratificação. De “que forma então pode ser relacionada à, “um ritual refrescante” ou, Uma oferenda destinada a colocar o individuo em alinhamento “...” e também a:” Uma obrigação...?”</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Só é possível quando se compreende que a linguagem de Ifá é sempre simbólica e metafórica, não literal. Só cabe a alguém reparar, indenizar compensar, dar satisfação quando este desequilibrou, lesou, infringiu algo, neste caso, coisas sagradas, trazendo para si toda a espécie de infortúnio, o que certamente o atormenta. E como deveria se sentir alguém que por meio de oferenda expiatória aplacaria seu “pecado”, se não refrescado – reconfortado -em alinhamento? Por estes motivos não incorreu em equivoco, Bascom, quando traduz ètùtù por expiação, se não vejamos a tradução oferecida por </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Samuel Adjai Crowther em seu dicionário, </span><span style="font-size: 11.5pt;">A vocabulary of the Yorùbá language, datado de 1852: “ÈTÙTÙ – que dá satisfação, pacificação, expiação, propiciação”.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Em seu trabalho denominado Ọya Um louvor à Deusa Africana, Judith Gleason também faz a relação entre termos: </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">"Segue-se o relato de um segmento de uma cerimônia de expiação ètùtù, primeira fase do funeral iorubá".</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;"> </span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">É fundamental a esta altura esclarecer que, este artigo não tem como objetivo ser palavra ultima dentro deste assunto, nem o de descaracterizar o que se vem dizendo a respeito da filosofia Yorùbá de crenças nos meios afro-brasileiros, mas, o de trazer a luz dos fatos, os princípios que regem a cultura Yorùbá dentro da filosofia tradicional de Ọ̀rúnmìlà/Ifá. Assim como incitar a uma reflexão a cerca dos verdadeiros motivos que levam muitos a corroborar com conceitos estrategicamente formulados.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Temos visto movimentos contra o sincretismo dentro do Candomblé, e também as reações daqueles que não querem dissociar Santo de Orixá, São Jorge de Ògún, mas rechaçam palavras e conceitos como, pecado e expiação, alegando que estes são termos e conceitos Cristãos. Estes mesmos, que ainda cobram de seus iniciados o garboso beijo na mão. Será que este não sabe a origem deste ato, que ele não tem paralelo com a tradição que este diz pregar, não sabe ele que este ato remete ao beijo na mão do Padre, e por sua vez remete ao beijo no anel do Papa. Porque será que estes não reagem, ao contrario, calam-se diante de afirmações do tipo: </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">"O Orixá Exu ou Bará, como é chamado no Rio Grande do Sul, pode ser comparado a Pneuma, Ruah e Espírito Santo. Teologicamente não há diferença entre eles”.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Afirmação esta feita pelo </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Mestre em Teologia Jairo P. de Jesus, em apoio à afirmação feita por Paulo Botas em seu livro Carne do Sagrado. Demonstrando claramente desconhecer e não compreenderem os conceitos de Orí e Èmí, assim como a relação de Èṣù com o oráculo de Ifá, a ponto de afirmar que:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Se È</i></span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ṣ</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">ù, no culto de Ifá, “fala” pelos odus – palavras dos orixás – traduzindo-as para os homens e mulheres</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">,”.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Ignorando o fato de que Èṣù não participa na divinação de Ifá (Ọ̀pẹ̀lẹ̀ e Ikin) e sim no M</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">ẹ́rìndínlógún</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> (Búzios), no qual Ifá não é o intermediário, além de que não é papel de Èṣù traduzir nada para ninguém no sistema divinatório de Ifá, já dizia Abimbola:</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">O trabalho do sacerdote de Ifá é reconhecer a assinatura de cada um dos Odù e a interpretação de suas características do ponto de vista literário, mitológico e religioso... Isto, então, revela um lugar para cada divindade na coleção de escritos de Ifá, fazendo de Ifá a voz das divindades.”</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">No decorrer deste trabalho provavelmente muitos, o questionem, trazendo com base o fato de que uma vez que se prevê pecado, pode se dizer, que o mesmo ocorre em relação a julgamento e condenação assim como inferno e céu.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Embora alguns estudiosos tentem os negar, os Yorubas têm em sua cultura religiosa seus equivalentes.</span><span style="font-size: 11.5pt;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“O espiritual e o mundo natural estão, portanto, interdependentes. Em primeiro lugar, o cosmo ioruba pode parecer como a do cristianismo e do islamismo. Òrun é algo equivalente ao céu, e Aye é algo equivalente a este mundo. O que é mais, a teologia iorubá também tem um lugar no mundo sobrenatural comparável ao inferno, ou seja, Òrun-APAADI”.</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Kola Abimbola. Pg 53</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">Suicidas jamais alcançaram o céu e, em havendo renunciado á terra não pertencem a nenhum dos dois, tornam-se espíritos malignos e se ajuntam nos topos das árvores como morcegos ou borboletas. Criminosos e outras pessoas perversas são condenados ao céu mau (Òrun buburu), que é descrito como sendo quente como pimenta, e às vezes, denominados o céu de cacos (Òrun apadi), referindo-se a algo quebrado, insuscetível de reparo, pois por meio da reencarnação. Os que tiveram sido bons sobre a terra alcançam o céu bom (Òrun rere), o qual também recebe a denominação do céu de contentamento (Òrun alafia) ou o céu de aragens (Òrun afefe).</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> Bascond pg 137.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“Estes fatos levantam a questão do julgamento após a morte. Acreditam que o julgamento ocorre o tempo todo, aqui mesmo na Terra. As divindades que combatem o mal podem punir pessoas, que terão assim uma morte “ruim”, mas o julgamento final pertence à Olódùmarè que decide quem são os bons e os maus. Os bons são privilegiados, indo para o “céu bom”, voltando para a essência que é Olódùmarè, e os maus, indo para o “céu mau”. O julgamento baseia-se nas ações dos indivíduos na Terra. Os detalhes do julgamento não nos são contados pelos mais velhos, mas eles têm um ditado importante: “Ohun gbogbo tí a bá se láyé, la óòkúnle rò l’Òrun" (Daremos conta no outro mundo de tudo que fizermos na Terra). Só quando alguém é julgado tem a chance de ir para o “céu bom” se reunir com os ancestrais e viver outra vida. O “céu bom”, (céu dos nossos pais) é dividido em diversos países, cidades e vilas, onde grupos diferentes de pessoas vivem juntas, como na Terra. Após o julgamento a</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">pessoa boa tem permissão para ir para o local habitado por seus ancestrais, e a vida continua como aqui. Os bons usam boas roupas, comem boa comida e podem reencarnar e nascer de novo na família. Se alguém é condenado vai para o “céu dos maus”, onde sofre muito. A alma não pode se reunir com os ancestrais, e quando é liberada, finalmente, não tem chance de ter uma vida normal, e é condenada a vagar por locais desertos, comer restos de comida, vermes, e, às vezes, reencarnar em animais e pássaros. Por ocasião da morte de parentes, as crianças</span></i><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">costumam fazer uma saudação de despedida, desejando que o morto “não coma centopéias, não coma vermes, mas que coma junto com os outros, no céu, todas as coisas boas que se comem por lá.” Os filósofos iorubá sempre lembram que se você não quer comer centopéias e vermes, no outro mundo, deve se comportar bem, enquanto está vivo. Os seres humanos são</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">responsáveis por suas ações. comportar bem, enquanto está vivo.” Ifatosin.</span></i><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">E para que a verdade prevaleça, é prudente dizer que os autores acima com isto não querem dizer que a teologia Yorùbá de cosmo e seus habitantes sejam idênticos a cristã.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Outro fator que pode ser ponto de questionamento no decorrer desse ensaio é a questão que relaciona pecado e condenação eterna. Esta relação não ocorre da mesma forma que do ponto de vista cristão, muito embora seja uma questão considerada a ponto de influenciar no nome de uma das principais divindades do panteão Yorùbá. Ọ̀rúnmìlà, que freqüentemente é traduzido por: Os céus reconhecem os que serão salvos.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Se os Yorùbá não compreendessem o conceito de “pecado” não teriam eles dentro de seu vocábulo uma palavra tão similar a esta, fazendo uso de seus próprios conceitos, sem sofrer influência de vocábulo externo, como é o caso do termo Kófi, Tabili, Siga, Moto, Buredi etc.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> Há um catálogo de normas recomendadas de conduta, o que significa que as virtudes, e proibições assim como o que é pecado, podem variar entre os povos, em particular, mas elas existem em toda parte. Não há fronteira clara entre uma ofensa social (contra a comunidade) e uma ofensa religiosa (contra o ser sobrenatural). Os Eewos são a garantia definitiva da ordem cósmica e social, o respeito da ordem moral tanto no indivíduo quanto na comunidade. </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Entre os povos ditos iletrados da África a lei objetiva a ordem moral, e sua transgressão, sob a forma de um pecado é sancionada de forma diferente dos povos ocidentais. Muitos povos da África consideram o Ser Supremo, como o guardião do direito, da ordem e da moral. Os povos Africanos acreditam que um ser humano é punido por seus pecados, principalmente, durante sua vida terrena. São consideradas como castigos pelos pecados as grandes desgraças, desastres, pobreza, doença e morte, principalmente uma morte prematura, suicídio, o afogamento ou a morte por um raio, ligada diretamente a um castigo efetuado por Ṣàngó. De acordo com as crenças desses povos, um pecado traz o estado de impureza, contaminação, o isolamento e a ameaça tanto no sentido físico e espiritual para o homem e indiretamente também a toda a comunidade, e que o reequilíbrio será atingido por meio do Ẹbọ.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">As relações entre Òfin, Ewó e Ésé justificam o Ẹbọ Iràpàdà ou Ètùtù. Quando isto for compreendido pelos adeptos da tradição dos Orixás no Brasil, não serão mais toleradas de forma amena ações do tipo: </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Uso de droga por parte de “sacerdotes” e fieis ritos sagrados realizados por “sacerdotes” e Ogans completamente embriagados, a pratica desregrada das relações sexuais no âmbito do sagrado, sem falar na pratica de roubo expostas a publico, “babalaos” vendendo e ensinado pessoas não iniciadas e não autorizadas a fazer uso de Ọ̀pẹ̀lẹ̀ Ifá etc. Pentecostais travestidos de cultuador de Orixá, fazendo uso de sua língua materna assim como da cor de sua pela, para vender objetos sacros e pseudo-s conhecimentos. Tudo isto acostado às afirmações tais como: </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">”No culto do orixá não tem pecado”. “Na África é assim”.</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 11.5pt;"></span></i></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">Penso que frases como:</span><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“Se não tem pecado, não há de se falar em expiação”,</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"> </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt;">é que justificam afirmações tais: </span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 11.5pt;">“<i style="mso-bidi-font-style: normal;">esse quadro em que a religião é cada vez menos ética, mais ritual e mais mágica, em que a religião é menos religião e mais magia, em que a religião é menos instituição agregadora e mais serviço, menos formação e mais consumo. Nesse quadro de falência ética das religiões no Brasil quero situar às religiões afro-brasileiras, mais especificamente o candomblé,”. </i>Prandi.</span><span style="font-size: 11.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="color: white; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif";">Ẹni tó bá şe ọhun tẹẹnikan ko şe ri ojú rẹ á ri ọhun ti ẹnikan kò rírí.</span></i></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="color: white; text-align: center;"><br />
</div><div align="right" class="MsoNormal" style="color: white; text-align: right;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 12.5pt;">“Quem fizer aquilo que nenhum outro ser vivo jamais fez, os olhos dele verão aquilo que os olhos de ninguém jamais viram”</span></i></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro"; font-size: 12.5pt;">.</span></b></div><div class="MsoNormal" style="color: white;"><b><i><span style="font-size: 9pt;"> </span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="color: white;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 8pt;"> </span></i></div><div class="MsoNormal" style="color: white;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 8pt;"> T`ogun Aroleifa – Babaláwo, Agbakin ati Elemoso, Oluwo do futuro Iledi Ọmọ Iya.</span></i> </div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-88900149072361385232011-08-08T14:12:00.000-07:002011-09-07T17:59:14.664-07:00<div align="center" class="MsoNormal" style="font-family: "Helvetica Neue",Arial,Helvetica,sans-serif; line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: center;"><br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="color: #f3f3f3; text-align: center;"><b><i><span style="font-family: 'Felix Titling'; font-size: 16pt; line-height: 115%;">“Uma poderosa e inescrupulosa organização", “Uma Companhia de Decapitação Ltda.”... Estas foram alcunhas imputadas por Ellis em 1894, e por Morton-Williams em 1960 para a Fraternidade Ògbóni.</span></i></b></div><br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="color: #eeeeee; text-align: center;"><i><span style="font-family: 'Calisto MT', serif;"> <span style="color: #cccccc;">Conhecimento sem ritual não tem eficácia!</span></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="color: #eeeeee; line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: center;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A verdade é que ambos os escritores eram partidários de uma ideologia evolucionista<sup> </sup>reinante na virada do século XIX, pregavam que a sociedade européia estava num estágio "superior" de civilização, assim, quaisquer práticas culturais, principalmente as religiosas, que se apartassem do padrão ocidental, especialmente do Cristianismo, eram imediatamente consideradas como prova da "inferioridade" de tais povos, e, por conseguinte, eram desprezadas e sujeitas a perseguição rigorosa da administração colonial. <i>Ògbóni</i><span class="apple-style-span"> assim como Oro dedicaram-se à manutenção da continuidade cultural yorùbá e como seus membros estavam ativos durante o auge da repressão colonial, é provavelmente uma das razões pelas quais estas associações adotaram práticas secretas.</span><span class="apple-converted-space"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Já para alguém de cultura Yorùbá o termo indica além do culto a divindade Oninlé (Iya-Aye), a maturidade, disciplina e verdade. No Brasil<span class="apple-style-span">, em especial nos meios religiosos afro-brasileiros, o nome </span><i>Ògbóni</i><span class="apple-style-span"> como conceito, esta virando “moda”, basta pronunciar este nome, seja um bate papo informal ou naquela roda de Ebomis para que aquele que o professou angarie o “respeito” ou o “reconhecimento” de seu interlocutor que, geralmente nada ou pouco sabe sobre o assunto. E, os que têm alguma ligação com esta “sociedade,” (hoje ainda poucos), demonstram total desrespeito e sua falta de comprometimento com seus juramentos, chegando ate a promover “iniciações” com simples objetivo de VENDER ao incauto o Edan.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Este artigo não tem a pretensão de ser palavra ultima no que se refere a esta Sociedade; mesmo porque, muitos trabalhos vêm despontando a respeito da </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> no campo da etnografia religiosa Yorùbá. O nosso objetivo é ser mais uma vela acesa nesta escuridão de conhecimento e compreensão no que toca a Sociedade </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A </span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">denominação de "sociedade secreta" tem fundamento tanto na necessidade de omitir seus membros, locais de culto e praticas do Governo Colonial quanto na ambivalência de sua competência, que pendula entre o religioso e o secular. Com base na sociologia, William Bascom refuta esta classificação; pois segundo o autor, a <span class="apple-style-span"><b>“</b></span><i>Ògbóni</i> é semelhante a outras associações religiosas yorùbá, onde seus lideres tem o direito de impor sansões, aqueles que revelam seus segredos e procedimentos ou quebram seus juramentos”. Infelizmente muitos dos sacerdotes que aqui aportam, não trazem em suas bagagens estes valores; talvez, para não tomar espaço na mala de outros “valore$” auferidos dos brasileiros.</span><span class="apple-style-span"><span style="font-size: 10pt;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Em 2007, em uma das oportunidades que tive de estar em solo Yorùbá, ouvi do Professor da Faculdade Obafemi Owolowo (antiga Universidade de Ifé) Felix H`omidire que: </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-size: 10pt;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">“Quando lemos ou ouvimos alguém a respeito de determinado assunto devemos questionar, 'quem é' e que autoridade esta pessoa tem dentro do que se propôs a escrever ou falar”.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Por isto, gostaria de informar ao possível leitor deste artigo, que meu conhecimento a cerca desta Sociedade tem duas vertentes principais, a primeira: é Ifá, que em particular é o sustentáculo de minha religião, centrada em sua infinita sabedoria revelada nos Itan, (seu corpo literário) e propagada por seus discípulos, verdadeiras bibliotecas vivas, os Babaláwos. </span></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-B739v1iGgd4/Tag-EJ_6hXI/AAAAAAAAAbQ/IDo7HJt-fVU/s1600/ILEDI_+IBADAN_SANDRO.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" r6="true" src="http://3.bp.blogspot.com/-B739v1iGgd4/Tag-EJ_6hXI/AAAAAAAAAbQ/IDo7HJt-fVU/s200/ILEDI_+IBADAN_SANDRO.jpg" width="128" /></a></div><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A segunda: são os ensinamentos a mim transmitidos pelos anciões e membros dos ILEDI os quais tive a "honra" de ser aceito. Verdade é também, que algumas das informações que serão aqui apresentadas, para o descontentamento de alguns biblio-fóbicos, estão apoiadas nas bibliografias mais consultadas no tocante a </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni. </span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Aproveito a oportunidade, para externar minha eterna gratidão ao Professor Felix, por ter me apresentado ao conselho de anciões de Ilê Ifé, Moritala (in memory) meu iniciador em 1999; no Iledi Ewegbemi em Ibadan, ao meu Oluwo Majiyagbe do Iledi Alaragbo (do qual sou representante no Brasil), em Abeokuta onde recebi o oye de Agba-Akin em 2007. </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Meus respeitos e agradecimento ao grande Oluwo Adebisi do Iledi Otitolodun em Iragbiji; (Oluwo do Rei, em memória), onde em 2009 recebi o titulo de Elemoso daquele Iledi e a autorização para formar meu Iledi, agora na qualidade de Oluwo, autorização esta vinculada a vinda de um membro do mesmo autorizado para tal fim; o que até o momento não ocorreu. Ao Awo Sikiru - Gegeaye; pela infinita paciência demonstrada ao responder por horas as perguntas que, eu formulei, a respeito dos símbolos e ritos </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> (registro este salvo em DVD). Não posso aqui esquecer de estender estas palavras ao Chief Muraina Oyelami, Eesa de Iragbiji homem de invejável influencia e sabedoria, que recebeu-nos gentilmente em sua residência e nos apresentou tanto ao Adebisi, e a Yeye O</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ṣ<span class="apple-style-span">un da cidade; quanto a </span></span><span class="hps"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">sua Majestade Oba</span></span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> <span class="hps">Abdur</span><span class="atn">-</span>Rasheed <span class="hps">Ayotunde</span> <span class="hps">Olabomi</span> <span class="hps">(</span>Odundun <span class="hps">a</span> <span class="hps">IV)</span>, <span class="hps">Aragbiji</span> <span class="hps">de</span> <span class="hps">Iragbiji</span></span><span lang="PT" style="font-size: 10pt;"> </span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">e seu Awise, Tunde Abereifa, de quem recebi o meu Oruka </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni; </span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">por ocasião de meu oye.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-H8qxSD8ivVM/Tag-Nybj8LI/AAAAAAAAAbU/9jF7zpNnoAE/s1600/ILEDI_IRAJIGBI_SANDRO.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="150" r6="true" src="http://4.bp.blogspot.com/-H8qxSD8ivVM/Tag-Nybj8LI/AAAAAAAAAbU/9jF7zpNnoAE/s200/ILEDI_IRAJIGBI_SANDRO.JPG" width="200" /></a></div><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">O termo </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> é a contração da frase “<i><u>e</u>ni táa bí s<u>ó</u>w<u>ó</u> `awon `ogbó <u>e</u>ni” - </i>“</span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">alguém que nasceu nas mãos</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> <i>dos </i><span class="apple-style-span">anciões” - que se metamorfoseou em Ògbóni. </span></span><span class="longtext"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Há diversas Fraternidades </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="longtext"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Aborígene (AOF) na Nigéria. Entre elas podemos citar a Gbede O</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ṣ</span><span class="longtext"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ugbo, que é normalmente referida como sendo a qual o Oba esta ligado, isto é; para os chefes do Obá, ha também </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="longtext"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Otu Ifé; Ò</span></span><span class="apple-style-span"><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">gbóni</span></i></span><span class="longtext"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Iwule; há </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="longtext"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Arapa Nika esta originada em Akoko no Estado de Ondo, Ogboni Ara Ifé, </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="longtext"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Akala etc. Existe pequenas diferenças entre elas no tocante a liturgias, embora todas elas adorem Onilé. Ainda hoje há uma confusão feita pelos menos familiarizados, entre a </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni </span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> tradicional - conhecida na literatura inglesa como "Aboriginal <i>Ògbóni</i> Fraternity - A.O.F." - com a "Reformed <i>Ògbóni</i> Fraternity - R.O.F."; que foi criada em 1914, pelo Reverend Adésínà J. Ògúnbíyí, que revisou os rituais e o simbolismo tradicional, tornando-a assim oportuna tanto aos indivíduos não yorùbá; quanto os yorùbás adeptos ao cristianismo ou islamismo. Além de serem mais seculares, na sua orientação, ROF agora tem filial em toda a Nigéria e não é mais estritamente uma instituição yorùbá.</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">O culto Ògbóni Aborígene propicia Ile (Terra), como uma deusa, tendo-a como objeto de culto, os </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> interpretam a terra como sendo feminina e a tem como fonte da vida, para a qual toda a vida voltaria. Acreditando ser a mais sênior das três forças elementares: terra, água e ar (Simpson,1980). </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">É, portanto, o útero e o túmulo de todos os seres humanos (Opefeyitimi 1994).</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-AtuI74dvCUw/TmgRRyMMmMI/AAAAAAAAAhM/ytbuwiKkEXI/s1600/apena+e+oluwo.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="117" src="http://1.bp.blogspot.com/-AtuI74dvCUw/TmgRRyMMmMI/AAAAAAAAAhM/ytbuwiKkEXI/s200/apena+e+oluwo.JPG" width="200" /></a></div><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Há um grupo de mulheres atuantes na associação, em menor número em relação ao dos homens, elas nunca presidem os rituais. São chamadas de <i>Erelú</i> e representam os interesses das mulheres da cidade nas reuniões (Morton-Williams 1960).</span><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Entre os membros femininos do grupo incluem a, Yeyelafe; Iyabese; Iyalaje e a Iyabiye a mais eminente entre elas. Essencialmente, a instituição </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> é um grupo secreto. Ninguém, exceto os membros podem realmente saber a profundidade de suas práticas, embora a sua influência na vida social dos yorùbá não seja um segredo. De fato, os </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> são: mais ou menos, os legisladores no enclave tradicional yorùbá. Isso porque na sociedade yorùbá tradicional, a </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> é o corpo de todos os idosos da comunidade, na verdade não há diferença entre os membros da </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> e o conselho de anciãos, são os membros da Ògbóni que se tornam membros do conselho de chefes ou anciãos da terra (Daramola e Jeje 1970: 160). </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Nesta sociedade, a Ògbóni é o elo entre o religioso e político, como uma instituição, serviu para preservar a cultura, as tradições e a historia da destruição total pelos colonos, preservando suas instituições tradicionais da aniquilação diante a influencia do novo regime. </span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Juntamente com </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni,</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> a sociedade Oro, são considerados políticos, sociais e religiosos em diversos níveis são sociedades secretas.</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">, Oro, Egúngún e Gelede são todos cultos ancestrais, cuja rede de participantes e oficiais, constituem grande parte da estrutura política da sociedade Yorùbá – Wande Abimbola.</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify; vertical-align: top;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Paralelamente a estes grupos esta Ifá, seus discípulos poderiam negociar com os membros </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> para resolver os problemas da comunidade, (embora muitas vezes, fossem eles mesmos membros da </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">).</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Lawal também discute que foi Ifá quem originalmente criou os rituais de </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">. Sacerdotes Ifá em Oyó, em particular, estavam intimamente associados à </span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ṣ<span class="apple-style-span">àngó e </span><i>Ògbóni</i><span class="apple-style-span"> onde um Babalawo pode residir no palácio, aqui um exemplo claro da interligação entre o culto de Ifá e o governo tradicional. </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Sociedades e cultos em conjunto contribuem para o funcionamento normal e moral da sociedade.</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Prandi aponta como fator fundamental para degeneração e falecimento ético das religiões afro-brasileiras a ausência destes grupos no Brasil. </span></span><br />
<i><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">“</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Nesse quadro de falência ética das religiões no Brasil quero situar as religiões afro-brasileiras, mais especificamente o Candomblé."</span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Reginaldo</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Prandi.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify; vertical-align: top;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Os Oro são responsáveis pela polícia em algumas cidades, os </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> são os juízes, os Egúngún, que ajudam a mediar conflitos e facilitar as relações entre os vivos e os antepassados, as Gelede, que mantém e desenvolvem estratégias sociais para promover paz,</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">felicidade e união na comunidade (Asuwada).</span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify; vertical-align: top;"><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Oro pode trabalhar por conta ou diretamente com a </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> para regulamentar as regras.</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> A floresta Egba estava dentro da província Oyo, e pode ter sido em Egba que o culto Oro surgiu pela primeira vez. O</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">historiador de arte Africana, Jr Ojo argumenta que, o culto Oro em Egba angariou seus membros do sexo masculino que pertenciam à </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> [!].</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ojo inclui em sua declaração de uma nota sobre o Oro como um culto ancestral em sua raiz, que está intimamente associada com </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif;">.</span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Oro lidou com a execução de criminosos condenados, provável com as orientações dos </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">. </span></span><br />
<span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A sociedade </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> é na sua essência um culto político e religioso, ela </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">foi criada em Ilê-Ifé, possivelmente no período do primeiro rei Yorùbá Odùduwà.</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">De acordo com Babatunde Lawal, era</span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> inicialmente conhecida como <i>"Mole."</i> </span></span><br />
<span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> continuou a se desenvolver na Nova Oyo, no século XIX.</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">"Os Egba trouxeram a instituição </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">com eles de Ilê-Ifé e a desenvolveram a tal ponto que se tornou a mais característica instituição Egba. Em Egba e Ijebu esta sociedade é conhecida como Ò</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ṣ<span class="apple-style-span">ùgbó. </span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"><span class="apple-style-span">Os membros da comunidade reconhecem os distintos e importantes papeis de cada um destes grupos.</span></span><br />
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"><span class="apple-style-span">A sociedade yorùbá cingiu a interligação entre o espiritual e o secular em grande parte devido à filosofia de Ifá.</span></span><br />
<span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Por estas razões, entre outras, costumo dizer que todo o Awofá deveria ter um conhecimento básico sobre estes cultos. </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Não é meu objetivo me aprofundar nas praticas litúrgicas do grupo </span></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">, pois não há de se esperar de um Awo, a quebra de awo. </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Queremos apenas abordar a riqueza de símbolos que cercam este culto, mais precisamente um dos elementos símbolo que identificam os membros desta Sociedade, o Ìtagbè ou </span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ṣ<span class="apple-style-span">àkì. </span></span><span class="longtext"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Nas sociedades Africanas, onde as tradição oral têm primazia sobre os escritos, as artes visuais desempenham um papel vital na sua função como linguagem, entre estas artes esta têxtil. </span></span><br />
<span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Quando a arte sacra yorùbá é examinada, são os <i>mitos</i> que podem trazer à tona a explicação e o significado por trás dos símbolos, o mito é a conexão entre o elemento símbolo</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> e seu significado. </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A palavra que designa símbolo ou sinal, na língua Yorùbá é '<b><i>àmmì</i><i> </i></b>' ou seja, um sinal ou significante que transmite muito mais do que os olhos podem ver. </span></span><br />
<span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">O capitulo sagrado de Ogbe-oyenu faz referência a essência e importância do </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ṣà</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">kì. </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Transcrevemos a seguir parte do Itan.</span></div><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><div style="border: medium none;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-piRqnMDiKiI/TahPZ9c9z_I/AAAAAAAAAbk/PxnCtYgKrjM/s1600/Figure-3_2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="320" r6="true" src="http://4.bp.blogspot.com/-piRqnMDiKiI/TahPZ9c9z_I/AAAAAAAAAbk/PxnCtYgKrjM/s320/Figure-3_2.jpg" width="211" /></a><span lang="PT" style="font-family: 'Felix Titling'; font-size: 10pt;">OGBE-OYENU</span><span style="font-family: 'Felix Titling'; font-size: 10pt;"></span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Iyán di átúngún</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Óbé di átúnsè</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Wón ní kó ebí ku ohun kóhun mó</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Bíkò se ohun àjogún bá won kan soso</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Tí wón fi njo ba</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Eyí kìíse ohun mìràn bíkò se S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">àkì</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Ebi ni ki S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">àkì ná di ti Rà`ndàwú </span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Rà`ndàwú gba S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">àkì odi Aláse ìlú</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><div style="border: medium none;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Ó joba lórí gbogbo won</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">àkì wá gba yì ó gb'éye</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Ódi ohun olá odi ohun iyì</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Bí akò bá ri Rà`ndàwú </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Akó lè joyè baba eni</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Ohun ti sùúrú seti</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: YorubaSans; font-size: 10pt;">Ilè ní gbé.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Baskerville Old Face', serif; font-size: 10pt;">Tradução livre.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">O inhame exige reestudar</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">A sopa de ser refeita</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Eles disseram que a família não tinha deixado nada</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Exceto <i>o respeitado legado - </i>S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">àkì</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">O emblema do reinado</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">A família decidiu que Ransawu herdaria o S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">àkì</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Randawu pegou o S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">àkì e se tornou o governador da cidade</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">S</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">̣</span><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">àkì então se tornou o emblema da dignidade e honra</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Tornou-se o emblema da bondade e excelência</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Sem observar Randawu</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Alguém não pode ser instalado como chefe</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Seja o que for que a paciência não possa esclarecer</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;">Permanece sem esclarecimento.</span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">O verso deixa claro que o Ṣàkì (ìtagbè) é uma insígnia de honra e respeito. De fato é uma abominação para uma pessoa vestir Ṣàkì ou Ìtagbè e dizer mentiras[...] Então os Yorùbá dizem: "A kì igbé ṣàkì lé'ìká ka puro – significa que: “Não se deve usar de forma maldosa o Ṣàkì para dar credibilidade a sua mentira”. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Como emblemas de chefia, sacerdócio e participação na sociedade Oṣugbo-<i>Ògbóni</i>, panos intitulados aṣo-olona estão no cerne do poder e liderança entre os yorùbá tradicionais. </span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Em Ijebu-Ode, são as mulheres que tecem panos de formas diferentes, que atendem diferentes funções dentro da sociedade, invocando sempre a </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Obalufon, divindade da criatividade e da tecelagem</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">. Um desses “tecidos” é o Ìtagbè, pano que é utilizado como um símbolo do poder tanto religioso quanto político.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Uma mulher pode ostentar o título de Iyaegbe - mãe ou tecelão sênior, um título que indica a sua participação oficial em cerimônias. Embora seja homenageada por conta de sua profissão, tecelões não estão necessariamente a par das entrelinhas que cercam os panos que eles mesmos criam. </span><br />
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">O acesso a este conhecimento é um privilégio concedido apenas àqueles que têm o direito de vestir a “roupa”.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Este pano é produzido em grande parte na área Ijebu, presumivelmente por causa da ligação que Ijebu tem com a sociedade Oṣugbo. O Aṣo-olona é o nome genérico para este pano que a depender de tamanho e detalhe podem variar e suas nomenclatura, aṣo-olona significa "pano com os padrões". Ele é produzido em dois tamanhos distintos.</span><a href="http://3.bp.blogspot.com/-N-IQfLDtvfM/TaipgVYNTtI/AAAAAAAAAb0/BeAEcf8Yr4M/s1600/iborunla+mais+itagba.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-N-IQfLDtvfM/TaipgVYNTtI/AAAAAAAAAb0/BeAEcf8Yr4M/s200/iborunla+mais+itagba.jpg" width="138" /></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> O maior é conhecido como iborunnla Aṣo, que se usa estilo toga, com uma das pontas atirada por cima do ombro esquerdo, o menor é o ìtagbè ou ṣàkì para outros locais. Pessoas de Oyo no estado de Ogun, que também fabricam e usam este estilo de emblema, se referem a ele como Kijipa. Mais especificamente, iborun-nla significa: "grande cobertura”, ou seja; proteção do sol (òórùn), de acordo com Lawal essa tradução explica a sua função original (1992). No entanto, com base no contexto em que estamos tratando e que são utilizados estes panos, iborun`la também significa “ cerimonial ou pano festivo ”. </span><br />
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">O "Ṣàkì" é projetado para reproduzir a aparência da superfície interna do estômago do homem. O intento ou simbologia disso é passar a mensagem de que um Ògbóni, ao carregá-lo não esta intentando qualquer conspiração maldosa. Então, ele orgulhosamente exibe o interior de seu estômago aonde ele guarda não apenas alimento, mas coisas que alimentam seus pensamentos e tudo que vê e sente. Segundo Osamaro <i>“As feiticeiras não matam homem algum que age sinceramente de acordo com o sistema de instituição do povo e tabus proclamados por </i>Olórun<i>, e que a única força capaz de sobrepujar o poder das feiticeiras é a Terra”.</i> O Odu Ifá Osemolura nos mostra que o próprio Olódùmarè proclamou que o solo (terra) que em cerimônias no Iledi carrega outro nome, seria a única força que destruiria qualquer feiticeira ou divindade que transgredisse algumas das leis naturais.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Segundo a tradição oral, Ìtagbè/</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ṣ</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">àkì surge em um pacto entre Òrúnmìlà e uma mulher chamada Poroyen na ocasião em que ele caiu em um profundo poço e não podia sair. </span><br />
<span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Depois de sete dias e noites, sem comida ou água, começou a cantar e isso atraiu Poroyen ao lado do poço. </span><br />
<span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ela ofereceu ajuda para tirá-lo do poço com uma condição, de que ele se casasse com ela. Òrúnmìlà concordou, ela usou então o Ìtagbè, que é similar a um Ọjá para tirá-lo do fundo do poço. Òrúnmìlà manteve sua promessa, casando-se com Poroyen e lhe deu um filho. A mulher passou a usar o tecido que usou ao ajudar Òrúnmìlà, para levar seu bebê em suas costas. Ọjá é semelhante ao Ìtagbè, principalmente por causa dos tufos de fios que são deixadas sobre ele como uma decoração quando ele é tecido. </span><br />
<span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">As mulheres usam o pano para carregar os bebês nas costas, embora jamais seja usado no ombro como usaria um Awo ou um Oba. Não confundir Ọja com </span><b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ípèlé</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> - este é um "pedaço de lenço", que pode ser amarrada a cabeça como um <i>gele</i> ou solto sobre o ombro. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify; vertical-align: top;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-TGUai534MY0/TajJBXfpv8I/AAAAAAAAAb8/tCAZGb9VD-0/s1600/EDAN.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-TGUai534MY0/TajJBXfpv8I/AAAAAAAAAb8/tCAZGb9VD-0/s200/EDAN.JPG" width="153" /></a><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A origem do culto </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> é narrada nos versos de Irosun-O</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ṣ</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">e e </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ìrosùn-Ìwòrì</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">, estes versos sagrados, relatam um momento de grande crise na história da criação, caracterizado por amargura, ódio e esterilidade na terra. </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Olódùmarè</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> não se agradava com essa situação, então enviou ao aye Òrúnmìlà com alguém de autoridade que foi chamado de Edan para conter a crise. Através do Edan, paz e unidade foram restaurados. Porém, para garantir que a paz durasse, a fraternidade </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> ou O</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ṣ</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ugbo foi criada. A Fraternidade O</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ṣ</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ugbo foi dado o poder de instalar o Oba ou seu próprio rei, e o símbolo deste poder é o Ìtagbè.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">De acordo com Solanke, Ìtagbè em si é uma forma de poder, criada a partir da fundação da criação de Ifé. Foi, portanto, dada apenas para pessoas poderosas e influentes. Assim, alguém vestindo o Ìtagbè não podia ser desobedecido e suas palavras eram lei. O Oba, seus chefes e os membros da Fraternidade </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> dependendo de suas funções, usam o Ìtagbè sobre sua cabeça ou no ombro esquerdo, exceto durante a procissão funeral de uma membro O</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ṣ</span><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">ugbo.</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Governantes, chefes, membros da Oṣugbo e sumos sacerdotes usam ṣàkì como marcas e lembranças da posição que ocupavam em vida ou da sua relação com o rei.<span class="longtext"> Esses panos funcionam como emblemas de poder e hierarquia, especialmente para os chefes e membros </span><i>Ògbóni</i><span class="longtext"> ou O</span>ṣ<span class="longtext">ugbo (Aronson, 1992:53).</span> </span><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Ṣ</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">àkì também é uma característica padrão do aṣo-olona. O tecelão o cria tecendo fios suplementares através de um pequeno grupo de urdidura, deixando as pontas penduradas na frente. O ṣàkì está associada a poder, prestígio e as coisas boas. A palavra ṣàkì significa: “tripé” o número três, é particularmente sagrado para os iorubas tanto dentro como fora da sociedade Oṣugbo, entretanto tem um significado muito mais profundo na cosmologia <i>Ògbóni</i>. Aṣo olona continua a marcar o status do seu proprietário até mesmo após a sua morte. Chefes e outros indivíduos do alto escalão devem ser enterrados com seus dotes para afirmar o seu status dentro do reino do espírito.</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Na verdade, alguns títulos de chefia no universo yorùbá, ainda são indicativos da presença da </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Ògbóni</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">.</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> Por vezes no intuito de indicar o alto status de um membro Oṣugbo, o grande Aṣo olona Iborun`la é usado como invólucro no corpo de um idoso falecido, ate mesmo no desempenho de um Egúngún... Até agora tenho feito pouca distinção entre aṣo olona usados por chefes e os pertencentes a membros Oṣugbo. Existem diferenças importantes, apesar de que mais de noventa por cento dos chefes Ijebu pertencem Oṣugbo e isto se estende as demais áreas da yorubaland. Assim é difícil alguém que esteja fazendo uso deste tipo de "insígnia" não seja membro da <i>Ògbóni</i> ou tenha o recebido de um deles direta ou indiretamente. Em linhas gerais como símbolo de chefia o ìtagbè é usado sobre o ombro direito, já como indicativo da ògbóni ele é usado sobre o ombro esquerdo. Outra forma de distingui-los é que, os membros da <i>Ògbóni</i> usam tanto o iborun`la quanto ṣàkì, e por vezes este ultimo pode estar amarrado ou jogado sobre a cabeça, e o iborun`la enrolado no corpo. O indicador mais fiel da participação de um membro Oṣugbo (tratando de vestuário) é o uso de ìtagbè na cabeça. Quando as decisões importantes são tomadas em reuniões Oṣugbo, membros amarram o pano sobre a cabeça de modo que uma parte da franja termine sobre o tórax. Em público, eles usam como turbante com a franja caindo no rosto. </span><a href="http://1.bp.blogspot.com/-TIilIn1FtT0/Tai7X5Wz_RI/AAAAAAAAAb4/zG_GLSWy5hI/s1600/IMG_8813.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://1.bp.blogspot.com/-TIilIn1FtT0/Tai7X5Wz_RI/AAAAAAAAAb4/zG_GLSWy5hI/s200/IMG_8813.jpg" width="130" /></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Um recém iniciado (awo we-we) pode até receber o iburun`la, que por regra é todo branco e maior, o que o distingue do ìtagbè usado por quem detém algum titulo dentro da confraria e que freqüentemente são brilhantes e possuem mais de uma cor.</span><span style="font-family: 'Bookman Old Style', serif; font-size: 10pt;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Um membro no estagio de W<u>e</u>-w<u>e</u>- não participa dos rituais secretos até receber um titulo juntamente a um igba-asé, quando, então, a depender de sua função passa a participar mais ativamente dos rituais principalmente os de iniciações. Cerimônias de titulação na Ògbóni Fraternty geralmente são abertas a membros de outros Eledi, que são convidados a testemunhar a titulação. Isto ocorreu nos três Iledi em que tive oportunidade de participar.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Para não me tornar ainda mais longânimo, devemos concluir com estas informações, que o uso tanto do iborun`la, quanto do ṣàkì/ìtagbè, deve-se restringir a membros <i>Ògbóni</i> com legitimidade iniciática e não fora de um contexto cerimonial religioso; quanto menos por quem não mantém nenhum vinculo, seja iniciático ou político com esta ainda respeitada Sociedade. Digo, ainda, porque, se os legítimos OMO IYA se omitirem, estes elementos sacros simbólicos e por conseqüência sua significância, caíram na banalidade e desrespeito por parte da sociedade; tanto religiosa quanto não religiosa. Permitir isto: é como nos calarmos diante de um ogberi ou Iyawo do candomblé (recém iniciado) usando e ostentando publica e ritualmente um Hungébé (rungebe).</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">A mensagem metafórica do Oṣugbo ou ṣàkì de ausência de maldade, esta para além da vista humana, dentro da filosofia <i>Ògbóni, </i>é uma metáfora a própria vulnerabilidade interna e transparência aos lacaios "da terra" cujo olhar nada pode ser ocultado (Thompson 1971). Não é por acaso que o Oju-Aye é um dos símbolos freqüente nos Iledi.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="color: #e69138; line-height: normal; text-align: justify;"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;"> <i><span style="font-family: Verdana, sans-serif; font-size: small;">"Omu Iyá dun mu omu, gbogbo wa la jo nmu”</span></i></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="color: #b45f06; line-height: normal; text-align: justify;"><br />
<div class="MsoNormal" style="color: #f9cb9c; font-family: Georgia,"Times New Roman",serif; line-height: normal; margin: 0cm 0.9pt 0.0001pt 17.6pt; text-indent: -9pt;"><span style="font-size: xx-small;">ELEMOSO AWO ATI AGBA AKIN</span></div><span style="color: #f9cb9c; font-family: Arial, sans-serif; font-size: xx-small;"> T`ogun Aroleifa.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><br />
</div><br />
<a href="http://www.myfreecopyright.com/registered_mcn/BPKTH-HNJ7B-XV78G" title="MyFreeCopyright.com Registered & Protected"><img alt="MyFreeCopyright.com Registered & Protected" border="0" height="10px" src="http://storage.myfreecopyright.com/mfc_protected.png" title="Copyright Protected" width="45px" /></a>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-81555862170273521532011-08-05T19:37:00.001-07:002012-02-20T04:05:01.098-08:00<div style="font-family: "Courier New", Courier, monospace; text-align: justify;"><span style="font-family: Times, 'Times New Roman', serif;"><span style="font-size: large;"><img border="0" height="329" src="https://lh4.googleusercontent.com/-JLRs8N3U4qM/TARzaeOau_I/AAAAAAAAAvU/3noohUFYFqg/s881/Imagem2.png" style="height: 329px; width: 770px;" width="770" /></span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;">Não faz muito tempo pude ouvir em um programa de rádio, até então dirigido pelo Babalorixá e também amigo Jorge Kibanazambi, uma matéria a qual se tratava da questão que da titulo ao presente artigo, tivemos a oportunidade de ouvir a opinião de vários e conceituados Babalorixás, a respeito do acaçá nome pelo qual o Ékọ (massa feita com farinha de milho branco), é conhecido no meio afro-brasileiro. E aproveitando o ensejo da esteira do tema, para escrever algumas linhas a cerca desta comida tão presente nas oferendas as divindades. </span><span style="font-family: Times, serif; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;">Chamado de Oggi ou ékọ e também Agidi na Nigéria, de Kafa, makumé no Togo e de Akassa e Lio no Benin, o acaçá brasileiro, assim como nas demais tradições, tem como matéria prima o milho, produto este que foi introduzido na Nigéria segundo pesquisas, pelos Portugueses no século XVI. </span><span style="font-family: Times, 'Times New Roman', serif;"> </span><br />
<div style="font-family: Verdana, sans-serif;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; text-align: justify;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">O consumo do ékọ em larga escala na cultura africana em especial a Yorùbá é determinado por seu elemento de origem, o milho! Conhecido na Nigéria por diferentes nomes a depender do vernáculo, em yorùbá como agbado ou igbado assim como yangan, pelos Hausa por <i>masara ou dawarmasara</i>, já os Ibo o chamam de <i>àgbàdo </i>e<i> oka</i>, os Bini o denominam <i>oka</i>. </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">O milho tem um papel fundamental na alimentação tradicional dos nigerianos, e é ainda mais importante na alimentação de doentes e de crianças em fase de desmame, não podemos esquecer sua função no tocante as questões religiosas. Dizia Verger: “<i>As varias partes do milho entram na composição de trabalhos pertencentes sobretudo ao campo mágico"</i>.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">O milho esta associado simbolicamente com riqueza, prosperidade, abundância, sorte, fertilidade, multiplicação e vitoria dentre outros fatores.</span></div><div style="text-align: justify;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">A folha da Bananeira tem como nome tradicional Eweógẹdẹ, é razoável pensar que por seu frequente uso no preparo do acaçá no Brasil, passou a ser denominada por alguns de EweEkó, apontada como: <i>“a folha de uma determinada espécie de bananeira do mato”, </i>informa Mãe Beata.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">A pergunta a ser feita é: porque Ewe Ekó para a folha da bananeira, e não Ewe acaçá, visto que é por este nome e não Ékọ que esta comida ficou conhecida no Brasil. Um dos fatores que nos levam a crer que o nome da folha da bananeira não deveria estar veiculada ao ékọ, é que: o advento do milho na África é posterior ao da banana; assim o nome original da folha estava relacionado ao fruto em questão, e não ao alimento que posteriormente ela envolveria, já escrevia Verger: “<i>Um caso interessante é o da àgbàdo, nome yorùbá do milho, planta originaria da América e introduzida na África em tempos recente”.</i></span><span style="font-family: Times, serif; font-size: 11.5pt;"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"> Ékọ ao contrario do que apontam alguns, não é o nome yorùbá da folha da bananeira, e sim o nome dado a Jaca ou Graviola denominadas: Ékọ òyìbó ou ọmọdé, além de que, em sua obra, Verger relata todos as variantes dos nomes yorùbá relacionados a bananeira e suas folhas, <i>Ewé ékọ</i> não faz parte desta lista, ao traduzir o nome desta folha em um dos preparados magicos “<i>i</i><span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"><i>ẹgun inira” </i></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">o nome <i>Ewe ọgẹdẹ omini,</i> foi traduzido como: Folha de bananeira. </span><br />
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Em relação ao uso do acaçá para as divindades, diz Maria Inês Couto de Almeida, Ifatosin ao abordar Obatala (Oxalá) em sua obra: “<i>A comida de Orisa'nlá não deve levar sal nem pimenta. Além de igbin, oferece-se orogbo, côco, egbo, ékọ funfun (acaçá) em número de 16 ou 32, enrolados numa folha de ewe-iran (árvore nigeriana)”*.</i> Juana Elbein afirma: <i>“Retirado seu involucro verde, ele constitue a comida dos orisa funfun”</i> e cita que a folha com esta finalidade dentre os Yorùbá é oriunda de uma planta denominada por ela de ÈPÀPÓ.</span><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-_E_my5sKhXE/Tbi5KJq8iZI/AAAAAAAAAco/wrY4ATvA5kg/s1600/ek%25C3%25B3_aberto.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="https://lh5.googleusercontent.com/-OSFyhCjhm1I/TaRpvEjk-vI/AAAAAAAAAvU/jl15ps1DdQk/s512/ek%25C3%25B31-1.JPG" width="152" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="color: #6aa84f; font-size: xx-small;">Ewe eeran.</span></td></tr>
</tbody></table><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Nas oportunidades que tivemos de estar em solo Yorùbá, notamos que uma das folhas usada para envolver o Ékọ foi denominada Ewe Eerán grifada por Ifatosin como Iran, (Thaumatococcus daniellii). </span></div><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Muito embora, diferentemente do que colocou Ifatosin, não se trate de uma árvore, Ifatosin diz: <i>“ékọ funfun (acaçá) em número de 16 ou 32, enrolados numa folha de ewe-iran (árvore nigeriana)...”</i> esta folha que uma vez “enrolada”<i> </i>ao alimento, facilmente será confundida com a folha de bananeira dada a sua textura. Mesmo com seu uso frequente na Nigéria para envolver o ẹkọ, Ewe Erán não passou a ser denominada Ewe ékọ pelos que fazem uso desta. Outra folha muito usada no estado de Oyó, é a Ewe Gédu, oriunda da árvore do mesmo nome, a qual tivemos a oportunidade de tocá-la e sentir sua textura que lembra a língua de um gato. Bobola, filho do respeitado Awi<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span>é de O<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span>ogbo Babalawo Elebuibom, o qual nos causou, imenso prazer ao conhece-lo, informou-me o nome de outra folha usada para o mesmo fim que a folha de eerán em O<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span>ogbo, é a Ewe Gbodogi, folha esta, que também era usada para cobrir as casas na antiguidade, fato que pode ser constatado no oriki de Logun Edé: </span></div></div><div style="font-family: Verdana, sans-serif;"><span style="font-family: Times, 'Times New Roman', serif;"> </span> <br />
<i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">“Òjo pá gbodogi ró woro woro”. </span></i><span style="font-family: Times, serif; font-size: 11.5pt;"></span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"> </span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"></span><br />
<div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Wande Abinbola aumenta ainda mais a lista quando relata o uso da folha de mamona, Ewe Lara como invólucro do ékọ. Muito embora o ékọ esteja estreitamente ligado à Oi<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">a'nlá, o mesmo não se da com a bananeira, que por muitos é atribuída <span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 12pt;">Ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">ango, por outros à Iroko (Loko) e </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;">E<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;">u</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">. José Flavio Pessoa de Barros e Eduardo Napoleão na obra EWÉ ÒRÌ<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 12pt;">Ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">À, ressaltam: “<i>Embora o acaçá seja o alimento predileto de Oxalá, a este orixá são atribuídas apenas às folhas de banana-prata, pois a banana-d água (ógẹdẹọmìnì) é um dos seus principais “ẹwọ” (interdito), como também é para Oiá”. </i>Aqui dois pontos conflitantes, o primeiro é que diferentemente do que foi colocado, o principal alimento de Oxalá é o Igbin (caracol), outro é que o nome yorùbá <i>ọgẹdẹọmini</i>, esta relacionado à planta como um todo e não a folha ou uma variedade desta, assim como o termo ógẹdẹ abo, ógẹdẹ loboyọ e ógẹdẹ párántà, registrados por Verger. </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Já a Banana d'água (denominada ọgẹdẹọmìni por José B. E Eduardo N.) também chamada banana-nanica e tem como nome científico: Musa Cavendishii e foi identificada por Verger como ọgẹdẹ-ntiti oyinbo, talvez o equivoco esteja no nome yorùbá, ỌMINI (ọmi-ni) o que no primeiro momento nos leva a interpretar como ser ou ter – água - muito embora a grafia para água em yorùbá seja – OMI.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Da analise destas informações podemos afirmar que não é a folha da bananeira que torna o ékọ propicio a Oxalá e sim o preparado a base de agbado funfun, pois algumas bananeiras chegam a ser até um dos seus interditos, segundo José Flavio e Eduardo. </span><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-ZRM2GA6qgi4/TaytCeTgLlI/AAAAAAAAAcY/WJPq0fb0Gug/s1600/iyaek%25C3%25B3.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><span style="font-family: Times, 'Times New Roman', serif;"><img border="0" height="152" src="https://lh4.googleusercontent.com/-YknVWUPcCZs/TaSgGanarzI/AAAAAAAAAvU/tZf7YjpCzag/s640/iyaek%25C3%25B3.JPG" width="200" /></span></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="color: #6aa84f; font-family: Times, 'Times New Roman', serif; font-size: x-small;">Folha de gédu usada em Ilero, Oyo.</span></td></tr>
</tbody></table><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Há quem afirme que, o ato de enrolar a massa - ékọ na folha da bananeira, é o que a transforma (a massa) em acaçá. Não podemos assim crer, que é a folha da bananeira a responsável por esta transformação, uma vez que independente da folha que esta comida esteja envolta ela sempre será denominada ékọ nome yorùbá do acaçá no Brasil. Se formos levar em consideração o fato de que a massa de milho ékọ, só se torna acaçá depois de envolvido na folha de banana; Em sendo assim, Obatala em muitos lugares na Nigéria não se alimenta do acaçá, e sim de ékọ, pois como podemos ver a folha da bananeira não é a mais usada na Nigéria. Juana escreve que: <i>“O àkàsà (escrito </i></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"><i>àkà</i><span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"><i>ù por Abrahan) é um àpólàékọ, isto é, um pedaço de uma porção de ẹko sólido...Essa porção ou este pedaço é envolvido em folhas de uma planta...Cada um desses pacotinhos de ẹkọ recebe o nome de àkàsà”.</i></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"> Podemos encontrar dentro do dicionário yorùbá, a palavra <i>àpólà</i> – significa: <u>lenho ou pedaço de madeira</u>- numa alusão clara à parte de um todo; ainda com o apoio do dicionário, encontraremos o termo citado por Abrahan-àka<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">u, subs:. <u>Um grande tabuleiro, de massa de agidi (milho branco),</u> o que é contraponto à afirmação de Juana, que aponta o akasa como partes da massa ékọ, embora o termo <i>àka</i><span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"><i>u </i></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">relata algo em seu todo, não fragmentado. Se unirmos o termo <i>àpólààkà</i><span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"><i>ù</i></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">, encontraremos referencia à – “um pedaço (parte) do todo”, assim, um acaçá seria um àpólààkà<span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 13pt;">ş</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">ù e não um àpólàékọ. </span><br />
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">No pensamento de Juana não é o uso da folha, e sim sua divisão/fragmentação que determinam a diferença entre A e B (<i>àkàsà</i>) e (<i>ékọ</i>), fato que não ocorre em África, onde a massa enrolada em qualquer folha é denominada ékọ, se esta massa não chegar ao ponto sólido e frio será denominado ogigbona.</span></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; font-family: Verdana, sans-serif; text-align: justify;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><div class="separator" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><span style="font-family: Times, 'Times New Roman', serif;"><img border="0" height="121" r6="true" src="https://lh5.googleusercontent.com/-rP0k35dDrJU/TaR4rHPE_II/AAAAAAAAAvU/7qzlCW_au0U/s800/iyalek%25C3%25B3.JPG" style="height: 121px; text-align: center; width: 200px;" width="200" /></span></div><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">A palavra que identifica a mesma massa de milho na língua ewe-fon é akassa, próxima na ortografia do termo usado por Juana, akasa, muito embora o termo akassa em Fon é o mesmo usado tanto para a massa envolta em folha quanto a massa por si só. Em um verso do Odu Ogbe-Okanran, encontramos esta divisão da massa em pedaços dentro de um sacrifício prescrito: <i>“Ifá diz: alguém não esta bem; este alguém deve fazer um sacrifício para que se torne capaz de comer, ou um bebê de colo está doente e não consegue comer nada; devemos fazer um sacrificio para que ele possa comer novamente: Um bode, <u>cento e vinte pedaços de mingau de milho (ẹkọ)</u> e três shillings é o sacrifício exigido” </i>Bascom.</span><br />
<span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Embora a divisão da massa esteja presente no Itan, este fato não muda o nome usado pelo informante do Bascom para identificar a massa de milho. A folha da banana não seria o segredo do ékọ como afirmam alguns, ele poderia ser enrolado em outras folhas, como já pode ser observado no decorrer deste texto. Ominderewa diz: </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">"Na verdade, deveria se utilizar não a folha de bananeira, mais uma folha parecida”, </span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">e pontua, o uso da folha da mamona-branca (Ewe-lara funfun) em algumas casas, a mesma afirmação é feita por Beata de Iemanja, que diz: “<i>Vários axés não fazem uso da folha de bananeira para envolver o acaçá” </i>e afirma não considerar errado o fato de não enrolar o acaçá, o importante segundo ela é: <i>“a sua presença como oferenda”. </i></span></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;">O fato é que, ao oferecê-lo como alimento propiciatório à divindade, a folha deve ser retirada e de nada mais serve ao orixá o qual foi ofertado, talvez, e só talvez, seja este fato que esteja levando alguns a abrir mão do uso da folha. </span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">“Retirado se seu invólucro verde, ele constitui a comida dos orisa funfun” afirma Juana Elbein. </span></i><span lang="PT" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Isto faz crer que, como alimento ritual dedicado a outra divindade, que não seja funfun, por exemplo, <span lang="PT" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 12pt;">Ş</span>ango, a folha não deva ser removida? Por mais uma vez somos obrigados a não concordar! Ela vai além para determinar que:</span><i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"> "Envolvido numa folha verde... é simbolo de um ser e, como tal,...pode representar qualquer animal ou mesmo substituir um ser humano”</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">. Juana aponta a representação do acaçá como sendo a totalidade de um ser humano ou animal, nada reduzido a massa encefálica como informado por Mãe Beata. Neste momento faz-se uma indagação: Dentro deste raciocínio, poderíamos oferecer um acaça em substituição a um animal sacrificial, como por exemplo, a cabra? E no caso de obtermos um sim, (o que não concordo) em qual dos três grupos de “<i>sangue</i>” este “<i>acaça-bra</i>” estaria relacionado, animal ou vegetal... no vermelho, preto ou o branco, relembrando que o invólucro do Ékọ, segundo ela, é preto e seu conteúdo branco (ambos vegetais), não encontramos aqui o “vermelho”. O que a autora não mencionou é o fato de que na tradição das divindades em questão o sacrifício humano foi substituído pelo sacrifício da cabra, não de um acaçá, e este fato esta registrado nos contos sagrados de Ifá.</span></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">Não esta sendo aqui questionado o poder mágico da folha ou do fruto da bananeira, quanto menos o acaçá/ékọ, quanto alimento tradicional tanto dos Yorùbá quanto de suas divindades, e sim, a alegação feita por alguns de que, para se ter axé, o ékọ tem que ter sido enrolado na folha da bananeira[...] ou que, só vira acaçá-ékó depois do contato com a folha da bananeira, e por fim que seja a folha da bananeira a única ao qual o acaçá (ékọ) deva e possa ser envolto.</span></div></div></div></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><img border="0" height="140" r6="true" src="https://lh4.googleusercontent.com/-xxHs7laTgS4/TaR6_Jb_NZI/AAAAAAAAAvU/vn43PLP4bwQ/s720/DSC00483%25202.JPG" style="height: 140px; margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; width: 200px;" width="200" /></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="color: #6aa84f; font-size: xx-small;">Arvore jovem de ewe gédu</span><span style="color: #38761d; font-size: xx-small;">.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">T'ogun Aroleifa.</span><br />
<br />
<br />
<span style="font-size: xx-small;">fotos:Sandro Oliveira</span></td></tr>
</tbody></table> <br />
<div style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: left;"></div></div></div></div></div></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-84875874877013207752011-08-05T18:18:00.001-07:002011-08-30T09:14:18.301-07:00<div oncontextmenu="return false" ondragstart="return false" onselectstart="return false"><div style="text-align: justify;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-cSUGHWQkX7A/TjSZCQHNztI/AAAAAAAAAd0/EgfjSO-uhgw/s1600/Print-ScreenShot005-1_800x200.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="85" src="http://3.bp.blogspot.com/-cSUGHWQkX7A/TjSZCQHNztI/AAAAAAAAAd0/EgfjSO-uhgw/s640/Print-ScreenShot005-1_800x200.jpg" width="770" /></a><span style="font-family: "Bookman Old Style","serif"; font-size: 14pt; line-height: 85%;">Iphan-DF promove o inventário dos Terreiros do Distrito Federal e Entorno.</span><br />
<span style="font-family: "Bookman Old Style","serif"; font-size: 14pt; line-height: 85%;"></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Durante quase 350 anos os negros africanos foram capturados, escravizados e trazidos para o Brasil, último país ocidental a abolir a escravidão. Com ele vieram inúmeras culturas do continente africano, dentre as quais etnias Male. Yorubá, e outras oriundas do Daomé, Benim, Nigéria e outras. Por meio delas um panteão de ritos e crenças cujos principais princípios e práticas doutrinárias sobreviveram e foram reelaborados no processo de contato com os demais grupos formadores do patrimônio e da identidade cultural do país. A contribuição das tradições africanas para a formação, entre outras, da religião, da arte, língua, culinária, indumentária e demais práticas culturais brasileiras é de importância incomensurável.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Desde a fundação de Brasília, um enorme contingente de pessoas – das classes menos favorecidas, da classe média, de grupos políticos e de intelectuais – vindos de todo Brasil, veio para construir a capital e dar a configuração inicial do que hoje e dia é o Distrito Federal. Para atender a demanda ecumênica que aqui se instalou, houve um grande afluxo de religiões e cultos. Dentre ele é notável a presença de grupos especiais de brasileiros que pra cá vieram, independente de auxilio estatal, para fundar e instalar casas espíritas, terreiros de candomblé, umbanda e quimbanda nas cidades da Região Integrada de Desenvolvimento do Distrito Federal e Entorno. O início precário levou esses grupos religiosos se instalasse, inicialmente, em residências (casas, apartamentos, chácaras ou terrenos urbanos), tanto nas cidades satélites, como no entorno imediato do Plano Piloto e mesmo neste. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Apesar de que, em alguns momentos e situações, tenha havido preconceito seguido de perseguição política e ate policial a algumas casas de culto, algumas delas, por outro lado, gozaram de notoriedade, sendo, inclusive, freqüentadas por altas figuras da hierarquia do primeiro escalão do governo federal e local.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Entre 2008 e 2009, a superintendência do IHAN no Distrito Federal, em conjunto com a Superintendência do Iphan em Goiás, promoveu a realização da 1ª Etapa do INRC de Lugares de Culto e Matrizes Africanas e Afro-brasileiras no Distrito Federal e Entorno, consistindo no levantamento preliminar de terreiros em atividade no DF e entorno – atendendo a demanda provinda dos próprios adeptos por reconhecimento e valorização do patrimônio cultural vinculado ás religiões afro-brasileiras. Nessa etapa, foram identificados 26 terreiros e em 20 deles foram aplicados os questionários do INRC. Para a segunda etapa, iniciada nos últimos meses de 2009, espera-se ampliar o universo de terreiros identificados, bem como aprofundar o estudo das principais práticas culturais e religiosas realizadas no interior desses espaços.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">O interesse da Superintendência pelo assunto se deve a duas questões correlatas: de um lado, um empenho mais geral em conhecer os grupos que atribuem á Brasília o caráter de cidade mística; de outro, a necessidade de cumprir as determinações constitucionais de políticas públicas voltadas para grupos e comunidades afro-brasileiras. Desde a Constituição Federal, promulgada em 1988, a noção de patrimônio cultural é definida pelo artigo 216 como:</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span> </div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Bell MT","serif"; font-size: 14pt;">Art. 216.</span></i></b><i><span style="font-family: "Bell MT","serif"; font-size: 14pt;"> Constituem patrimônio cultural brasileiro os bens de natureza material e imaterial, tomados individualmente ou em conjunto, portadores de referência à identidade, à ação, à memória dos diferentes grupos formadores da sociedade brasileira, nos quais se incluem: <a href="http://www.blogger.com/page-edit.g?blogID=3125647971795807168&pageID=7336595386301138987&from=pencil" name="inc_I_"> </a> I - as formas de expressão; <a href="http://www.blogger.com/page-edit.g?blogID=3125647971795807168&pageID=7336595386301138987&from=pencil" name="inc_II_"> </a> II - os modos de criar, fazer e viver; <a href="http://www.blogger.com/page-edit.g?blogID=3125647971795807168&pageID=7336595386301138987&from=pencil" name="inc_III_"> </a> III - as criações científicas, artísticas e tecnológicas; <a href="http://www.blogger.com/page-edit.g?blogID=3125647971795807168&pageID=7336595386301138987&from=pencil" name="inc_IV_"> </a> IV - as obras, objetos, documentos, edificações e demais espaços destinados às manifestações artístico-culturais; <a href="http://www.blogger.com/page-edit.g?blogID=3125647971795807168&pageID=7336595386301138987&from=pencil" name="inc_V_"> </a> V - os conjuntos urbanos e sítios de valor histórico, paisagístico, artístico, arqueológico, paleontológico, ecológico e científico.</span></i> <br />
<div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">E ao poder público, com a colaboração da comunidade, ficou incumbida, segundo o parágrafo primeiro do mesmo artigo, a responsabilidade de promover e proteger: </span><span style="font-size: 11pt;"></span></div></div><a href="http://www.blogger.com/page-edit.g?blogID=3125647971795807168&pageID=7336595386301138987&from=pencil" name="par_1_"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Bell MT","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></i></a><b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Bell MT","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%;">§ 1º</span></i></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Bell MT","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> O poder público, com a colaboração da comunidade, promoverá e protegerá o patrimônio cultural brasileiro, por meio de inventários, registros, vigilância, tombamento e desapropriação, e de outras formas de acautelamento e preservação.</span></i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Bell MT","serif"; font-size: 13pt; line-height: 115%;"><span style="font-size: small;"></span></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Como se sabe, o primeiro terreiro tombado pelo Iphan, em reunião histórica e rumorosa ocorrida em Salvador (BA), em 1984, foi a Casa Branca, localizado na mesma capital, numa decisão inédita que contou com a mobilização de adeptos e representantes do movimento negro, o apoio de intelectuais e a ampla cobertura da imprensa. Nesses últimos vinte e cinco anos, outros terreiros foram tombados – Ilê Axé Opô Afonjá (1999), Gantois (2002), Bate Folha Manso Banduquenqué (2003), Ilê Maroiá Láji Alaketu (205) na Bahia; Casa das Minas (2001) no Maranhão – reconhecendo-os como referencia fundamental na constituição da identidade cultural de significativas parcelas da sociedade brasileira.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Quais os objetivos concretos pretendidos pela superintendência do Iphan no Distrito Federal ao propor e coordenar esta pesquisa, cuja primeira fase chega agora ao público? Em primeiro lugar, empreender um mapeamento dos principais terreiros em atividade no DF e entorno, com o intuito de conhecer as práticas culturais realizadas nesses espaços; em segundo lugar, acumular informações para futuras ações que poderão ser realizadas pelo Iphan; em terceiro lugar, divulgar para o público em geral os resultados desta primeira fase, devolvendo os resultados obtidos aos adeptos que autorizam a realização da pesquisa e abriram as portas de seus templos para os pesquisadores contratados; por fim, contribuir no combate ao preconceito e intolerância religiosa.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">A pesquisa realizada teve seu recorte espacial na microrregião do Brasil que compreende municípios que integram a Região Integrada de Desenvolvimento do Distrito Federal e Entorno (RIDE). Além do DF, fazem parte dessa área municípios de Goiás – Leste Goiano - e de Minas Gerais. Este território tem aproximadamente 55.430 quilômetros quadrados de extensão e sua população se aproxima do número de 3,5 milhões de habitantes.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Desde a fundação de Brasília, quando um contingente expressivo de pessoas vindas de todo o Brasil, sobretudo da região Nordeste, do Rio de Janeiro, de Goiás e de Minas Gerais, veio para construir a Capital e dar a configuração inicial do que hoje em dia é o DF, os terreiros, aqui tidos como Lugares de Culto de Matrizes Africanas e Afro-brasileiras, foram sendo instalados, tanto no interior do quadrilátero do DF quanto em cidades do entorno do DF.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">De acordo cm pesquisas acadêmicas, os primeiros terreiros chegaram neste território há mais ou menos 40 anos, e já encontraram logo em seus primeiros momentos todo tipo de preconceito e perseguição, inclusive policial, tendo que se organizar politicamente, por meio de federação e de outras estratégias de sobrevivência, para enfrentar os percalços.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Neste sentido, podemos afirmar a existência dos terreiros de Candomblé e Umbanda se confunde com a própria construção de Brasília. Inicialmente, conforme afirmamos, os primeiros terreiros de Brasília foram implantados nas residências dos adeptos, a maioria deles servidores públicos advindos do Rio de Janeiro. Com o passar dos anos e o decorrer das mudanças na capital federal, muitos terreiros migraram para outros espaços, em regiões situadas no entorno do DF. Podemos, a partir dessas informações, afirmar que atualmente é maior a quantidade de terreiros de candomblé e Umbanda nos Municípios que integram esta microrregião e nas Regiões Administrativas do DF – as cidades-satélites – em comparação com o Plano Piloto. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Em termos de Nações, a maioria dos terreiros de Candomblé existentes no DF e entorno se identifica com a tradição Ketu, culto baseado nos provenientes da chamada Yorubalândia (Território do ocidente africano que compreende os países que falam o idioma Yorubá, como Benim, Togo, Costa do Marfim e Nigéria). Ainda há a existência relevante de terreiros que pertencem à Tradição Angola e à Tradição Jeje. Não podemos deixar de lembrar que a presença massiva de terreiros de Umbanda e Quimbanda é um fato, em todas as cidades do DF e em várias do Entorno.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Segue a relação das casas catalogadas pelo Iphan DF:</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Centro Espírita Assistencial Nossa Senhora da Glória – Brasília-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ilê Axé Orixá Deuy e centro Espírita Caboclo Boiadeiro João Chapéu de couro – Sobradinho II-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ilê Axé Tope Mey – Taguatinga-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ilê Axé Logum Cetomi - Taguatinga-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ilê Axé Opô Afonjá-Ilê Oxum - Valparaiso-GO</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Axé Bara leji ou Centro Espírita do Pai Tito – Santo Antônio do Descoberto-GO</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ilê Axé Lamike mi Ode Gbobo Egbe Orixá ou Casa Afrocultural e assistencial São Jorge – Cidade Ocidental-GO</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Grupo Espírita Umbanda Tempo de Unir – Guará II-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Associação Espírita Pai Francisco – Ceilândia-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ilê Axé Odoijé – Planaltina-Df</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Planta corte Melejy – Ceilândia-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Igbe Iborixá Omo Oxum – Taguatinga-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Kue Ho Seji Olissa – Planaltina-GO</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Centro Espírita Caboclo Serra Negra- Guará - DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ilê Axé Omi Gbato Jegedé – Águas Lindas-GO</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ordem Iniciática do cruzeiro Divino – Planaltina-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Associação Iniciática do Ramo Dourado São Jerônimo – Taguatinga-DF</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Tumba Nzo Jimona Nzambi – Águas lindas-GO</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Centro Espírita Caboclo Gira Mundo e Abassa Iemanjá e Obaluaê – Luziânia-GO</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 12pt; line-height: 115%;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Centro Espírita Pai Tomé de Aruanda – Luziânia-GO </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">link do mapa do DF e Entorno: <a href="http://maps.google.com.br/maps?hl=pt-BR&gbv=2&q=mapa+DF+e+Entorno&ie=UTF8&ei=AZm8S5bwJIqS8QSIoPi6CA&hq=e+Entorno&hnear=Distrito+Federal&ll=-15.855674,-48.22998&spn=0.620887,0.883026&z=10" style="color: #9fc5e8;">http://maps.google.com.br/maps?hl=pt-BR&gbv=2&q=mapa+DF+e+Entorno&ie=UTF8&ei=AZm8S5bwJIqS8QSIoPi6CA&hq=e+Entorno&hnear=Distrito+Federal&ll=-15.855674,-48.22998&spn=0.620887,0.883026&z=10</a> </span></div><div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><br />
</div><div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> Sobre Religiões Afro-brasileira em Brasilia. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 18pt; text-align: left;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"></span></div><ul><li><span style="font-family: Wingdings; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">ABREU, Joanisa Vieira de, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Os Orixás Dançam no Planalto Ce</b>ntral.</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin-left: 54.0pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Brasília; Fundação Cultural Palmares, 2006.</span></div><ul><li><span style="font-family: Wingdings; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">PACHECO, Jandira Gill Chalu, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Povo de Rua em Brasília, exu e pomba-gira: iconografia e transgressão do imaginário popula</b>r. Brasília, 2000. 136 f. Dissertação</span></li>
</ul><ul><li><span style="font-family: Wingdings; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">SILVA, Rosevel Gutemberg, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Entre Memórias e demandas sociais: as teias de reciprocidade dos espíritos caboclos</b>. 2007. 148f. Dissertação (mestrado) – Universidade de Brasília.</span></li>
</ul><ul><li><span style="font-family: Wingdings; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">SANTOS, Daniela Cordovil Corrês dos. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Etnografia, modernidade e construção da nação: estudo a partir de um culto afro-brasileiro</b>. 2006. 171 p. Dissertação (mestrado) – Universidade de Brasília.</span></li>
</ul><ul><li><span style="font-family: Wingdings; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">SANTOS NETO, Jose Marinho dos. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Obsessão e modernidade: Um estudo de caso sobre cultos afro-brasileiros em Brasília</b>. Brasília, 1993, 275 f. (Dissertação)</span></li>
</ul><ul><li><span style="font-family: Wingdings; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">SILVEIRA, Marcos Silva da. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Cultos de Possessão no Distrito Federa</b>l. Brasília, 1994, 246 f. (Dissertação).</span></li>
</ul><ul><li><span style="font-family: Wingdings; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">XANGÔ, Raul de. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ori axé: cabeça feita</b>. Brasília, Lalu, 1989. 141p.</span></li>
</ul><div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="margin-left: 54pt; text-align: justify; text-indent: -18pt;"></div><div style="text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><b><span style="font-size: 12pt;">Iphan</span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> - </span><span style="font-size: 12pt;">Instituto de Patrimônio Histórico e Artístico Nacional.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt;">É uma autarquia federal vinculada ao Ministério da Cultura, responsável por preservar a diversidade das contribuições dos diferentes elementos que compõem a sociedade brasileira e seus ecossistemas. Esta responsabilidade implica em preservar, divulgar e fiscalizar os bens culturais brasileiros, bem como assegurar a permanência e usufruto desses bens para a atual e as futuras gerações. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"><br />
</span><span style="font-size: 12pt;">O Iphan foi criado pelo Decreto-Lei nº 25, de 30 de novembro de 1937, no governo do então presidente, Getúlio Vargas, e estruturado por intelectuais e artistas brasileiros da época. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"><br />
</span><span style="font-size: 12pt;">Preservando parcela significativa do patrimônio cultural brasileiro, o Iphan vem, há mais de 60 anos, salvando do desaparecimento um legado considerável para a cultura nacional. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> <br />
</span><span style="font-size: 12pt;">São mais de 20 mil edifícios tombados, 83 centros e conjuntos urbanos, 12.517 sítios arqueológicos cadastrados. Além de mais de um milhão de objetos, incluindo acervo museológico, cerca de 250 mil volumes bibliográficos, documentação arquivística e registros fotográficos, cinematográficos em vídeo. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-left: 54.0pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 12.0pt;"><b><span style="font-size: 12pt;">A Instituição </span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"><br />
<br />
</span><span style="font-size: 12pt;">A criação do organismo federal de proteção ao patrimônio, ao final dos anos 30, foi confiada a intelectuais e artistas brasileiros ligados ao movimento modernista. Era o início do despertar de uma vontade que datava do século XVII em proteger os monumentos históricos. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> <br />
</span><span style="font-size: 12pt;">A criação da Instituição obedece a um princípio normativo, atualmente contemplado pelo artigo 216 da Constituição da República Federativa do Brasil, que define patrimônio cultural a partir de suas formas de expressão; de seus modos de criar, fazer e viver; das criações científicas, artísticas e tecnológicas; das obras, objetos, documentos, edificações e demais espaços destinados às manifestações artístico-culturais; e dos conjuntos urbanos e sítios de valor histórico, paisagístico, artístico, arqueológico, paleontológico, ecológico e científico. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> <br />
</span><span style="font-size: 12pt;">A Constituição também estabelece que cabe ao poder público, com o apoio da comunidade, a proteção, preservação e gestão do patrimônio histórico e artístico do país. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"><br style="mso-special-character: line-break;" /> </span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span style="font-size: 12pt;">Histórico</span></b><span style="font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"><br />
<br />
</span><span style="font-size: 12pt;">O Instituto de Patrimônio Histórico e Artístico Nacional foi criado em 13 de janeiro de 1937 pela Lei nº 378, no governo de Getúlio Vargas. Já em 1936, o então Ministro da Educação e Saúde, Gustavo Capanema, preocupado com a preservação do patrimônio cultural brasileiro, pediu a Mário de Andrade a elaboração de um anteprojeto de Lei para salvaguarda desses bens. Em seguida, confiou a Rodrigo Melo Franco de Andrade a tarefa de implantar o Serviço do Patrimônio. Posteriormente, em 30 de novembro de 1937, foi promulgado o Decreto-Lei nº 25, que organiza a “proteção do patrimônio histórico e artístico nacional”. O Iphan está hoje vinculado ao Ministério da Cultura. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> <br />
</span><span style="font-size: 12pt;">Rodrigo Melo Franco de Andrade contou com a colaboração de outros brasileiros ilustres como Oswald de Andrade, Manuel Bandeira, Afonso Arinos, Lúcio Costa e Carlos Drummond de Andrade. Técnicos foram preparados e tombamentos, restaurações e revitalizações foram realizadas, assegurando a permanência da maior parte do acervo arquitetônico e urbanístico brasileiro, assim como do acervo documental e etnográfico, das obras de arte integradas e dos bens móveis. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> </span><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;">A próxima etapa consistiu na proteção dos acidentes geográficos notáveis e paisagens agenciadas pelo homem. Há mais de 60 anos, o Iphan vem realizando um trabalho permanente de identificação, documentação, proteção e promoção do patrimônio cultural brasileiro.</span></div><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-rEkwdilO2H0/Ti3100AmvyI/AAAAAAAAAds/ac1iAQ6fNIQ/s1600/clip_image002.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="http://1.bp.blogspot.com/-rEkwdilO2H0/Ti3100AmvyI/AAAAAAAAAds/ac1iAQ6fNIQ/s200/clip_image002.jpg" width="175" /></a></td></tr>
<tr style="font-family: Verdana,sans-serif;"><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;">COLUNISTA</span><br />
<span style="font-size: xx-small;">EDMILSON SOUZA</span></td></tr>
</tbody></table><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="font-size: 12pt;">site: <a href="http://portal.iphan.gov.br/" style="color: white;">http://portal.iphan.gov.br</a></span></div></div><div style="text-align: justify;"><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 12pt;"><u style="color: white;"> </u></span></div><br />
<div style="text-align: left;"><br />
</div></div></div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="margin-left: -42.55pt; mso-cellspacing: 0cm; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 110.0%;"><tbody>
<tr align="justify"><td style="padding: 0cm; width: 100%;" valign="top" width="100%"><div class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"></span></div></td> </tr>
<tr align="justify"> <td style="padding: 0cm; width: 100%;" valign="top" width="100%"></td></tr>
<tr align="justify"><td style="padding: 0cm; width: 100%;" valign="top" width="100%"></td></tr>
<tr align="justify"><td style="padding: 0cm; width: 100%;" valign="top" width="100%"></td></tr>
<tr style="mso-yfti-irow: 7; mso-yfti-lastrow: yes;"><td style="padding: 0cm 0cm 0cm 0cm; width: 100.0%;" valign="top" width="100%"><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;"></span></b><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><a href="http://portal.iphan.gov.br/" target="_blank">r</a></span></div></td> </tr>
</tbody></table><div class="MsoNormal" style="margin-left: 18.0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"></div></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-27011700001190963202011-08-02T18:12:00.000-07:002011-08-25T18:14:07.128-07:00<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"></div><div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"></div><div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"></div><div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><b><span style="font-family: "Book Antiqua","serif"; font-size: 18pt;">Não é possível convencer um crente de coisa alguma </span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><b><span style="font-family: "Book Antiqua","serif"; font-size: 18pt;">quando suas crenças não se baseiam em evidências; </span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><b><span style="font-family: "Book Antiqua","serif"; font-size: 18pt;">baseiam-se numa profunda necessidade de acreditar.</span></b></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> <span lang="YO">que por mais que você faça, nunca será o suficiente, </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">aprendi isto observando aqueles que a mim chegaram pedindo e hoje crêem que não tenho mais a oferecer, mesmo cientes de que, o que hoje ostentam , lhes dei ou mostrei o caminho para.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> <span lang="YO">que você nunca vai contar seus amigos verdadeiros </span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">utilizando os</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> dedos das duas mãos, </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">aprendi isto vendo aqueles que a mim juraram fidelidade alguns até incondicional, e hoje afiam a faca que apunhala minhas costas. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que os mesmos que ontem você ensinou hoje se julgam detentores de saber, e o acusam de ignorância. Mas também a</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que nunca devo me subestimar,</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> pois em um passado me achava incapaz de compreender </span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">que nunca devo Te subestima</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">r.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> <span lang="YO">que pena</span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, desprezo e vergonha,</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> são os piores sentimentos que podemos ter</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">por alguém, e </span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">aprendi </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">isto olhando para você e vendo como se tornou um ser a quem estes sentimentos são os únicos que consigo expressar. Q</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">ue, nem sempre o </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">lugar</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> mais cobiçado é o mais bem freqüentado,</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> basta olhar para os que lhe cercam, entre tanto,</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> muitas vezes o menos cobiçado é o mais bem freqüentado</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que toda regra tem sua exceção e acredito que por aí, ela também ocorra.</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> <span lang="YO">que as máscaras caem</span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> e </span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">que nem sempre as coisas mudam pra melhor</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, e por mais uma vez infelizmente você é a certeza disto.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi como o mais covarde dos “homens” pode ser tornar o mais “valente”, para isto, basta que ele não esteja na presença de seu adversário e esteja em maior número que ele. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que cada um escolhe a sua verdade, principalmente quando a do outro revela seu aleive. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi</span><span lang="YO" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> que </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">as pessoas julgam as outras por si, e as acusam daquilo que sua alma infeliz é capaz de fazer.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> <span lang="YO">que tudo passa</span></span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">,</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">mas ao mesmo tempo</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">aprendi como alguns relutam em não aceitar que o tempo de suas mentiras passou.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que onde a loucura impera ser sensato é a maior delas. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que algumas pessoas ao invés de banhar-se em águas limpas, assim livrando-se do odor de podridão que exala de seu caráter, ao contrario, preferem lançar saliva putrefata sobre a conduta de outro, pois assim, e só assim acredita ser capaz de se igualar. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que o embusteiro prefere anular a honestidade do outro, de que comprovar a sua. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; line-height: 115%;">A</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">prendi que escrever para os fortes é não ser lido pelos fracos. Finalmente mas não por fim, aprendi que é ineficaz a defesa diante daqueles que independente de justiça estão predispostos a condená-lo, embora devessem eles saber que, “O primeiro ao julgar o segundo, sem ter se permitido ouvido o terceiro, torna-se ele a má pessoa!” </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; tab-stops: 28.0pt 56.0pt 84.0pt 112.0pt 140.0pt 168.0pt 196.0pt 224.0pt 252.0pt 280.0pt 308.0pt 336.0pt; text-align: justify; text-autospace: none;"><br />
<span style="font-family: "Monotype Corsiva"; font-size: 20pt;">“A verdade não me pertence, e dou-a como recebi; passou por meu espírito quase sem deixar vestígios nele, e se pudesse fazê-lo haveria preferido uma mentira que me desse admiradores, evitado assim as mais terríveis lutas de minha vida. Porém, é preciso que cada um cumpra com seu destino. Piedade para aquele que se orgulha de algo! Tudo o que sobra ao homem do que amou é a retidão de suas intenções e a esperança de um destino melhor em seu futuro que ninguém pode prever e ao qual ninguém pode subtrair-se ou escapar”. </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Monotype Corsiva"; font-size: 20pt;">ELIPHAS LEVI </span><span style="font-family: "Monotype Corsiva"; font-size: 20pt;"></span><br />
<div class="MsoNormal"><br />
</div><br />
<br />
<br />
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: xx-small; line-height: 115%;"><span style="font-family: "Helvetica Neue",Arial,Helvetica,sans-serif;">SANDRO A. DE OLIVEIRA </span></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-86652732634919178872011-08-01T18:25:00.002-07:002012-02-20T04:20:34.471-08:00<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-cZ8PZR1neMk/TgKsSf1vuXI/AAAAAAAAAdI/hc-VNGd0UXE/s1600/clip_image002.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="46" src="https://lh3.googleusercontent.com/-OVi6gENpsms/TgKcue7zRaI/AAAAAAAAAvU/HQPtNkgMVeA/s610/clip_image002.gif" width="640" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: #f1a60f; font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 22pt; line-height: 115%;"></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Em que, ou onde se baseia esse sistema de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Ọm</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ọ Odù (combinações gráficas de Ifá) no jogo de búzios tradicionalmente denominado </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ẹẹ́rìndínlógún</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">? O instrumento da verdade cientifica é o experimento se quer saber se algo é “verdade” ou não na ciência, se faz necessário o experimento, um bom exemplo disto é a teoria da evolução, que vai continuar sendo teoria, até o momento em que ela passe pelo crivo da prova cientifica do experimento, o que até esta data não ocorreu. No Ifismo, o instrumento da verdade teológica é a palavra de Deus. E se quisermos saber se algo é fato ou aleive teologicamente falando; não será o iyawo, Babalóriṣá, nem Babaláwo, tão pouco o Araba, e sim a palavra de Olódùmarè que nos diz quem esta com a verdade. Queremos fazer constar aqui que: não somos donos da verdade no sentido de ela ser absoluta, pois a única verdade é a palavra de Olódùmarè e o próprio Olódùmarè. Assim, qualquer dogma imputado a prática da religião yorùbá, deve ser submetido à palavra e não ao teste da achologia ou do conceito teórico filosófico teológico.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ifá é a Palavra de Olódùmarè. Ele contém seu plano pra tudo na Terra, desde a formiga minúscula ao enorme firmamento. Ele tem um plano para todas as coisas e as controla. Esta mesma Palavra verte a luz em tudo e sustenta tudo... Olódùmarè tem poder acima de todas as coisas na Terra e no Céu, assim, Ele é um rei muito grande para se conceber. Se é impossível imaginar o conteúdo de Ifá, a palavra de Deus, seria impossível imaginar o tamanho de o Espírito Ser cuja palavra é Ifá.”Ayo Salami.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">É do Odù-Ifá Osa-alawo o seguinte poema:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Osa- alawo diz, o que é verdade? </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Eu digo o que é verdade?</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Ọ̀rúnmìlà </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">diz: Verdade é o senhor do </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Ọ̀run</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;"> guiando a Terra!</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Osa-alawo diz, o que é verdade?</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Eu digo, o que é verdade?</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ọ̀rúnmìlà</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> diz: Verdade é o Invisível guiando a terra, a sabedoria que Olódùmarè esta usando grande sabedoria, muitas sabedoria.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Osa-alawo diz, o que é verdade? </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Eu digo, o que é verdade?</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ọ̀rúnmìlà</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> diz: Verdade é o caráter de Olódùmarè.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Verdade é a palavra que não cai. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ifá é a verdade!</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Verdade é a palavra que não se corrompe.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Poder que ultrapassa a tudo. Bênção perpetua.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Foi o que declarou Ifá para Ilẹ̀-Aiyé.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Este trabalho tem como objetivo, abordar esta prática bastante difundida em Cuba, e que agora vem ganhando espaço nos meios afro-brasileiros, principalmente nos que mantém uma ligação com o culto de Ifá de origem cubana.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> No decorrer deste artigo, apresentaremos ao amigo leitor, os argumentos que fazem com que vejamos esta prática desprovida de qualquer “fundamento” tanto no campo etnográfico quanto menos teológico Yorùbá e que nos parece estar alicerçada no simples desejo de fazê-lo. </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 13.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><u><span style="font-family: "Footlight MT Light","serif"; font-size: 15.5pt;">O sistema de divinação Ifá.</span></u></i><span style="font-family: "Footlight MT Light","serif"; font-size: 15.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Já tive oportunidade de presenciar um sacerdote do candomblé ligado ao culto cubano de Ifá utilizando este sistema de Ọmọ Odù pelo Mẹ́rìndínlógún e dentro do seu conceito, reproduzindo os ensinamentos de seus mais velhos sacerdotes de Ifá ligados a esta tradição, convicto que era possível acessar a totalidade das figuras sagradas de Ifá</span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">. </span></i><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-viuhg1gazRQ/TgO8rVh-x1I/AAAAAAAAAdM/eVBxBvPenwQ/s1600/CONSULTA+COM+OPELE.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="114" src="https://lh3.googleusercontent.com/-viuhg1gazRQ/TgO8rVh-x1I/AAAAAAAAAvU/or2kzh0Octw/s800/CONSULTA%2520COM%2520OPELE.JPG" width="200" /></a></td></tr>
<tr style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;">AWISE TUNDE ABEREFA OF IRAGBIJI / 2009<i>.</i></span></td></tr>
</tbody></table><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Por "adivinhação Ifá" queremos dizer Ifá e sistemas relacionados de adivinhação com base nas histórias e símbolos do Odù como Dida </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">w</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ọ́ </span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">(divinação com a cadeia de adivinhação sagrada chamada Ọ̀pẹ̀lẹ̀) e</span></i><span class="atn"><span lang="PT" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;"></span></span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;"></span><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 11.5pt; line-height: 115%;"></span><i><span class="atn"><span lang="PT" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ètìt</span></span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ẹ̀-alẹ̀</span></i><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> (adivinhação com os frutos da palmeira sagrada), ẹẹ́rìndínlógún (divinação com os dezesseis búzios), agbigba (adivinhação com uma cadeia de adivinhar um pouco diferente do Ọ̀pẹ̀lẹ̀) e Obì (adivinhação com nozes de cola). Wande Abimbola...</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Dos sistemas relacionados por Abimbola como veremos no decorrer deste ensaio, tradicionalmente, (e é a este sistema tradicional que vamos nos ater), há apenas dois instrumentos oraculares capazes de acessar a totalidade dos Odù Ifá que juntos somam 256. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Não são poucos os estudiosos e sacerdotes que se referem a este fato.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Para que este trabalho possa ser luz ao leitor, reproduziremos aqui algumas destas informações fornecidas por estes pesquisadores e sacerdotes, assim como nossos comentários a cerca destes argumentos que penso: devem ser refletidos! </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Em quanto Ifá é acessível a todos, no sentido de que os babalaôs são consultados pelos devotos de qualquer idade e divindade, a divinação com dezesseis búzios é usualmente realizada em ocasiões rituais, no seio de cultos de divindades especificas (os Egbe Ooṣa). Isto também é valido em relação à divinação com quatro búzios, quatro pedaços de noz de cola (obì), ou quatro pedaços de cola amarga (orogbo). Esses três, restringem-se aquilo que pode prever isto, porque depois dos ikin (semente do dendezeiro), o Ọ̀pẹ̀lẹ̀ (conhecido na etnografia brasileira por rosário de Ifá) é o único instrumento capaz de criar as duzentas e cinqüenta e seis figuras sagradas, as quais permitem que o divinador faça a leitura de suas assinaturas por meio de seus poemas chamados Itan e ẹsẹ. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-thLnOXzOeiE/ThMt_eJv3wI/AAAAAAAAAdc/-PAZIGzI-1s/s1600/OPELE+ABEREIFA.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="150" i$="true" src="https://lh4.googleusercontent.com/-thLnOXzOeiE/ThMt_eJv3wI/AAAAAAAAAvU/pzR4rQl0C5s/s640/OPELE%2520ABEREIFA.JPG" width="200" /></a></div><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O Ọ̀pẹ̀lẹ̀ é composto por uma corrente com quatro favas de árvore cujo nome científico é: Irvinéia garbonensis, ou Irvinéia barteri, que apesar de abertas ficam unidas em suas extremidades mais estreitas, por vezes, pode ser feito de ferro ou até mesmo em bronze. Embora uma variedade de materiais possa ser empregada em sua fabricação, qualquer que seja o material com que um Ọ̀pẹ̀lẹ̀ for confeccionado o que os caracteriza: é o formato dos elementos unidos pela cadeia, seja de contas ou elos, que via de regra, são ovalados ou apresentam superfícies côncavas e convexas.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ifá, por meio dos Itan e seus ẹsẹ, nos revelam que tanto Ọ̀pẹ̀lẹ̀ quanto Ikin podem atingir totalidade de seus Odù, assim como, em que momento na história eles passarão a serem oráculos ligados a divinação de Ifá propriamente dita.</span> </div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ògúndá Méjì nos revela em um de seus contos que:</span></div></div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0cm; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; mso-yfti-tbllook: 1184;"><tbody>
<tr style="mso-yfti-firstrow: yes; mso-yfti-irow: 0;"><td style="padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm;"></td></tr>
<tr style="mso-yfti-irow: 1; mso-yfti-lastrow: yes;"><td style="padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm;"><br />
</td></tr>
</tbody></table><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-lJZkN3bLgEU/TgPAhECfoNI/AAAAAAAAAdQ/CYg7vROEdY4/s1600/WE+IKIN+IFA+1999+IBADAN.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="140" src="https://lh3.googleusercontent.com/-lJZkN3bLgEU/TgPAhECfoNI/AAAAAAAAAvU/6EwKVpmsrUQ/s720/WE%2520IKIN%2520IFA%25201999%2520IBADAN.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;">WE IFA IBADAN / 1999.</span></td></tr>
</tbody></table><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Com a morte de Ògúndá-mèjì, (nona codificação sagrada), deu-se um fato curioso, que após o seu enterro, em seu tumulo, brotou uma árvore que frutificou. O fruto, uma fava que caiu ao solo abrindo-se ao meio e exibindo em seu interior, a figura sagrada correspondente a ogbè-méjì (primeira codificação sagrada). A partir de então se passou a utilizá-la, como componente do Ọ̀pẹ̀lẹ̀ Ifá “Rosario de Ifá” nome pelo qual é conhecido popularmente.” Bascom.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> </span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Em outra história de Ògúndá Méjì catalogada por Osamaro, podemos encontrar outra informação com relação à Ọ̀pẹ̀lẹ̀ e sua ligação com o sistema divinatório Ifá.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Seu servo fiel, Ọ̀pẹ̀lẹ̀, avisou Ọ̀rúnmìlà a não recusar a tarefa porque com as preparações adequadas, ele estava convencido que o sucesso o aguardava... Com as palavras de persuasão de seu servo favorito Ọ̀pẹ̀lẹ̀, Ọ̀rúnmìlà concordou em partir na missão, mas apelou a Deus em lhe dar a indulgência para se preparar em alguns dias antes de partir. Neste estágio Ọ̀pẹ̀lẹ̀ partiu para o céu, mas avisou a Ọ̀rúnmìlà para procurar por ele depois de algum tempo no caminho para a fazenda. Por fim transformou-se em uma árvore cujos frutos são usados até hoje para preparar o instrumento divinatório Ọ̀pẹ̀lẹ̀. Ele disse a Ọ̀rúnmìlà como usar as sementes que ele traria dali em diante para divinação”. (ver o Itan na integra em: Ifism The Comple Work Of Ọ̀rúnmìlà– Osamaro).</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Fazendo uso deste instrumento, uma das duzentas e cinqüenta e seis figuras pode surgir por meio de um único lançamento dessa ferramenta divina. Uma meia concha semental na posição “aberta”, com a superfície côncava interna voltada para cima, equivale a uma linha única no Ọpọ́n Ifá “tabuleiro”, já, se cair na posição fechada ou “invertida”, a superfície externa convexa para cima é equivalente a um sinal duplo.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Referências a este instrumento e a capacidade de revelar as 256 configurações podem ser encontradas abundantemente na literatura que trata do tema.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ọ̀pẹ̀lẹ̀ é o nome de um oráculo inferior, considerado um mensageiro de Ifá”. (Farrow, 1926: 42). “Opelê ou Òpépéré é um oráculo de categoria inferior à de Ifá e olhado como seu constante assistente, falando-se comumente que é o seu escravo.” (Dennett, 1906: 249). “Estas combinações são denominadas filhos do Mensageiro que surge à direita”. Desse modo Ọgbê Yeku é filho de Ọgbê; Oyekú Ọgbê é um filho de Oyekú. “Daí se pode mostrar 256 combinações”. Wyndham. </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Encontramos em Ògúndá Méjì como Ọ̀pẹ̀lẹ̀ passou a ser elemento do sistema de divinação Ifá. Também ressalta nos contos a ligação anterior que os elementos tinham com Ọ̀rúnmìlà sejam os Ikin seja o Ọ̀pẹ̀lẹ̀. No conto fornecido por Bascom, nos da conta de que, foi com a saída de Ògúndá Méjì do Àiyé (mundo visível), que surge a árvore cujo fruto é o Ọ̀pẹ̀lẹ̀, idem neste ultimo conto, embora agora o personagem seja metaforicamente o próprio Ọ̀pẹ̀lẹ̀.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O Ikin conhecido como: O grande Oráculo, também é referenciado tanto pela etnografia quanto a teologia yorùbá. Osamaro em sua obra faz menção a uma palmeira especial (de onde se extrai o Ikin), situada na “fronteira” entre </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">ọ̀run</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> e Àiyé.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“As primeiras divindades a chegarem a terra logo descobriram que não havia solo para pisar. Todo o lugar era alagado. Havia uma única palmeira que se encontrava no meio das águas com suas raízes no céu, que era o portão para o mesmo. Como eles estavam chegando e não tinham nenhum outro lugar para ficar, exceto nos ramos da palmeira. Era um momento realmente muito difícil... Quando Ọ̀rúnmìlà alcançou o portão para a terra, ele encontrou todas as outras divindades penduradas nos ramos da palmeira. Ele também não tinha opção exceto se unir a eles... Logo que Ọ̀rúnmìlà teve certeza de que o solo estava suficientemente forte, ele desceu da palmeira para a terra, e sua primeira tarefa foi transplantar as plantas que trouxe do céu. Depois disso todas as outras divindades desceram para a terra uma depois da outra. Este é o motivo de porque a palmeira foi primeira a ser criada das que tinha suas raízes no céu, é respeitada por todas as divindades. É o antepassado de sua estirpe”.<u><span style="color: red;"> </span></u></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Sobre Ikin, Iwòrì Méjì diz:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Quando a terra não tinha mais paz foi decidido que os filhos de Ọ̀rúnmìlà deveriam ir para o ọ̀run e persuadir seu pai a voltar para a terra. Conseqüentemente os oito filhos de Ọ̀rúnmìlà foram para o Ọ̀run onde encontraram seu pai no pé de “uma palmeira bem desenvolvida, muito ramificada para lá e para cá e que tinha dezesseis cabeças (copas) em forma de cabana”. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Eles tentaram convencer seu pai a voltar, mas ele não aceitou e em vez disso deu a cada um deles dezesseis nozes de palmeira e disse:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Quando vocês chegarem em casa, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Se quiserem ter dinheiro,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Esta é a pessoa que deve ser consultada.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Quando vocês chegarem em casa,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Se vocês quiserem esposas, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Esta é a pessoa que deve ser consultada.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Quando vocês chegarem em casa,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">E quiserem ter crianças,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Esta é a pessoa que vocês devem consultar...</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Qualquer coisa boa que vocês desejem ter na terra,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Esta é a pessoa a quem vocês devem consultar...</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ọ̀rúnmìlà repôs a sua presença na terra com as dezesseis nozes de palmeira conhecidas como Ikin e desde então essas dezesseis nozes de palmeira sagrada tornaram-se o mais importante instrumento de divinação de Ifá, Ikin é considerado o mais antigo e mais importante instrumento de divinação. É devido à importância das nozes sagradas como o mais antigo símbolo de Ifá que não podem ser carregadas para cima e para baixo para todas as ocasiões de divinação”. Wande Abimbola.</span></i><span style="color: #7030a0; font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-r2VCb_HqR1I/TgPDp0WpkXI/AAAAAAAAAdY/kVh5dTqUf2s/s1600/OPON...jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://lh4.googleusercontent.com/-r2VCb_HqR1I/TgPDp0WpkXI/AAAAAAAAAvU/zfWIyWKdG1I/s512/OPON...jpg" width="198" /></a></div><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Embora o ikin seja um oráculo superior ao </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Ọ̀p</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ẹ̀lẹ̀ dado ao fato de que dentro da teologia Yorùbá ele é a representação física do próprio </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Ọ̀rúnmìlà</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">, ambos empregam o mesmo conjunto de figuras, com os mesmos nomes e hierarquia, alem dos mesmos versos. A primeira figura obtida no decorrer de uma consulta é conhecida por “esteio no chão ou Opolé – Opo Ilé” ( porque fica de “pé” no “solo” ) é recordada pelo adivinho até que seja chegado o momento de recitar seus versos que contem a predição e especificação do sacrifício que devera ser feito. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 24pt; line-height: 115%;"></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">É de extrema relevância compreender que para o surgimento de uma das 256 figuras sagradas, com o uso do ikin, são necessárias no mínimo oito manipulações pelo sacerdote e desta resultante surge uma única “figura”. No entanto, pode-se perceber que em nenhum momento ou situação, os ikin são lançados ao solo ou sobre o ọpọ́n Ifá, configurando assim oito manipulações, e não oito lançamentos e que para cada uma delas, uma marca de forma e ordem especifica é feita sobre o ìyẹròsùn (pó amarelo usado na divinação de Ifá) contido no interior o tabuleiro divinatório, tabuleiro este de uso restritivo a divinação com ikin, fato que não tem sido respeitado por grande parte dos sacerdotes de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Òrìṣà </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">no Brasil. </span></div><div class="MsoNormal"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Com o uso do Ọ̀pẹ̀lẹ̀ é possível obter um sinal duplo em um único lançamento deste instrumento, cujo sua figura já estaria representada em seu corpo, dispensando assim a utilização do ọpọ́n ifá. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Mesmo a manipulação dos ikin, não permite que o sinal sagrado (odù “escrito”) surja em momento distinto no tempo, uma vez que o divinador vai dando forma a ele com a observância de ordem específica. O babaláwo vai marcando as partes do todo da figura da direita para a esquerda, de cima para baixo, assim a “perna” direita (masculino) será formada primeira, entretanto, acompanhada do surgimento de três dos quatro sinais que formam a “perna” ou “braço” esquerdo (feminino). Assim, se o Awo não fizer a última manipulação do Ikin, não obterá uma figura completa, seria como um corpo sem cabeça (o que não nos permitiria reconhecer o indivíduo), esta ultima manipulação permite o surgimento do sinal com padrão duplo, que não deve ou pode ser interpretado separadamente e sim como uma única figura. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O que já não ocorre, por exemplo, com o Owó M<u style="text-underline: wavy-double;">ẹ́rìndínlógún</u>, oráculo conhecido popularmente como jogo de búzios, que gera N+1 possibilidades. Os contos sagrados relatam que este sistema foi criado por Ifá, algumas vertentes afirmam que foi Èṣù e entregue a Ọ̀ṣun ou Obatala. Preferimos nos ater aos contos de Ifá.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><u><span style="font-family: "Footlight MT Light","serif"; font-size: 15.5pt;">Os hipotéticos sistemas.</span></u></i><span style="font-family: "Footlight MT Light","serif"; font-size: 15.5pt;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Aqueles que afirmam ser possível acessar a totalidade dos odù fazendo uso do jogo de búzios imputam isto aos seguintes sistemas (denominarei o primeiro de A e o Segundo de B, assim como T, para o sistema tradicional):</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">A - O primeiro lançamento do conjunto de búzios refere-se à primeira figura do Ọmọ Odù, ou seja, seu lado direito. A segunda por conseqüência estaria relacionada à figura do lado esquerdo, desta forma formando a figura composta com dois padrões distintos conhecida no sistema de Ifá por Ọmọ Odù ou Amulu.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Exemplo:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">No primeiro lançamento dos búzios obtêm-se cinco (5) búzios “abertos” que neste oráculo é denominado Ọ̀ṣẹ́.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">No segundo arremesso do oráculo obtemos dez (10) búzios “abertos”, que correspondem ao Odù Òfún. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Assim, encontraríamos o ọmọ Odù, no caso Oshe-Òfún.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;"> I I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;">I I I</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14pt;"> I I I</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">(Ọ̀ṣẹ́ Òfún).</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">B – Já nesta outra opção, os búzios passam a ter a mesma função dos Ikin, embora usados de forma distinta. Desta feita os búzios são lançados por oito vezes (8), onde para cada “caída”, um sinal é registrado. O que determina se o sinal será duplo ( </span><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">I I</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> ) ou uno ( </span><span style="font-family: "Arial Black","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">I</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> ) é a quantidade de búzios com a parte “aberta” voltada para cima, para os números pares, o sinal será duplo. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ao discorrermos a cerca deste sistema ficara evidente a inconsistência do mesmo.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Embora o Odù Méjì como o próprio nome o sugere, seja duplo, uma vez que a sua assinatura é formada por dois (duplo) padrões, um do lado direito e outro do esquerdo, ele recebe este nome pelo fato de possuir o mesmo padrão de marcas em ambos os lados da figura. O termo Méjì se refere à duplicidade de um mesmo padrão, e não ao fato da figura apresentar dois padrões distintos.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-eMH-jL0xdBY/ThRgdbvt-sI/AAAAAAAAAdg/Q-RkL5m75sc/s1600/Imagem2.png" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="113" m$="true" src="https://lh3.googleusercontent.com/-eMH-jL0xdBY/ThRgdbvt-sI/AAAAAAAAAvU/I6-HVL3y9m0/s643/Imagem2.png" width="200" /></a></div><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Sustentamos a impossibilidade de Owó </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Mẹ́rìndínlógún</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;"> (búzios), formar ou gerar as outras 240 figuras sagradas (ọmọ Odù), entre outros fatores o de que: para cada arremesso dos búzios sobre a peneira ou objeto adequado, o mesmo trás consigo umas das dezessete (17) configurações já estabelecidas e sólidas conhecidas como MÉJÌ (duplo), contendo em seu corpo literário versos e ẹsẹ. Trataremos de sua 17ª configuração, mas à frente.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Esta “figura” não pode ser alterada tão pouco ignorar as mensagens e predições trazidas pela divindade na configuração formada. Se utilizarmos os búzios como sugere o sistema B, transformaremos um sistema divinatório onde a função do sacerdote de Ifá é reconhecer a assinatura de cada um dos Odù e a interpretação de suas características do ponto de vista literário, mitológico e religioso, em pura numerologia, dado ao fato que, estaríamos considerando configurações sagradas, como se fossem números. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">IVOR: De onde vêm os nomes dos Odù? Eles estão baseados nos números, ou nos nomes de ancestrais específicos?</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">WANDE: Cada um tem um nome distinto para si próprio. Eles não são números, nossa filosofia não está baseada muito nos números. Cada Odù, assim como cada Òrìṣà, tem seu próprio nome. Há dezesseis deles, e seus filhos são 240. Os nomes de cada um dos filhos foram dados de seus pais. Os nomes de todos os Odù vêm dos dezesseis primeiro. No Dílógún, ou sistema de búzios, os nomes não são unidos como eles são em Ifá, com a exceção de Èjì Ogbè. Mas em Ifá, eles são todos unidos. Os nomes reais de cada Odù estão contidos em sua forma singular, nos dezesseis originais<b>.</b> (Ifá Will Mend Our Broken World.) </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">De inicio, podemos perceber que na busca de encontrar um ọmọ Odù, o sistema A e B nos obrigam a ignorar a presença de um Baba ou Oju Odù, visto que o primeiro lançamento do conjunto de búzios obrigatoriamente apresentará um deles. Além de ignorá-los, os sistemas A e B, ignoram também a superioridade deles na hierarquia. Para que esta hierarquia prevaleça um Baba Odù terá que se apresentar por duas vezes aos olhos do divinador, que tradicionalmente é denominado “olhador”. Pensamos que no sistema A e B, o termo não seja adequado. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Não bastasse isso, o divinador ao recorrer a este sistema mostra total desconhecimento a cerca das mensagens contidas nos 16 sinais do </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ẹẹ́rìndínlógún</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">. Tradicionalmente as mensagens contidas em um determinado ọmọ Odù do sistema Ifá, podem ser encontradas em um dos Odù do </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ẹẹ́rìndínlógún</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">. Por que motivo deve-se usar um sistema, para encontrar em outro, respostas que estão dentro do sistema que se esta a ignorar. </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ainda na África, BABALÁWO não olha no Dílógún de forma alguma. Nós acreditamos que Dílógún tenha seu próprio àse. Mesmo quando um sacerdote de Dílógún está cantando ou recitando os versos do Dílógún, quando ele diz que está recitando Òdí Méjì, um BABALÁWO irá encontrar estes versos em Òyèkú, Òdí e ìrosun, foram colocados juntos em seu próprio meio eclético.” Wande Abimbola. </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Mesmo que fosse possível ignorar a primeira configuração sagrada gerada no primeiro lançamento, um segundo lançamento do conjunto de búzios, por conseqüência apresentaria uma segunda figura (Odù) e não um segundo número. Ainda que em ambos os lançamentos surjam à mesma “figura”, jamais poderia ser considerada uma combinação, ou seja, um “</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Ọ</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">mọ Odù”, pois surgiram de lançamentos diferentes, em momentos distintos no tempo, o que já vimos não ocorre com os instrumentos anteriormente abordados onde uma figura formada por dois padrões distintos que surge no mesmo espaço e tempo. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; page-break-after: avoid; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">No jogo de búzios (T), como deveria ser praticado, o primeiro lançamento é o mais importante, pois indica o Odù que se apresenta como orientador regente e responsável pela consulta oracular (assim como um Òrìṣà) de forma que jamais se deveria ignorara suas prescrições e orientações, considerando-o como apenas um número (B) ou parte de um todo (A) a se observar.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Mesmo quando da procura do Ìbò, para encontrar a negatividade ou a positividade, devesse respeitar sempre a ordem hierárquica do Odù que surgiu como determinante do sortilégio ou do infortúnio. Deste modo, pode-se observar que jamais um dos lances dos búzios devera ser considerado com um simples algarismo ou como algo incompleto.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Com já vimos, com o uso do Ọ̀pẹ̀lẹ̀ é possível obter padrões distintos, ọmọ Odù, em um único lançamento deste instrumento, cujo sua assinatura já estaria representada em seu corpo, dispensando assim a utilização do Ọpọ́n. Um fator que já presenciei ocorrer e que é relevante na divinação com Ọ̀pẹ̀lẹ̀, esta relacionada à ignorância por parte de alguns ADIVINHADORES, do fato que este instrumento possui lado direito e esquerdo, simbolizando masculino e feminino respectivamente. Tradicionalmente a corrente divinatória apresenta um numero maior de elementos (moedas, kobo oniho ou búzios) ligados ao lado que representa o masculino. Isto auxilia o divinador a não interpretar a figura do Odù equivocadamente, interpretando Ogbè-Ọ̀yẹ̀kú como se fora Ọ̀yẹ̀kú-Ogbè, o que resultaria entre outras coisas na ineficácia dos ritos realizados para solução das aflições do consulente. Isto ocorre quando o babaláwo ao lançar à corrente, não percebe que inverteu os lados do instrumento quando o pega para o arremesso. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Esta relação direita e esquerda é referida como Ọ̀rúnmìlà e Èṣù por Ayo Salami, onde a direita representa Ọ̀rúnmìlà.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Atentando que é de vital importância compreender que a queda do Ọ̀pẹ̀lẹ̀ não esta entregue a sorte e nem ao acaso e sim, controlada por Ifá, a divindade da divinação, o mesmo se da em relação ao jogo de </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">ẹẹ́rìndínlógún</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">, aonde as quedas e respostas são controladas por Èṣù. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">De acordo com Fatumbi Verge em seu livro: “Nota do culto aos Voduns e Orixás,” relata que: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“Não é mais Ifá que serve de intermediário neste sistema Owó Mẹ́rìndínlógún e sim Èṣù que sempre acompanha Ifá, a criação deste sistema encontra-se relatada em um dos itan sagrados”.</i></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Podemos assim observar que a relação Èṣù-Ifá citada acima só é possível em se tratando dos oráculos de Ikin e Ọ̀pẹ̀lẹ̀, já no terceiro, o qual estamos aqui tratando, Ifá<i> </i>não é mais a divindade responsável, ficando por conta única e exclusiva de Èṣù. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Não ignoramos o fato de que originalmente o sistema de divinação por meio do conjunto de 16 búzios, pertencia a Ọ̀ṣun no sentido de que, Ifá o criou como saldo de gratidão a ela. No entanto, não devemos nos enganar que seja ele quem molda a figura (Odù) a ser interpretado. Que o mẹ́rìndínlógún tem origem em Ifá, é fato que não se pode negar, não passa por eu sugerir que os búzios não sejam capazes de determinar um Odù (Méjì) assim como negar sua origem a Ifá. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Contudo, não deveria alguns confundir as mentes mais desinformadas e não familiarizadas com esta cultura. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">A ambigüidade do termo ifá, faz com que se interpretem colocações de forma equivocadas e muitas vezes convenientes. O termo Ifá pode designar o oráculo de Ọ̀rúnmìlà, como também qualquer sistema de divinação por meio de Odù. Ifá pode indicar o ato de divinar, uma vez que a raiz do termo FA-designa “RASPAR” é o que faz o babaláwo no iyẹrosùn contido na tábua divinatória, </span><span style="font-family: "Book Antiqua","serif"; font-size: 14.5pt;">I</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">-prefixo que da ação ao verbo, assim Ifá é também o ato de com a fricção dos dedos marcarem o código do Odù no iyẹrosùn, ou seja, o ato de divinar. Por este motivo que se costuma tratar o sinal produzido por esta ação de assinatura do Odù. A terminologia Ifá, igualmente pode estar referindo-se a magia (òogùn) freqüentemente indicada na consulta oracular, assim como o conjunto de pensamentos filosóficos tradicionais Yorùbá, Ifá, como mencionado no inicio deste ensaio,<span style="color: red;"> </span>pode até mesmo ser alusão à palavra do Criador. Por este motivo, ocorre em erro aquele que relaciona o fato de ẹẹ́rìndínlógún ser Ifá, (enquanto sistema divinatório que acessa Odù), com a possibilidade de que Ifá agora divindade Ọ̀rúnmìlà, seja quem diretamente esteja intermediando a divinação neste sistema. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Estéreis também são as argumentações daqueles que afirmam ser Ọ̀rúnmìlà quem se manifesta no jogo de búzios, apelando para o seu titulo de Ẹlẹ́ri Ipin, o considerando apenas como testemunha do destino dos homens, reduzindo assim a amplitude e significado do termo.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ifá ficou encarregado da divinação por sua grande sabedoria, que ele adquiriu com o resultado da sua presença ao lado de Olódùmarè, quando este criou o universo. Ifá, portanto sabia os segredos do universo. Ọ̀rúnmìlà foi nomeado testemunha de Deus quando Este começou seu trabalho criativo. Ọ̀rúnmìlà, embora a mais nova de todas as divindades criadas por Deus era verdadeiramente a própria testemunha de Deus quando começou a criar outras substâncias orgânicas e inorgânicas. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Depois da moldagem da figura humana em barro, era tempo de lhe dar o hálito de vida, de modo que Deus falou a todas as divindades que estavam presentes para fecharem seus olhos. Todos fecharam seus olhos, exceto Ọ̀rúnmìlà, que simplesmente cobriu sua face com seus dedos sem cobrir seus olhos. Quando Deus estava insuflando o sopro de vida no homem, descobriu que Ọ̀rúnmìlà estava assistindo-o. Quando Ọ̀rúnmìlà tentou fechar seus olhos depois de ter sido pego espionando, Deus chamou-o para manter seus olhos abertos já que nada espetacular era feito sem uma testemunha viva. Este é o porquê Ọ̀rúnmìlà é chamado Ukpin ou Òrìṣà. Testemunha do próprio Deus”.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><b><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> “</span></i></b><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">AjibOríşa Kpeero significa: a única divindade que acorda de manhã para ir saudar Deus na Reunião do destino, enquanto que Eleeri Ukpin significa: a divindade que se sentou como testemunho do próprio Deus na corte do destino, quando o destino de todas as criaturas estava sendo designado”. Osamaro.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Somente ele conhece a verdadeira natureza e origem de todos os objetos animados ou inanimados criados por Deus. Ọ̀rúnmìlà é testemunha da criação de tudo e a natureza deste todo.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Apesar de Ọ̀rúnmìlà presenciar a escolha do conteúdo de “Orí” do homem, não quer dizer que ele seja o único que possa nos orientar a respeito de nosso destino. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ọ̀rúnmìlà, juntamente com outras divindades principais, tais como Obatalá, Ẹla, Osanyin e muitos outros Irunmole, testemunharam a criação do homem. Assim, eles podem revelar o destino do homem e corrigir todas as desgraças do homem no caminho em direção ao seu destino”.<span style="color: red;"> </span>Olayinka Babatunde Ogunsina. </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">No Odù Òfúnkaran, encontramos o relato de que quando Orí se perdeu no caminho do</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> ọ̀run</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> para o àiyé, Orí foi consultar Egúngun, Oro, e também foi consultar Ogun e Ṣàngó, Orí procurou orientação de Èṣù dizendo: “Você, Èṣù, famoso e generoso, é você que vim consultar”, Èṣù o levou a consultar Ifá que diz a Orí:” Falaram com você por metáforas e símbolos, você não entendeu”. Òfúnkaran revela que as divindades também podem nos orientar a respeito de nosso destino.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Retornando ao objetivo deste trabalho.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Também podemos encontrar relatos que nos informam como o sistema de divinação ẹẹ́rìndínlógún se originou por ocasião em que os Òrìṣà tinham partido para o ọ̀run e seus filhos não tinham como se comunicar com eles, por este motivo Ọ̀rúnmìlà criou este sistema de forma que eles poderiam consultar seus pais a cerca de seus assuntos terrenos. Por este motivo outro nome para o ẹẹ́rìndínlógún é Odù Òrìṣà.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O Odù que se relaciona a uma divindade em particular, diz-se que pertence àquela divindade. O que isto significa é que os mitos daquela divindade estão contidos no seu Odù, de forma que muitos poemas naquele Odù vão conter histórias sobre aquela divindade. Além disso, ligando-se cada Odù a uma divindade particular, a coleção de escritos fica mais próxima da religião Yorùbá e do sistema de crenças, de tal modo que cada divindade do elaborado panteão da mitologia Yorùbá, pode então falar ao cliente através do Odù que lhe pertence.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">É Incorreto deduzir que Odù, tenha origem em Ọ̀rúnmìlà. Não! Eles foram criados como divindades (por mais que alguns não queiram crer assim) por Olódùmarè.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Os Yorùbá acreditam que os Odù são divindades em si mesmas e que eles como outras divindades desceram do ọ̀run na cidade de If<u>è</u>”. </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Acredita-se também que o Odù foi enviado por Olódùmarè (o Deus Onipotente Yorùbá) para substituir Ọ̀rúnmìlà na terra após o retorno deste para o ọ̀run”. Wande Abimbola.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Embora o ẹẹ́rìndínlógún acesse alguns Odù e Ọ̀rúnmìlà se comunique com o divinador por meio de Odù, não é coerente afirmar por este motivo que seja ele quem esteja em comunicação com o divinador no ẹẹ́rìndínlógún. Esta comunicação esta ocorrendo como uma série de divindades com Ọya, Ògun, Orí, intermediadas por outras, no caso os Odù, que se utilizam da ação de Èṣù<i> </i>sobre os elementos para formar a figura correspondente e que simboliza cada um destes Odù. No caso dos Ikin e Ọ̀pẹ̀lẹ̀, a comunicação ocorre para com o divinador de forma similar, todavia Ọ̀rúnmìlà seja a única divindade a quem o divinador esteja mantendo contato direto, alem do que, o próprio Ọ̀rúnmìlà que transforma ou gera a figura ou assinatura do Odù que revela o “X” das questões. Em outras palavras, ambos os sistemas (ẹẹ́rìndínlógún e Ikin) acessam Odù, ainda que apenas ikin e Ọ̀pẹ̀lẹ̀ sofram ação direta de Ọ̀rúnmìlà.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Para deixar ainda mais evidente à impossibilidade de acesso aos 240 ọmọ Odù que compõem o oráculo de Ifá<i> </i>fazendo uso do jogo de búzios, deve-se observar que, aqueles que fazem parte deste sistema possuem em grande parte nomes diferentes dos utilizados no Ikin ou Ọ̀pẹ̀lẹ̀<i>.</i> Por ex, o nome da segunda figura gerada no jogo de búzios em sua ordem é: <i>Eji Oko</i>, já a décima segunda em sua ordem é <i>Ejilá Ṣebora</i>.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Se levarmos em consideração a probabilidade de encontramos um ọmọ Odù utilizando os búzios, que nome teria esta combinação acima citada; <i>Ejokolashebora</i> ou <i>Okobora</i> ou talvez <i>Laseborako</i>? </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Observa-se o fato que qualquer que seja a lista (convenções) de nomes dentro do ẹẹ́rìndínlógún os nomes de <u>Eji-oko</u> e <u>Ejilá-Ṣebora</u>, com exceção a grafia, não mudam. Quando nos referimos ao possível nome que surgiria da relação entre esses dois Odù do ẹẹ́rìndínlógún, não estávamos esquecendo os nomes alternativos que os Odù Ifá apresentam, por exemplo, Otura/Ogbè, de nome alternativo Otuaorikó ou Ogbè/Otura de nome alternativo Ogbèóla etc. Podemos encontrar nos poemas de Ifá o significado do nome de Èjiogbè, o primeiro Odù na hierarquia de Ifá.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Todos os olhares se voltaram para a misteriosa criança”. Com poucas palavras foi decifrado o enigma. Juntaram as peças faltantes, dizendo:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> “Eji mogbe ni ogbè enikon!”, </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Veio ao mundo para salvar a vida de seus pais! por isso, que cada um deles recebeu o aviso salvando-se de uma destruição mútua”. Todos ficaram impressionados com a criança. “No sétimo dia quando seus pais foram dar o nome à criança decidiram chamá-lo de Eji-O-Gbe, Aquele que salvou-apoiou Dois, ou Dupla Salvação”.</span><br />
<span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Nesta cultura, nome de algo sempre revelara algo sobre o algo. O nome da improvável combinação entre Eji-oko e Ejilá-ṣebora não pode ser dado, porque não podem ser encontrados entre os 240 ọmọ Odù, seja em sua forma tradicional ou alternativa. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">E mesmo com a impossibilidade demonstrada, e levada pelo desejo de dialogar com a perspectiva A e B, nos indagamos... Neste engenhoso sistema onde esta nova figura seria registrada, uma vez que diferentemente do Ọ̀pẹ̀lẹ̀, o sinal não ficaria registrado no corpo do conjunto de búzios? Esperamos sinceramente que a resposta não seja em uma folha de papel feita a lápis ou algo que o valha. Embora confesse, seria melhor obtermos esta afirmação do que, elas seriam marcadas no Ọpọ́n Ifá. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><div style="text-align: right;"></div><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Não se basta os argumentos acima, ainda há outro fator a ser abordado, é o evento de que, dentre as dezesseis figuras básicas de Ifá, nenhuma determina com o seu surgimento o encerramento da consulta, já podemos observar o acontecimento deste fato dentro do sistema de mẹ́rìndínlógún (T), quando nos referimos ao seu décimo sétimo sinal, Opira. Uma vez que ele é 17º sinal no búzio e determina o termino da consulta, vou além para alertar que se encararmos a possibilidade de ignorar a determinação de Opira, como sugere os sistemas A e B, e continuarmos a consulta, considerando-o como uma figura “valida” a se analisar, mais do que encontrarmos 256 Odù, estariam encarando incríveis 289 Odù. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Para os que encaram Odù como números (B), a coisa seria ainda menos simples, uma vez que Opira é indicado por zero búzio abertos. Em um sistema que apenas pares e impares são considerados, Opira teria valor de par (B) ou seria visto como neutro (A)? Isto pode ser ainda mais complicado para os que vêem zero como número <span style="color: black;">par,</span><span style="color: #ff9900;"> </span>fazendo com que o sistema (B) desmorone de vez, pois este perderia todo o equilíbrio, o que é intrínseco a um oráculo. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Da manipulação dos dendês ou pelo arremesso de Ọ̀pẹ̀lẹ̀, ambos podem ser interpretados em termos das leis da probabilidade, com cada uma das figuras tendo uma chance em 256 para aparecer.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Com mais este tempero a ser adicionado ao sistema B, à divinação com búzios visando atingir a totalidade dos Odù, tendencionaria ao sinal uno (gerados por números pares), uma vez que o sistema teria maior possibilidade de apresentar “números” pares, que somariam nove (9) contra oito (8). Já para o sistema A, o décimo sétimo (17°) sinal não representaria “nada” visto que seria neutro. Que destino se dará a Opira nestes sistemas. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Os nomes dos 256 Odù são baseados em 16 nomes genéricos de onde os nomes dos Odù são derivados. Cada um destes dezesseis nomes básicos corresponde a um dos 16 padrões possíveis de divinação em um dos braços da corrente divinatória ou um dos lados das marcas feitas no pó divinatório. Desde que ambos, o pó divinatório e a corrente divinatória são lidos da direita para a esquerda...”. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Será que caiu em erro ou lapso Wande Abimbola, não relacionando o mẹ́rìndínlógún<i> </i>entre os que apresentam tais padrões? É obvio que não. Certamente é de seu domínio que os Odù gerados pelo mẹ́rìndínlógún<i> </i>apresentam sempre os mesmos padrões, uma vez que são Oju Odù ou Baba Odù e não ọmọ odù ou Amulu, em outros termos, são duplos e não mistos. Indiferentes do angulo que os vejamos eles revelaram o mesmo padrão. Embora todo Odù do </span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ẹẹ́rìndínlógún</span><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> sejam Méjì, formado pelos mesmos padrões em ambas as pernas, eles jamais são transcritos pelo divinador em terras Yorùbá, até mesmo porque isto é dado a outro corpo sacerdotal, no caso os babaláwo que os fazem a partir de outro sistema de divinação que não o ẹẹ́rìndínlógún.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O sistema A, onde se joga os búzios uma vez para o lado direito e uma segunda para o esquerdo, ignorando mais uma regra, pois formaríamos um (1) sinal duplo, originado por dois (2) méjì, isto é, o que anteriormente foi afirmado como sendo indivisível duplo - uno (T), agora para que o sistema (A) tenha eficácia, devera ser visto como divisível uno - duplo. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Sei que me faço repetitivo e longânimo, mas se faz necessário enfatizar, isto jamais ocorre com o Ọ̀pẹ̀lẹ̀ quanto menos com o Ikin, estes jamais mostrariam a figura de dois Baba para se formar à de um ọmọ.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Os poemas sagrados são caracterizados por uma série de fatores, entre eles estão à repetição linear incompleta ou completa, com o objetivo de enfatizar a mensagem principal do conto. Repetição linear completa ou incompleta sempre envolve a repetição de duas a dezesseis vezes. Isto pode ser visto no poema que segue, o qual esta, relacionado diretamente com o que estamos aqui tratando e em seguida farei algumas observações a respeito.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">A cada 16 anos Olódùmarè Olofin do céu costumava submeter os adivinhadores da terra a um teste. Para descobrir se estavam contando mentiras para as pessoas que habitam a terra, ou Se estavam dizendo a verdade.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O teste envolveu Ọ̀rúnmìlà e outros adivinhadores da terra</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ọ̀rúnmìlà terminou, Olódùmarè perguntou: quem é o próximo?</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ọ̀rúnmìlà disse que o próximo… era uma mulher!</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ela também é um adivinho?</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ọ̀rúnmìlà respondera: sim.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Quando Ọ̀ṣun… viu tudo que estava em sua mente, mas não disse tudo,</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> Ela mencionou a essência, mas não disse a raiz da questão como Ifá</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Olódùmarè: o que é isso?</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ọ̀rúnmìlà então explicou como ele honrou Ọ̀ṣun com owó ẹrọ mẹ́rìndínlógún,</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Olódùmarè disse: “esta tudo bem”</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ele disse mais a adiante que, ela não tinha entrado em detalhes Ele, Olódùmarè, deu seu parecer, mesmo que, o que ẹẹ́rìndínlógún diz não é detalhado. </span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Todos que desacreditam poderiam ver as conseqüências instantaneamente, não terá de esperar o dia seguinte por isso que as previsões de ẹẹ́rìndínlógún passam rapidamente mesmo que as histórias não sejam impressionantes foi assim que ẹẹ́rìndínlógún recebeu àṣẹ diretamente de Olódùmarè. (Wande Abimbola).</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Primeiro pode se notar claramente a repetição linear incompleta.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“mas não disse tudo...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“mas não disse a raiz da questão...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“não tenha entrado em detalhes...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“mesmo que, o que ẹẹ́rìndínlógún diz não é detalhado...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“mesmo que as histórias não sejam impressionantes...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">A mensagem aqui é mais do que clara. As palavras de Olódùmarè mostram a limitação do sistema. Como também é obvio o motivo, os dezesseis anos referidos no conto são uma alusão ao sistema que o conto iria abordar o Mẹ́rìndínlógún. Ver ao contrario é afirmar que Ọ̀ṣun não sabia manipular o sistema. O que certamente não é o caso.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“O teste envolveu Ọ̀rúnmìlà...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ọ̀rúnmìlà terminou...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ọ̀rúnmìlà disse que...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ọ̀rúnmìlà respondera: sim...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ọ̀rúnmìlà” então explicou como ele “...”</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Pode-se perceber que por toda a história, o nome Ọ̀rúnmìlà é usado para designar a divindade, entretanto por motivo evidente, quando o conto faz a comparação entre a divinação feita por Ọ̀rúnmìlà e Ọ̀ṣun, Olódùmarè diz:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ela mencionou a essência, mas não disse a raiz da questão como Ifá”.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Neste momento o nome Ifá surge, não estava Olódùmarè se referindo a Ọ̀rúnmìlà e sim ao sistema por ele manipulado na consulta, no caso Ifá. Com relação a o questionamento de Olódùmarè: <i>… “o que é isso?”.</i> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Demonstra que até então o mẹ́rìndínlógún<i> </i>não era de conhecimento de Olódùmarè, diferentemente do Ifá, uma vez que o próprio conto mostra quando da afirmação de Olódùmarè: <i>“não disse a raiz da questão como Ifá”.</i> Isto coloca por terra a tese de que ẹẹ́rìndínlógún seria mais antigo que Ifá. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Quando Olódùmarè diz: <i>“esta tudo bem”.</i></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Ele não estava se referindo a divinação feita por Ọ̀ṣun com ẹẹ́rìndínlógún, e sim a as argumentações dadas por Ọ̀rúnmìlà a Olódùmarè em relação aos motivos que o levaram a criar aquele sistema até então desconhecido por Ele. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Por fim o Itan traz sua mensagem final fazendo uso dos seguintes termos:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“por isso que” – “foi assim que”-</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"> por isso que as previsões de ẹẹ́rìndínlógún passam rapidamente… - foi assim que ẹẹ́rìndínlógún recebeu àṣẹ diretamente de Olódùmarè.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Esta “limitação”, ou melhor, restrição relatada pelo Itan anterior é apontada por outros contos, que definitivamente mostram que o sistema de ọmọ odù no ẹẹ́rìndínlógún e totalmente desprovido de fundamentação.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">"Doravante, sua divinação só será precisa em noventa por cento. Também você está permitida a contrair apenas doze (12), dos meus dezesseis (16) odù para sua divinação e a combinação de três (3) lançamentos do </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">Ẹrìndínlógún </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;">que será capaz de dar a você respostas corretas para as perguntas”. Taiyewo Ogunade.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt; line-height: 115%;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Como regra, os quatro últimos Odù, compreendendo Okaran Agba, Eji Oko Agba, Ògúndá Agba e Irosun Agba não são cantados quando as suas assinaturas são apresentadas na adivinhação”. Ayo Salami.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O itan do Odù Òkànrànsodè Catalogado por Wande Abimbola e revelado pelo Babaláwo Ifat’ogun, revala como o “Apo Odù” ficou sobre o domínio de Ọ̀rúnmìlà, a história foi denominada, “A Bolsa da Sabedoria” por Wande.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">A história diz que Olódùmarè ira dotar uma das divindades de grande sabedoria, e que esta sabedoria estaria representada em uma bolsa que contém alguns elementos. Olódùmarè não revelou onde ele lançaria a bolsa. Ọ̀rúnmìlà e Ọ̀ṣun por serem marido e mulher resolveram procurar a bolsa juntos, Ọ̀ṣun negligenciou o sacrifício prescrito pelos divinadores, ao contrario fez Ọ̀rúnmìlà. Em determinado momento da história Ọ̀ṣun se deparou com a bolsa que Olódùmarè tinha mostrado a todas as divindades para que a reconhecessem quando a localizassem. Embora Ọ̀ṣun<i> </i>tenha encontrado a bolsa antes de Ọ̀rúnmìlà, ela a perdeu no caminho de casa, a perca ocorreu por conta do furo que o rato fez no bolso da roupa que Ela esta usando. O referido rato fazia parte da oferenda feita por Ọ̀rúnmìlà. Ọ̀ṣun sem saber que não estava em posse da bolsa e que Ọ̀rúnmìlà a tinha encontrado e tomado para si chamou-o para revelar seu achado, Ọ̀rúnmìlà pediu a ela para poder ver a bolsa, mesmo sabedor de que ela não a tinha, Ọ̀ṣun afirmou que jamais permitiria que um homem a visse e só permitiria fazê-lo se ele pagasse um alto tributo a Ela, mesmo as suplicas de Ọ̀rúnmìlà não a dissuadiram. Quando Ela retornou para sua casa com o intuito de ver em segredo seu achado, descobriu que o tinha perdido. Ao saber que Ọ̀rúnmìlà era quem havia encontrado a bolsa da sabedoria, ela concordou em morar na mesma casa com seu marido, fato que até aquele ocorrido não era comum, o mito diz que foi após este episodio que os casais passaram a morar junto. Depois de muito insistir, Ọ̀ṣun recebeu de Ọ̀rúnmìlà o ẹẹ́rìndínlógún, que o Itan chamou de: <i>“um pouco de sabedoria”</i>. Também é revelado por Òkànrànsodè que a sabedoria contida na bolsa é Odù Ifá.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">O mito deixa claro ao se referir como <i>“um pouco de sabedoria”</i> que o oráculo de ẹẹ́rìndínlógún estava limitado a 16 dos Odù do total contido na bolsa da sabedoria. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">A tendência nas Américas de substituir o Ikin e Ọ̀pẹ̀lẹ̀ pelo ẹẹ́rìndínlógún não é recente, a este respeito já escrevia Roger Bastide e Pierre Verge 1953, pag. 365.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“Ora, esta se processando na Bahia uma coisa muito curiosa o babaláwo sem com isso perder seu nome, abandona cada vez mais o colar de Ifá ou Ọ̀pẹ̀lẹ̀, para utilizar-se apenas das conchas. Existem exceções, é verdade, mas muito raras. Já assinalamos que tal fato deve ser com certeza uma das razões da decadência desse corpo sacerdotal”.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">“As artes dependem de um corpo de iniciados, magos, sacerdotes ou cientistas comprometidos como o mesmo código de decifração. O charlatão esta liberto disto e não tem nenhuma importância, pois a sua arte é a de enganar e só dependerá de sua astúcia”. Prandi.</span></i><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 14.5pt;">Com esta abordagem o que pretendemos é lançar luz nesta questão, desta forma resgatar os valores de cada um destes distintos oráculos. Assim como o respeito por parte da sociedade religiosas e civil, para aqueles que verdadeiramente dominam este milenar conhecimento, e o utilizam de forma ética em prol da comunidade religiosa ou consulente, e não visando apenas os “numero$” que resultam do seu engodo.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; font-size: 9pt;">Por T’ogun Aroleifa.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><div class="MsoNormal"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">A foto do Awo Sikiru foi tirada pela diretoria da revista, pois a mesma foi retirada de outra pg, sendo assim não temos a autorização de usá-la.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-9126109759242149142011-06-22T13:49:00.000-07:002011-08-22T19:37:49.554-07:00LICENCA<div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><b><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">TERMOS DE USO </span></b></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Este blog é publico assim como seu conteúdo e qualquer pessoa pode utilizá-lo, desde que de forma individual e pessoal.<br />
Fazer copia deliberada na íntegra de qualquer conteúdo deste blog implica em crime.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;"><b><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; line-height: 115%;">Os textos dos artigos publicados:</span></b></span><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; font-size: 10pt; line-height: 115%;"><br />
</span><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Os textos publicados nos artigos, podem ser utilizados por qualquer pessoa, desde que de forma individual e pessoal, sendo vedada a cópia dos textos na integra, e estão registrados sob uma licença ©Copyright - todos os direitos reservados.<br />
É proibido fazer cópia integral para modificação, distribuição, transmissão como sendo o autor e alteração nos textos dos artigos, bem como as imagens que os acompanham. É oclusa a criação de obras derivadas dos textos aqui publicados.<br />
Cópias parciais dos textos (apenas de trechos de nossos artigos) estão permitidas, desde que haja atribuição dos créditos de autoria, e sejam utilizados apenas como fonte de informação, comentários ou citação. </span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;"><b><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; line-height: 115%;">Na atribuição dos créditos:</span></b></span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">A fonte original deve ser citada sempre fazendo referência à seu autor, dando os devidos créditos, apontando o link da postagem original de onde foram retiradas tais informações. Portanto a reprodução parcial ou imparcial dos textos publicados é permitida desde que haja nossa expressa autorização nos termos acima citados, caso contrário será tipificado crime de Plagio, com apoio na <a href="http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm" style="color: white;"><u>Legislação Penal</u></a><span style="color: white;">. </span><u style="color: white;"> </u>Ninguém pode alterar, transformar ou criar outra obra com base nesta, para fins comerciais ou não comerciais sem previa autorização da diretoria da revista ou ainda sem atribuição dos créditos.</span></div><div class="MsoNormal" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;"><b><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; line-height: 115%;">Licença de imagens:</span></b></span><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; font-size: 10pt; line-height: 115%;"><br />
</span><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">As imagens fornecidas e de autoria dos Colunistas da REVISTA ASA IBILE YORÙBÁ, que foram divulgadas nos artigos ou no tópico imagem, não podem ser utilizadas por qualquer pessoa, mesmo que de forma individual e pessoal, sem autorização da diretoria da Revista. Podem ser, transmitidas e exibidas por terceiros, desde que mencionem o blog onde ela esta hospedada repassando-a diretamente a autoria original, atribuindo-lhe os créditos de criação. Nenhumas das imagens poderão ser modificadas, e nem utilizada para fins comerciais. Salientamos aqui que as imagens que não se encontram com marca da água, estão as mesmas disponíveis no Google, em sendo assim livre desta licença.<br />
Todas as imagens de nossa autoria ou a nos autorizada o seu uso, encontram com a marca d’gua da revista e também estão registrados sob uma licença<u> </u>©Copyright com Atribuição - Uso Não Comercial - Não a Obras Derivadas.<a href="http://3.bp.blogspot.com/_3eh_nW6DoIE/TMHD2U-LW1I/AAAAAAAABe4/4oGm8drBieI/s1600/mbcopyright-by-nc-nd.jpg"><br />
</a></span></div><div class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Quaisquer das condições podem ser resignadas com previa autorização da Diretoria do Blog.</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="color: white; text-align: justify;"><div><span style="font-size: x-small;"><b><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; line-height: 115%;">IMPORTANTE:</span></b></span><b><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;"> </span></b><br />
<b><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;"> </span></b><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Aos que ignoram termos de uso e ferem os direitos autorais e o propriedade Intelectual, nos termos que segue da</span></div><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;"><span style="color: white;"> </span><u style="color: white;">Lei <a href="http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm" style="color: white;">9610/98</a><span style="color: white;"> </span></u>Como medida extrajudicial, será solicitada ao transgressor, a conformidade da violação, se não atendida, a diretoria da Revista não hesitara em comunicar ás autoridades competentes, ficando o responsável plagiador denunciado, nos termos legais.</span><br />
<span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;"> Obs: Uma vez comprovado a contrafação, o autor poderá ser submetido à punição legal, com base no <u style="color: white;"> <a href="http://www.dji.com.br/codigos/1940_dl_002848_cp/cp184a186.htm" style="color: white;" target="_blank">Código Penal</a></u> (arts.184 à 186), VII, artigos 101 ao 110, da Lei 9610/98. <br style="color: white;" /><span style="color: white;"> O google recebe denuncia contra plagiadores, denuncie ou não faça plagio.</span><br style="color: white;" /><span style="color: white;"> </span><b><a href="http://www.google.com/support/bin/request.py?contact_type=lr_dmca&product=blogger" style="color: orange;">Denúncias sobre conteúdo plagiado por terceiros.</a></b><br style="color: white;" /><span style="color: white;"> Conheça a Lei 9610/98 que regulamenta os Direitos Autorais.</span><br style="color: white;" /><span style="color: white;"> Os Direitos Autorais é direito personalíssimo, exclusivo do autor também protegido Constitucionalmente no art.</span><u style="color: white;"> </u><u><a href="http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/constituicao/Constitui%E7ao_Compilado.htm" style="color: white;">5. º, XXVII, CF/88.</a><br />
</u><br />
</span><span style="font-size: x-small;"><b><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; line-height: 115%;">Fique ligado:</span></b></span></div><div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="color: white; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Plágio é um crime, previsto no código penal. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
</span></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-9528796097104030792011-04-09T18:12:00.000-07:002011-08-25T14:04:41.858-07:00<div oncontextmenu="return false" ondragstart="return false" onselectstart="return false"><div style="text-align: left;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"><br />
</span><br />
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-c6_opuae3bw/TkHehotJwCI/AAAAAAAAAd4/hNUCL0C_V6o/s1600/clip_image002_70x100.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-c6_opuae3bw/TkHehotJwCI/AAAAAAAAAd4/hNUCL0C_V6o/s1600/clip_image002_70x100.jpg" /></a><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> Edmilson Souza, Pegigan, confirmado em abril de 1992.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;">Do Kwe Ho Seji Olissa, que foi fundada no ano de 1990, </span><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;">pelo Doté Maurício de Lissá, casa de referência do culto </span><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;">Djeje Mahi no Distrito Federal e região.</span><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> Pejigan – primeiro Ogan da casa Jeje.</span><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"> Doté - Sacerdotes (homens) da família de Sogbô.</span></div></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-35808698803938241902009-12-13T17:35:00.001-08:002012-02-20T02:25:45.957-08:00 <b>A Morte dos Nagôs </b><br />
<br />
Parte III <br />
<br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Embora tenhamos nos detidos no livro Ewé no início deste trabalho, a proposta deste material é o de dar maior ênfase no trabalho de Juana Elbein dos Santos. Estamos falando do aclamado <i>Os Nagô e a Morte</i> e da estrutura criada pela autora a partir dele que ela denominou de, "sistema Nagô". Buscando apresentar uma tradição aparentemente lógica e continuada, mesmo que inexata, o trabalho da autora conquistou prestigio, tanto no meio acadêmico quanto nas estantes de sacerdotes do culto dos Orixás no Brasil, para muitos, hoje é mais do que uma tese de doutorado com alguns registros etnográficos, é um manual de práticas litúrgicas de como, quando, e o que fazer. Conhecimentos que a autora aponta como sendo de domínio da maioria dos adeptos do candomblé, quando na realidade muitos só o passam a ter a partir de seu trabalho. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Antes de dar continuidade a esta assertiva, devo dizer que, sou consciente que minha não formação no campo da antropologia, pode, e será usada por alguns como argumento na tentativa de descredenciar as argumentações apontadas nesta discussão, alguns sairão à procura das minhas credenciais e de meus predicados, diria até <i>pedigree</i>. </div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">É a própria autora quem credencia a mim e outros tantos para tal ao afirma na pág. 14 de seu livro que:</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: black; font-size: 10pt;">“</span><span style="font-size: 10pt;">São fundamentalmente os textos oraculares de Ifá que esclarecem a maior parte da tradição e da liturgia Nagô no Brasil.”<span style="color: black;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Pois é na qualidade de Sacerdote de Ifá, e por me considerar um estudioso e pesquisador das tradições religiosas Yorùbá, que me atrevo a escrever estas linhas. Tenho plena ciência dos problemas que vem ao meu encontro ao escrever o que segue. Críticas serão feitas em relação a alguns dos pontos que aqui trataremos, eu apenas posso dizer: deixe alguém fazer melhor, e eu acolherei com prazer seus esforços, desde que o façam.<br />
<br />
<b></b><br />
<b><span style="color: black;"></span></b></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Colocações como as do sociólogo Reginaldo Prandi, são um bom exemplo dos conceitos forjados que apontam para o fato de que, só se é detentor de conhecimento a cerca do candomblé, aquele que é leitor e concordante com obra do acadêmico.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><span style="font-size: 11pt;">“</span></i><span style="font-size: 10pt;">Foi Roger Bastide, com O candomblé da Bahia, quem deu ao candomblé o status sociológico de religião. Para quem procura simples relatos etnográficos, esses livros podem parecer desatualizados. Mas não se pode dizer que se entende de candomblé sem a leitura da obra bastidiana”.</span><i><span style="font-size: 11pt;"> </span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A colocação feita pode ser tida como ambígua, este entendimento a cerca do candomblé de que fala Prandi, tratar-se-ia de fatos históricos a respeito de sua formação, ou de suas praticas litúrgicas? </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Os termos, <span style="font-size: 10pt;">“encantamento”</span> e <span style="font-size: 10pt;">“converteram-se”</span> usados por Prandi assim como <span style="font-size: 10pt;">“iniciaram”</span> citado por Beniste, não deixam margens para duvidas de que o “entender”, não é o do campo histórico, trata-se do <span style="font-size: 10pt;">“desde dentro”</span>.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Um exemplo clássico e que manifesta bem este conceito é o da Argentina sorbonizada<span style="color: red;"> </span>e Bastidianisada, Juana Elbein dos Santos, com seu proclamado “Os Nagô e a Morte”. Tido por muitos religiosos como “A bíblia do Candomblé” e, “Um Divisor de Águas” por acadêmicos, tem servido como pilar de sustentação para os estudiosos seguidores de seus pressupostos, que preocupados mais em credibilizar suas teses e argumentações, esquecem (de forma estratégica) de investigar as informações contidas na obra em que se apoiam. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Mesmo carente de revisão, o livro – tese de doutorado está em sua 13ª edição. O trabalho da autora ainda goza de prestigio junto aos adeptos do culto ao orixá no Brasil, assim como da academia, embora alguns acadêmicos o neguem, o que é preocupante, pois sempre que um trabalho cai nas graças da academia, leva tempo para que o produto saia da esteira da reprodução de pensamentos e estereótipos. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">Esta influencia pode ser claramente vista no dicionário Aurélio, de língua portuguesa, onde Oduduwa figura como:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">"<i>Divinização iorubana da Terra e mulher de Obatalá, o Céu".</i><i></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">Mãe da “antropologia iniciática”, em resposta a um artigo elaborado por Verger (abordaremos no decorrer deste trabalho) ela dizia: </span></div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt;">“</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt;">E bem é conhecida minha posição em relação ao que denominei "antropologia iniciática". Em Os Nagô e a Morte, eu afirmava: "Devido ao fato de que a religião nagô constitui uma experiência iniciática,... parece que a perspectiva que convencionamos chamar 'desde dentro' se impõe quase inevitavelmente</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt;">”.</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt;"> </span></div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">Iniciada no Axé Opô Afonjá (segundo ela, para o Orixá Oduduwa),</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"> Juana leva assim </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">à </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">comunidade acadêmica a reflexões baseadas em suas vivências nas comunidades de terreiro</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">.</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"> </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">Foi no intuito de conquistar o que ela denominou de conhecimento desde dentro, que pudemos notar uma verdadeira corrida aos terreiros por parte de acadêmicos, na busca de adquirir não somente uma iniciação religiosa, mas, uma maior legitimidade a suas obras por meio de sua iniciação. </span></div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">Nina Rodrigues, o pai fundador deste campo de trabalho,</span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"> assim como </span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">nas entrelinhas dos escritos de outros autores, já era possível notar ares do método de trabalho utilizado pelo acadêmico. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">Recentemente Stefania Capone escreveu:</span></div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt;">"Com efeito, a distancia entre observador e observado, que deveria estar na base do trabalho do antropólogo, dificilmente se mantém quando se trata dos cultos afro-brasileiros. A maioria dos antropólogos que estudaram o candomblé se engajou de uma forma ou de outra, nesse culto, contraindo espécie de aliança com seu “objeto”.</span></div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt;">Assim, Arthur Ramos, um dos mais importantes antropólogos a ter estudado o candomblé, aceita ser iniciado como ogã, mas apenas "fara fins de pesquisa cientifica" (Ramos 1939a:70). Outra atitude é a Juana Elbein dos Santos e de Roger Bastide, que chegaram a se identificar completamente com a cultura estudada. Na introdução de <i>As Religiões africanas no Brasil</i> (1960), Bastide escreve <i>"africanus sum</i>", reivindicando desta forma seu pertencimento ao universo estudado. Mas nenhum etnólogo, tenha ele se declarado abertamente iniciado ou não, falou de sua experiência do transe"." Stefania 2009.</span></div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A colocação feita por Stefania nos faz lembrar fato ocorrido durante um curso de <i>"Introdução a Filosofia e teologia Da Religião De Matriz Africana e Afro Brasileira"</i>, realizado no auditório <i>Brasílio Itibere</i> - Secretaria de Estado do Paraná em maio de 2007. Dentre os ministrantes se encontrava o Prof. Jairo Pereira de Jesus, um dos idealizadores do curso, em conjunto com Presid. da <i>CEBRAS</i>, Dorival Simões.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Respeitando o conteúdo proposto pelo curso, o Prof. Jairo solicitou que os participantes levassem para caso um material selecionado por ele que tratava do "transe mediúnico" e da forma com que ele tinha sido abordado pelos pesquisadores e filósofos do meio. No dia seguinte, os grupos formados apresentavam o material formulado. No decorrer do curso onde um espaço de tempo era aberto para que todos os participantes tirassem duvidas ou fizessem comentários pertinentes ao tema, um participante, de nome Rogerio, ao microfone fez uma pergunta ao Prof. Jairo, que é iniciado (Ebomi) no candomblé:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Aluno - " Professor, O Sr. já passou pela experiência do transe? E como poderia nos explica esta experiência".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Em um tom que exprimia inquietação, assim como de maneira ríspida o Prof. respondeu.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Professor - " Esta é uma pergunta muito intima, por isto me reservo ao direito de não responder, não vou responder sua pergunta!". </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Talvez o Professor tenha se sentido desconfortável com a pergunta que o colocava ao invés de pesquisador, como objeto de pesquisa.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Esta ligação "antroiniciatica", surge na narrativa do acadêmico sempre que possível, mesmo que envolta em nova roupagem e entre linhas. Isto pode ser visto até mesmo quando o acadêmico não está a relatar algo que envolva a trama iniciática.</div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Calibri, sans-serif;">Autor de inúmeras obras ligadas a tradição afro-brasileira, mais precisamente a Nação Banta, Nei Lopes não recorre às divindades desta tradição para reclamar sua africaniedade, até porque, na tradição em que ele centra seu estudo, Ifá não se faz presente.</span></div><div class="Estilo" style="margin-right: 0.7pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">“Sou africano porque cultuo Ifá (o orixá iorubano da sabedoria e do conhecimento), que me dá certeza e força em tudo o que faço”. Entrevista concedia a <i>ALMANAQUE BRASIL</i></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"> O Prof. Dr. David de Oliveira – Duda - ao tratar de um conflito ocorrido durante uma roda de capoeira, encontra um meio de tornar publica sua iniciação:</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">“Quero aprender as regras do jogo e os jeitos mil de fazer o jogo acontecer. Mas do meu jeito. Um coração bom é a chave para pisar solos sagrados. Foi o que disse o babalawô que anunciou que eu seria Omo Ifá…</span><span style="font-size: 10pt;">Omo Ifá significa ser Filho de Orumilá ou Ifá. Efetivamente, no dia 02 do mês de outubro de 2004 eu me tornei Omo Ifá, tendo sido iniciado para Orumilá e ingressado num Aô (comunidade) de Babalaôs”.</span><span style="font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Mesmo que não sendo o objetivo deste trabalho, faz-se necessário esclarecer (o que penso ser do conhecimento do Professor Doutor) que, sendo ele um iniciado dentro do culto e tradição cubana desta divindade, a nomenclatura deveria seguir os padrões desta mesma cultura. Para Òrúnmìlà ele deveria ter grafado Orula, assim como para Omo Ifa, o correto seria Owofaka - Chamada "El mano de Orula" em Cuba, que na terminologia Yoruba seria Owo Ifá Kan: </div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">“<span style="font-size: 10pt;">Awófakan é uma corrupção das palavras "Owóo 'Fá kan," que significa Uma mão de Ifá." "Kófá" significa "estudar Ifá." Até o ponto em que temos concebido, nós não fazemos uma distinção entre homens e mulheres, ambos podem estudar Ifá, e receber uma mão de Ifá. . Quando eu tinha quatro ou cinco anos, eu recebi minha primeira "Mão de Ifá" (Owo Ifá Kan)”. </span><span style="font-size: 11pt;">Wande Abimbola, Awise Agbaye.</span><span style="font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Os termos Awofakan e Owofakan são tradicionais na cultura yorùbá de Ifá, embora alguns o remetam à cultura afro-cubana: </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">“O termo awofakan se não me engano é de origem cubana, os nigerianos não tinham esse conceito de uma mão de Ifá. Se tem hoje é porque copiaram dos cubanos. Eu acho que significa awo Ifá kan, primeiro sacerdote de Ifá, não acho que seja uma corruptela de owo (ówó) mão, poderia até ser wo Ifa Kan e assim awofakan”. </span><span style="font-size: 11pt;">Marcos Arino Awo Fa Ogbe Ogunda 28/03/2011.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Também é valido lembrar que, fazer parte de um Aô (awo) na cultura yorùbá, pode estar relacionado a vários cultos desta tradição, entre elas Oro, Ogboni, Gelede, Egun e Ifá. Refiro-me a isto, porque nestas tradições as divergências não se limitam a variações de nomenclaturas, elas se estendem ao rito, assim como a filosofia.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Nei Lopez a quem nos referimos anteriormente é ligado a Ifá, embora o seja assim como o professor Duda, dentro da tradição cubana deste culto. Em 2005 lançou o livro que recebeu o titulo de " Kitábu" (livro - em língua Suaile) construído em um formato que lembra, segundo o autor " propositalmente o da Bíblia e do Alcorão", dividido em "O Antigo Legado e o Novo Legado".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: large;">No capitulo 3 denominado “<i>Ifá e a criação do mundo"</i> ele claramente da Olofin, Olorun e Olodumare como sendo "qualidades" do Ser Supremo, afirmando serem "diferentes manifestações deste Ser ". Lopes desenrola a trama da criação de um angulo que dificilmente pode ser atribuído à tradição africana de Ifá. Isto pode ser constatado já na sua abordagem a Olodunare, da mesma forma o faz para com Orunmila e Ifá.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">" Ifá define a posição na escala de valores - Como primeira atribuição, coube a Ifá organizar o inventario de toda a Criação e determinar a cada ser criado sua posição na grande escalada de valores do Universo. Nesta escala, Ifá colocou Olofin no patamar 21: Olodumare e Olorun no degrau 17[...] Por intermédio de ifá, orunmila recebeu os segredos da Criação. Por isso, ele diz que tudo deve ser perguntado a Ifá, [...] Tais respostas estão nos vários odus do oraculo de Ifá, escritos por Orunmila”.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Nei Lopes diz em seu livro que <i>"Na terra o melhor representante de Ifá foi Orunmila que confeccionou o primeiro Opele".</i> No decorrer deste trabalho vamos constatar que de acordo com a tradição africana de Ifá, o representante de Ifá na terra são os Ikin (caroços de dendê), assim como Orunmila e Ifá são nomes distintos para a mesma divindade, um destes nomes remete a divindade propriamente dita, quanto a o outro, remete a seu sistema oracular.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Embora vá se entender no decorrer da leitura à que tradição de culto de Ifá o autor foi acostar suas colocações, no capitulo em que ele relata a criação, não informa ao leitor de qual vertente extraiu a informação, se da cultura tradicional ou afro-cubana, pois certamente não se trata da cultura afro-brasileira.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Na obra de Wande Abimbola pode-se notar a preocupação que o autor tem, não em descriminar, mas de tornar clara a diferença, principalmente filosófica e ritualística que ocorre com o culto de Ifá na diáspora.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Ivor: Que diferença você tem observado entre as religiões de derivação Yorùbá, como Santeira e Candomblé, e que você mesmo pratica na Nigéria?</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Wande: A religião Yorùbá é super ritualizada nas Américas. As religiões em Cuba e Brasil tem se tornado muito elaboradas e complicadas, enquanto que na África é muito simples em alguns aspectos. Desde a diáspora africanos perderam o uso da língua Yorùbá, eles também perderam uma boa parte de sua literatura. Eles compensaram por isto relembrando inumeráveis tabus e rituais.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Ver mais em: </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ifa Will Mend Our Broken World</span></i><span style="font-size: 10pt;">-. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Agindo assim os autores reivindicam, mesmo que nas entre linhas, sua pertença religiosa tradicional, seja ela afro ou africana. Em outras palavras, induzem o imaginário do leitor a viajar à terras tradicionais e não a uma afro-descendência, a uma reconstrução.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">José Beniste na contracapa de seu “Orun Aye” faz menção a sua iniciação:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"> <span style="font-size: 10pt;">“Fui iniciado em 1984 no Candomblé KETU, pela Iyalorisa Cantu de Aira Tola do Ase Opo Afonjá”. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A questão não esta no fato de se mencionar suas iniciações, mas no fato de que não basta que o acadêmico corra ao encontro da iniciação, tem que o fazer em terreiros cujo o valor de “pureza” lhe seja atribuído, e que faz com que o percurso desta “corrida” obrigatoriamente passe pelas “avenidas” baianas, mais precisamente as de Salvador. Não é de estranhar o fato de que 90% os acadêmicos que estudam ou estudaram o candomblé tenham suas casas de origem situadas no ponto de chegada da “corrida”. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Isto se da, sobretudo, porque se estabeleceu que, os candomblés nagôs de origem baiana, apoiados e muitas vezes estimulados por antropólogos ligados a eles, (e aí, por mais uma vez a obra de Juana é fator determinante), detêm legitimidade e primazia religiosa, e isto tudo a partir de um duvidoso critério de pureza, que os remeteria diretamente à África. Desta forma, o que não é Nagô, e por consequência baiano, é impuro, corrompido. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Veremos mais a frente que Bastide atribuiu à os candomblés de nação Bantu a pederastia.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Um bom exemplo do que é tido por corrompido e impuro, é o termo "<i>umbandomblé"</i> que frequentemente é usado quando se quer contestar a legitimidade de um candomblé ou de seu sacerdote.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Hoje, assim como no passado, principalmente nos terreiros do Sul e Sudeste, a ligação entre o candomblé e a umbanda no mesmo terreio é flagrante, seja por meio de culto ou de seus símbolos. Todavia, o pai-de-santo assim como os demais membros do terreiro, se identificam publicamente com o primeiro (candomblé), considerado mais puro, e não com o corrompido (umbanda), evitando assim, a alcunha de "<i>umbandomblé".</i> </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Ficou subentendido que, pertencer ou ter uma ligação, mesmo que indireta com uma casa baiana de candomblé, de preferencia NAGÔ, é uma maneira de tornar-se um porta voz mais fiel da religião do africano no Brasil, mesmo com a evidencia de que muitas das liturgias neste " terreiros descendentes", fujam completamente das de sua casa matriz. Um exemplo disto é o fato de que <span style="font-size: 11.5pt;"><span style="font-size: large;">no</span> <span style="font-size: large;">Terreiro da Casa Branca do Engenho Velho, só</span> </span>mulheres podem ser iniciadas para encarnar os orixás. Os homens apenas podem ser <i>ogãs </i>e (ou) portadores de títulos honoríficos, o que já não ocorre na maioria dos terreiros que requerem descendência dele.<br />
<br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Luis Nicolau Parés em seu trabalho, <i>A Formação do Candomblé,</i> que trata da cultura <i>Jeje,</i> aborda esta <i>“</i>supremacia cultural”:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">“A perspectiva histórica é importante na medida em que permite entender ou avaliar o jogo das continuidades e mudanças. Não foi minha intenção utilizar “a História” de forma ideológica, apontando origens e defendendo continuidades diretas entre a África e o Brasil para justificar ou legitimar qualquer hierarquia cultural, como certa literatura e tradições orais tendem a sugerir em relação a outras nações”.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Fazer parte da "família-de-santo" de um terreiro "tradicional" é parte importante do "curriculum" de um babalorixá, não é a toa que Mãe Menininha tem "filhos" e "netos", que com toda a certeza, ela mesma jamais conheceu, e não pelo fato de ter falecido, e sim por nunca tê-los tido em tamanho e volume.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Todavia, hoje o Terreiro dos Gantois não seja o ponto a se alcançar, o ponto de chagada da corrida é o Opo Afonjá, a casa dos antropólogos.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Esta legitimidade chegou a ponto de que, para que o Movimento Negro de uma cidade do Sul tivesse uma mãe-de-santo ligada a ele, alguns dos membros deste movimento a época, que tinham também ligação com a politica do Estado, institucionalizaram uma mulher (negra é claro) e a levaram até o Axé Opô Afonjá para fazer um "intensivo" , por intermédio de um membro daquela comunidade (Ogan) hoje falecido. Saldo desta trama é o fato de que a pessoa não cumpriu parte do "acordo", o que gerou forte animosidade entre os envolvidos, e que perdura até esta data. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Esta "pureza" que se atribui aos terreiros "tradicionais" adquire um volume ainda maior a partir de uma relação mais estreita como o continente africano por volta de 1950.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">E neste ponto, não podemos deixar de registar o papel fundamental de Verger na construção deste cenário com seu papel de "mensageiro". Ligado por vínculos tanto no campo pessoal quanto religioso ao principal terreiro de Salvador, sua ação de elo entre os polos, favorecia os que estavam deste lado do oceano. Com as outorgas trazidas por ele, e dedicadas aos chefes dos terreiros "tradicionais". Estes títulos de reconhecimento oriundos de reis iorubas, representariam um forte e consolidador elemento na concepção de "pureza" e "tradição" africana atribuída a aqueles terreiro cuja a mãe-de-santo estava ligada, agora não mais por uma descendência, e sim por meio de um titulo. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Cabe aqui uma indagação. Por que motivo não se questionava a legitimidade destes títulos oferecidos por iorubas a pessoas que não tiveram contato direto com estes iorubas? Sabe-se que qualquer que seja o titulo recebido, tradicionalmente a pessoa que o recebe deve passar por cerimonias que validam e tornam públicos estes títulos.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O que é de se estranhar, é o fato de que atualmente, pessoas têm recebido títulos, não das mãos de terceiros, e sim diretamente de iorubas com autoridade reconhecida, e em cerimonia publica, entretanto, estes títulos não são respeitados e reconhecidos pela comunidade religiosa afro-brasileira. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A resposta talvez esteja no fato de que, a maioria destas pessoas que vão à África e recebem estes títulos, não mantem mais um vinculo direto com o candomblé. Como se no caso anterior, o pai ou mãe-de-santo mantivesse algum com a comunidade de onde o titulo lhe foi enviado.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Renato da Silveira de forma muito respeitosa e ética, entretanto indagatória, coloca interrogação a cerca do titulo de Asipa dedicado a Demosteles – Didi, em seu estudo a cerca do <i>Candomblé da Barroquinha </i>- Casa Branca.<br />
<br />
<span style="font-size: small;">" Infelizmente, apesar da abundância de informações provenientes da antropologia africanista, não existem referências seguras à presença de um Babá Axipa na Bahia. Ou, melhor, o que temos é uma séria de pequenas derrapagens ortográficas encontradas na literatura antropológica que tendem a confundir os dois personagens: Assica ou Axicá [...] O vocábulo axipá aparece pela primeira vez na literatura afro-brasileira como a " conhecida salva" de Marcelina Obatossi, publicada por Costa Lima em 1977: "Axipá Borogum Elexecã Congô Obatossi", e registrada em seguida em 1988, na segunda edição do livro de Mestre Didi História de um terreiro nagô ( primeira edição, 1962).</span><br />
<span style="font-size: small;">Este termo parece ter sido divulgado na Bahia após a viagem de Mestre Didi ao Reino de Ketu em 1967, quando então ele identificou-se como membro da família Axipá, da nobreza local. Na edição de 1962 de seu livro, então intitulado <i>Axé Opô Afonjá</i> - <i>Notícia histórica de um terreiro de Santo da Bahia</i>, Mestre Didi apresentou Mãe Senhora como membro de "tradicional família da nação Axé de Ketu". Na ediçção de 1988 a expressão " Axé" é suprimida, ficando Mãe Senhora como pertencente a " tradicional família da nação Ketu". Entre vários acrécimos à edição de 1988 está o capítulo " Encontro com os Axipá" onde há uma narrativa da sua entrevista com o <i>Alaketu</i> Adegbitê[...] Mestre Didi, após recitar o "orilé" (oriki orile) ou "brasão oral" de sua família bahiana, teria sido identificado pelo rei como membro da família Axipá, apresentada como "uma das sete principais famílias fundadoras do Reino de Ketu", de onde saía o chefe caçador.[...].</span><br />
<span style="font-size: small;">Em primeiro lugar, o caráter nobre da "família Axipá". No texto dos historiadores do Reino de Ketu não há menção alguma a tal família como sendo uma linhagem fundadora. Em todos eles as linhagens fundadoras do Reino de Ketu foram nove, das quais quatro desapareceram sem deixar rastros, restando as cinco linhagens reais que se revezam no poder, ou seja, Alapini, Magbo, Arô, Mecga e Mefu.[...].</span><br />
<span style="font-size: small;"> Por outro lado, nenhum dos historiadores citados menciona o axipá como chefe caçador em Ketu [...] Além do mais, sabemos que as corporações de caçadores eram historicamente formadas por membros de todas as linhagens e não apenas de uma, qualquer que fosse ela. [...].</span><br />
<span style="font-size: small;">Até que todas estas dúvidas sejam esclarecidas, creio que a limitada conjuntura da Bahia escravista do século XIX deve ter favorecido a transferência do título de axipá, atribuído aos chefes guerreiros-caçadores, para uma sacerdotisa do orixá do trovão, [...].</span> Renato da Silveira pag. 408/409/410.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">Ver mais Parte IV</span><br />
<span style="font-size: x-small;"><br />
</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Por T'ogun Aroleifa.</span><br />
<br />
</div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-19254283690065840142009-12-09T07:24:00.000-08:002011-12-13T16:49:05.512-08:00<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;"><b> A MORTE DOS NAGÔS </b></span><br />
<br />
<br />
<span style="font-size: 10pt;"><b>Parte II. </b></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“<u>A transmissão oral do conhecimento</u> é considerada na tradição ioruba como veiculo do axé, <u>o poder, </u>a força das palavras, que permanece sem efeito em um texto escrito. O conhecimento <u>transmitido oralmente tem o valor de uma iniciação</u> pelo verbo atuante [...] <u>O conhecimento é transmitido do babalaô ao omo awo</u>, do mestre ao discípulo, através de sentenças curtas <u>baseadas no ritmo da respiração.”</u></span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><u><span style="font-size: 10pt;">Não fizemos experimentos</span></u><span style="font-size: 10pt;"> para comprovar sua eficiência, mas temos certeza de que uma pesquisa sobre seus efeitos medicinais daria indicações úteis de seu valor farmacológico. <u>Não é esta a meta dessa publicação</u>, que <u>tem um enfoque etnológico</u> e não médico.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">Como dissemos antes, deixaremos aos especialistas o estudo da validade de nossas suposições, <u>ficando nossa parte restrita à enumeração das folhas</u> usadas pelos babalaôs e curandeiros <u>e de dar</u> <u>alguns</u> detalhes sobre a preparação dos vários ingredientes, assim como sobre os textos das encantações pronunciadas por eles durante esta tarefa.” Verger Pag. 20/22/25. </span></i></b>Os grifos são nossos<span style="font-size: 10pt;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O que mais desejava Epega? Que Verger publicasse sua obra com uma “tarja preta” na capa? Ou com aquele jargão tradicional dos experimentos perigosos: <i>“Não tente fazer isto em sua casa”</i>. Além do mais, Fatumbi alertava:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><b><span style="font-size: 10pt;">“Não fizemos experimentos para comprovar sua eficiência [...]</span><span style="font-size: 10pt;"> Mais a adiante veremos a importância do elemento melódico dos tons da língua ioruba nas sentenças magicas, onde assonâncias e aliteração tem um papel destacado”.</span></b></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Verger sabia abismo que separa a oralidade do documento escrito, este ultimo, fixa um saber, faz com que algo escrito seja interpretado por alguém como literal, que não permite ouvir os tons, saber o ritmo, viver magia por traz da magia, que não permite a replica.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;"><b><i>“Quando você tem um trabalho na mão, um asé pra usar, você tem que fazer isto exatamente como foi ensinado, se não, não vai dar certo, porque o principio de ação e reação só funciona quando você da tudo, todos os elementos e estão completos e também <u>o intervalo tem que ser respeitado,</u> por isto quando a gente usa, <u>a palavra tem que ser pronunciado no ritmo exato</u>, porque você esta chamando os poderes [...] muitas vezes as pessoas se queixam de que, olha, eu copiei este trabalho do meu avo, do meu pai, escrevi tudo direitinho e estou usando, mais <u>não sabem quem quando você esta lendo é diferente de quando você esta pronunciando</u>, então, a <u>pronuncia te coloca em um estado espiritual </u>que te deixa comunicar com aqueles poderes, <u>que deixa atuar a força que você esta tentando desencadear.</u></i></b>”</span><span style="font-size: 10pt;"> Felix 2007.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A demais, Sandra Epega faz um “raio x” do senário em que se encontram os sacerdotes de orixá no Brasil, assim como, os materiais bibliográficos são tidos como guias práticos para os sacerdotes, validados mais pelo nome do escritor do que pelo conjunto de informações que raramente são confrontadas.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><b><span style="font-size: 10pt;">“E por quê! Em um país como o Brasil, onde os sacerdotes do </span><span style="font-size: 10pt;">Ase </span><span style="font-size: 10pt;">estão ávidos de conhecimento, é de se pressupor que seguirão fielmente todo ensino que surgir principalmente vindo de um </span><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo </span><span style="font-size: 10pt;">conceituado como </span><span style="font-size: 10pt;">Fatumbi</span><span style="font-size: 10pt;">.</span><span style="font-size: 10pt;"> Ewé </span><span style="font-size: 10pt;">é um livro com várias faces. Podemos compará-lo a uma arma carregada. Nas mãos de um sacerdote competente, com sólida base de conhecimento do sagrado, será uma bênção de sabedoria e um acréscimo inestimável. Um presente de </span><span style="font-size: 10pt;">Ifá</span><span style="font-size: 10pt;">! Nas mãos do sacerdote típico brasileiro, que conhece ligeiramente o </span><span style="font-size: 10pt;">Ifá</span><span style="font-size: 10pt;">, sem contudo entendê-lo, sem temer ofendê-lo por falta de competência sacerdotal, torna-se arriscado. É uma faca de dois gumes. Eventualmente ele pode acertar, e mais certamente irá errar. Quantos brasileiros conhecem os riscos dos </span><span style="font-size: 10pt;">Odú </span><span style="font-size: 10pt;">de </span><span style="font-size: 10pt;">Ifá” </span><span style="font-size: 10pt;">?</span></b></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A filha adotiva do falecido babalaô...Epega, segue a apresentar suas criticas a obra de ver, e a ele por consequência:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><i><b><span style="font-size: 10pt;">“Queremos tão-somente lamentar que um livro deste porte, com este potencial maravilhoso, que traz muito do que </span><span style="font-size: 10pt;">Ifá </span><span style="font-size: 10pt;">fala sobre plantas, tenha vácuos tão grandes, falhas tão extensas”.</span></b></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">Mas a que falhas se refere a Iyalorisa? Vamos enumerar algumas destas pseudo-falhas e vácuos supostamente deixados por Verger. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">Ela se refere a uma “receita” (<i><span style="font-size: 10pt;">Oògún Ìsòyè) </span></i>oferecida por Verger em que ele:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><i><b><span style="font-size: 10pt;">“[...] esquece de explicar que este </span><span style="font-size: 10pt;">Oògún Ìsòyè </span><span style="font-size: 10pt;">só terá valor se for utilizado como complementação do </span><span style="font-size: 10pt;">Ebo Etutu </span><span style="font-size: 10pt;">indicado por </span><span style="font-size: 10pt;">Ifá </span><span style="font-size: 10pt;">para o consulente, a quem </span><span style="font-size: 10pt;">Òrúnmìlá </span><span style="font-size: 10pt;">enviou o </span><span style="font-size: 10pt;">Odú Ìrosùn Òfún</span><span style="font-size: 10pt;">. E tem que ser feito de forma completa, um pouco dificultada neste caso, em que se indica </span><span style="font-size: 10pt;">Ewé Arán </span><span style="font-size: 10pt;">(</span><span style="font-size: 10pt;">pleiocarpa pychantha – Apocynaceae</span><span style="font-size: 10pt;">), e não se ensina seu correspondente em português”</span></b></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O primeiro equivoco da Iyalorisa já se faz quando registra “<i><span style="font-size: 10pt;">pleiocarpa <u>pychantha</u>”, </span></i><span style="font-size: small;"><span style="font-size: large;">quando o nome correto seria</span>:</span><i><span style="font-size: 10pt;"> </span></i><i>pleiocarpa <u>pycnantha</u>,</i> como fora registrado por Verger.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O segundo, e que vai ser a tônica das criticas de Epega, é a relação de nomes iorubas, científicos e a ausência de nomes “vulgares” ou “ populares” das folhas registradas pro Verger.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O segundo se dá quando Epega novamente tenta ligar a obra Ewé a uma Obra de Ifá, não sabe que, um babalaô pode perfeitamente preparar um “remédio” para alguém previamente doente (com o mal já reconhecido) sem ter que com isto fazer uma consulta oracular. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">É de estranhar alguém que carregue o nome Epega, que significa (segundo ela) "Temos folhas suficientes para encher umpalácio", não saiba que muitas das plantas usadas pelos babalaôs não se encontram na flora brasileira, e consequentemente não teram um nome popular ligado a elas, o que é o caso de Arán.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">E mesmo que isto ocorra de forma diferente, que tais folha os tenham, do que adiantaria sabe-los quando um oogun é: </div><div class="Default" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“</span><span style="font-size: 10pt;">prerrogativa de </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Oluwo </span><span style="font-size: 10pt;">ou </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo</span><span style="font-size: 10pt;">, que saberão utilizar o </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">ofo </span><span style="font-size: 10pt;">corretamente, e então desencadear a magia que fará o </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">oògún </span><span style="font-size: 10pt;">funcionar”.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Sandra Epega continua a lamentação referindo-se ao fato de que Verger não ter explicado em uma de suas “receitas”: </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“O odidi atare kan, por “fruto inteiro” – Aframomum Malagueta (amomo) – não explica que ataare é tão somente o atare, pimenta da costa”.</span></i></b></div><div class="Default" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="Default" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif";">Tratasse de outro elemento constitutivo do “trabalho”, que não faz parte da flora brasileira, e mesmo que saibamos da existência de um nome popular de </span><span style="font-family: "Cambria","serif";">Aframomum Malagueta ( pimenta da costa) com a colocação de Epega, a primeira indagação que surge é:</span></div><div class="Default" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif";">Como usam este elemento nos ritos afro, uma vez que é sabido por todos que existe um <i>oriki</i> de louvor a este elemento, ou um ọfọ caso prefiram, onde o nome <i>atare</i> deve ser mencionado.</span></div><div class="Default" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif";">Também é valida a tradução literal de Verger, <i>“fruto inteiro”, não raros são os casos em que se encontra a venda nos mercados “especializados</i>” o fruto do atare aberto, e dividido em vidrinhos para serem adquiridos pelo consumidor. E mesmo que Verger o tivesse proclamado, não seria o suficiente para satisfazer a todos, pois Epega questiona e continua a tecer criticas ao babalaô (Fatumbi) que não oferece uma tabela onde apresente cada uma das 256 figuras sagradas de Ifá:</span></div><div class="Default" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“Em seguida, nos ensina a queimar tudo e desenhar o </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Odú </span><span style="font-size: 10pt;">na preparação. Quantos brasileiros conhecem os riscos dos </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Odú </span><span style="font-size: 10pt;">de </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Ifá </span><span style="font-size: 10pt;">? E, especificamente, do </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Odú Ìrosùn Òfún</span><span style="font-size: 10pt;">? Talvez estes riscos devessem constar de um glossário à parte, e a um </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo </span><span style="font-size: 10pt;">transmitindo conhecimento”.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><b><i><span style="font-size: 11pt;">“Ah, que difícil é conciliar a tranquilizadora obrigação do segredo com os apetites de publicação do Instituto” Verger.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Quando a uma cristão é solicitado desenhar uma cruz, não se fara necessário que uma figura deste símbolo seja oferecida a ele como referencia.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Algumas das colocações da Iyalorixa são por demais descabidas. Não há de se esperar que um babalaô ou aprendiz de Ifá não saibam registrar as assinaturas de Ifá (“riscos”, como prefere Epega), e como já fora anotado por ela em seu texto anteriormente, oogun, é prerrogativa de babalaôs. Até mesmo a pergunta por ela feita pode perfeitamente ser invertida:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"> “Quantos brasileiros conhecem Ifá através de Verger”?</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"> As próprias declarações de Fatumbi demonstram que nunca foi sua pretensão criar a partir de suas experiências um livro com o caráter de “vade mecum”.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Epega assim com Fernando destituem o livro Ewé, um, por considerar incompleto, outro por tratar-se de um “livro de receitas magicas”. De um lado, tratando-se de um acadêmico sem comprometimento com o sagrado, é de se esperar colocações do tipo. O mesmo não se é aguardado de quem, além de sacerdote, tem uma relação intima com o Ifismo, por intermédio de seu babalaô, não saiba do processo que envolve os ensinamentos (conhecimentos) de Ifá. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Será que ao ensinar a seu discípulo a respeito de Eji Ogbe, um babalaô o fara de uma só vez, transmitindo tudo que cerca este odu? Quantos itan um sacerdote sabe a respeito deste odu, e isto se relacionarmos a um aprendiz e seu babalawo. Quando isto é levado a termos de comunidade de babalaôs, o numero de mitos sagrados será certamente quadriplicado, da mesma forma isto se dará com as “receitas” magicas e seu ebós etc. Certamente estes conhecimentos serão passados gradativamente, até mesmo porque é desta maneira que se faz possível ser assimilado pelo aprendiz. Se forçarmos uma criança a comer mais do que seu estomago é capaz de assimilar, provavelmente seu organismo o fara por para fora os excessos, de outra forma, estaremos dilatando seu estomago, transformando-o em um compulsivo alimentar, que, por mais que se de o necessário para sua idade, sua compulsividade pedira cada vez mais, não sabendo distinguir o saber do compreender. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“As pessoas dizem isto porque ele pensa que conhecimento é algo que você pode comprar, ou apenas adquirir em um dia. Como você não ensinaria alguém que está pronto para aprender? Mas seu estudante deve primeiro de tudo ter a humildade e a moldura da mente de um estudante que está pronto para seguir o mestre em qualquer que seja o tempo que leve o trabalho, paciência, e outros recursos, para aprender pouco a pouco”. Wande Abimbola.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">“Orunmila diz que isso deve ser feito pouco a pouco</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Eu digo que é pouco a pouco que devemos comer a cabeça do rato</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">E pouco a pouco devemos comer a cabeça do peixe... “(Ogbe Meji)</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;"> “Ori diz que pensou muito sobre sua vida e está cansado.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">Ogum respondeu dizendo que já sabia deste problema. Ogum falou de novo com sabedoria, através de metáforas. Disse:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 36pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">- Aquele para quem você se esforça para transmitir sabedoria e não chega a ser sábio (não aprende) é como uma arvore que não responde.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 36pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">- Aquele para quem você se esforça para transmitir conhecimento e não chega a ter conhecimento é como uma palmeira na floresta.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 36pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">- Aquele cuja sensibilidade você estimula e não chega a ser sensível é como uma arvore na qual você se esbarra.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 36pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">- Aquele a quem você indica o caminho e não reconhece o caminho é como uma arvore a quem prestasse um favor.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">Ogum diz ao Ori:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;"><span style="font-size: 11pt;">- Já te dei sabedoria. Agora, procure mais sabedoria e junte à que já te dei.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;"><span style="font-size: 11pt;">Já te dei conhecimentos. Agora junte mais conhecimento e junte ao que já te dei.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">Ogum foi embora dizendo:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 36pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">- Quando a gente recebe sabedoria de um sábio de acrescentar a ela a nossa própria sabedoria.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;"> Quando a gente recebe sabedoria , orienta.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 36pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;">O que detém sabedoria é chamado sábio. O que conhece as coisas é chamado de conhecedor. O que detém sensibilidade é chamado sensível”.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O que acabamos de transcrever, é extrato de um ensinamento contido em <i>Ofunkanran</i>, enfatizando que apenas o esforço do mestre não é o suficiente, por si só, para desenvolver o discípulo: sabedoria, conhecimento e sensibilidade só podem ser desenvolvidos com o concurso simultâneo de ambos. Ogum esclarece a respeito das responsabilidades do mestre e do aprendiz: o mestre ministra ensinamentos porem compete ao discípulo prosseguir, por esforços próprios, na busca de mais ensinamentos (o itan pode ser encontrado em sua integra no trabalho se Sikiru Salami 1999).</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Para não nos alongarmos ainda mais nos questionamentos de Epega em relação a Obre de Veger, Ewé, apresentaremos mais duas das reclamatórias da Iyalorisa, das quais uma revela a fragilidade de suas argumentações, assim como a fragrante desatenção com que leu a publicação de Verger. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“E notamos também outras plantas com traduções e denominações falhas. Nas páginas 74 e 82, o fruto de </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">aììdam </span><span style="font-size: 10pt;">(</span></i><i><span style="font-size: 10pt;">TetrapleuraTetraptera – Leguminosae Mimoisoideae</span><span style="font-size: 10pt;">) não tem nome brasileiro. Mas é tão-somente a fava de aridam, conhecidíssima no candomblé e mesmo na umbanda”.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O que não notou Epega, e esquivou-se de fazer constar em seu trabalho, são dois pontos bastante reveladores nestas “falhas” de Verger. Até poderiam ser, caso não tivesse Verger feito constar no capitulo “ILUSTRAÇÕES” não somente a fava (fruto) mencionada por Epega, mas também a semente, o caule, folíolo, e as folhas do Aridan (pág. 550) Disse que” uma imagem fala mais do que mil palavras” (1). Além do que, na pagina 531 de sua obra, Verger registra o nome ÀRÌDAN para o ARIDAM de Sandra Epega, não imaginava Fatumbi que, um <i>N</i> no lugar de <i>M</i> , causaria tamanha indignação (2). O mesmo Ocorreu com <i>Orogbo</i> <span style="font-size: 10pt;">(</span><i>Gaarcínia Kola Heckel Gutiferae</i>) que Epega gostaria que Veger tivesse grifado <i>Orobô</i>.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Na tentativa de colocar o trabalho de Veger em xeque, ela passa para o campo das estatísticas, e faz um levantamento para mostra quanto falho e carente de dados estava o livro Ewé.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“Na parte de receitas de uso medicinal, que vai da página 100 até a página 269, temos 219 receitas de </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">oògún</span><span style="font-size: 10pt;">, enviadas pelos mais variados </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Odú Ifá</span><span style="font-size: 10pt;">. Fizemos um levantamento de quantas destas “receitas” estão completas, e dentre 219 achamos somente 12 com os nomes brasileiros das plantas. E, mesmo assim, é importante conhecer o “jargão” utilizado. Senão vejamos: Receita no 20 (p. 117) – “Receita para boa saúde”: Folha de </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">òdúndún </span><span style="font-size: 10pt;">(</span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Kalanchoe Crenata – Crassulaceae</span><span style="font-size: 10pt;">) – folha-da-costa (que na página 685 pode também ser conhecida por seu </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Eru</span><span style="font-size: 10pt;">, a folha-da-fortuna (milagre-de são Joaquim), mas não é citada como saião, mais fácil de identificar que a folha-da-costa, nome usado somente nos candomblés. (Então por que não identificar o jabuti-membeca também com o nome ariri, de uso tão-somente nos candomblés?);</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"> Na visão de Epega, só podem ser consideradas “completas” a receitas cujos nomes “brasileiro das folhas” sejam apresentados. Em momento algum se questionou a iyalorixa se Verger se propunha a oferecer tal informação? Parece que passou despercebido por Epega, que <i>SAIÃO </i>não é<i> </i><i>òdúndún, </i>e sim <i>Àbámodá ou Erú òdúndún (Bryophyllum Pinnatum)</i> que na pagina 641 Verger relaciona ao nome popular de SAIÃO. Verger já tinha mencionado estes dois nomes já na pagina 31 de seu livro:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“ODundun é o nome dado à KALANCHOE CRENATA, Crassulaceae (folha-da-costa)...] A abamoda ou BRYOPHYLLUM PINNATUM, Cressulaceae (milagre-de-são-joaquim) é também conhecida como erú òdúndún, escrevo-de-odundum. Verger. </span></i></b><span style="font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O fato é que Verger na pág. 17, como já mostramos, tinha um único objetivo com esta obra, que era o dividir com o leitor as informações colhidas durante anos, e o principal, a descoberta do “verbo atuante”. Independentemente da capacidade ou não de absorverem as informações inestimáveis nele contido.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“Descobri a existência do verbo atuante no nome das plantas e nos ofò foi para mim semelhante Eureka de Arquimedes.</span><span style="font-size: 10pt;"> O presente livro é um extrato do que meus mestres e confrades babalaôs tiveram a boa vontade de me ensinar durante os numerosos anos em que vivi na África.</span><span style="font-size: 10pt;"> Verger”.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Por fim, e para reforçar que realmente incomodava a iyalorixá era o fato de não ser possível fazer uso das receitas de Verger, pela falta dos nomes vulgares das plantas, o que não permitiria reconhece-las, e para as quais Verger registrou todos os nomes iorubas com seus devidos ofò. Também voltou a reclamar a ausência dos signos de Ifá (seus desenhos), embora Verger desse os nomes de todos os <i>odu</i> relacionados a cada receita. As “reclamações” de Epega eram na verdade eco do pensamento daqueles cujo valor de uma obra só será reconhecido, aplaudido e abraçado se essa fornecer todos os dados considerados necessários para que as informações transformem-se em “fundamentos”, assim, podendo sair das paginas para as praticas: </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><b><span style="font-size: 10pt;">“Se é para ser lido [ queria dizer usado] e muito apreciado pelos sacerdotes [pais e mães-de-santo], por que não acrescentar o essencial, como os riscos dos </span><span style="font-size: 10pt;">Odú Ifá </span><span style="font-size: 10pt;">mencionados, a denominação menos rígida das folhas, como o </span><span style="font-size: 10pt;">ariri </span><span style="font-size: 10pt;">(usual nos candomblés), o </span><span style="font-size: 10pt;">atare</span><span style="font-size: 10pt;">, o </span><span style="font-size: 10pt;">bejerekun</span><span style="font-size: 10pt;">, o </span><span style="font-size: 10pt;">orí</span><span style="font-size: 10pt;">, e tantas outras? Seria interessante também citar alguns autores e títulos, dentro especificamente da botânica, que pudessem nos ajudar a localizar folhas citadas somente por seu nome </span><span style="font-size: 10pt;">Yorùbá </span><span style="font-size: 10pt;">e científico”. Epega 1996.</span></b></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Ver mais Parte III </span><i><b><span style="font-size: 10pt;"></span></b></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><b><span style="font-size: 10pt;"><br />
</span></b></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Por T'ogun Aroleifa</span><i><b><span style="font-size: 10pt;">.</span></b></i></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-5335462569767981062009-11-18T14:18:00.000-08:002011-12-08T06:31:50.020-08:00<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -45pt 10pt 144pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Adobe Caslon Pro";"> A Morte dos Nagôs.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -45pt 10pt 144pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><span style="font-size: x-small;">Por se tratar de uma abordagem relativamente extensa e por adentrarmos em vários, embora relacionados pontos, dividimos este documento em“partes” e as numeramos. </span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Parte I </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“Roger Bastide só pode tornar-se uma autoridade nos estudos de candomblé porque passou pelo encantamento. Pierre Verger passou pelo encantamento. Estrangeiros que para compreender esse mundo tiveram que tomar a forma cultural do grupo estudado, aí então, converteram-se. Talvez seja isso que Juana Elbein dos Santos, Marco Aurélio Luz, dentre outros, defendam que a pesquisa deva acontecer “desde dentro”. R. Prandi.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><br />
</i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“A religião nem sempre foi feliz quando estudada por observadores de fora de seu meio. Carneiro, Bastide e, sobretudo, Verger, para citarmos os participantes de um determinado período, executam bem suas obras, graças a uma participação nas comunidades onde foram iniciados ou que, pelo menos, tiveram um acesso franco e aberto.” </span><span style="font-size: 10pt;">José Beniste.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Estas colocações de Prandi e de Beniste esboçam perfeitamente o pretendido por este artigo, que tem como um de seus objetivos abordar a produção teórica erudita e a formação do campo do saber acadêmico, assim com alguns dos idealizadores da construção de uma teologia das religiões afro-brasileiras, mais precisamente o culto nagô, conhecido e denominado candomblé Keto.<span style="font-size: 9pt;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Em outras palavras, refiro-me a maneira com que os acadêmicos-iniciados nas religiões afro-brasileiras, com o passar dos tempos vem se transformando, por força de suas teses, e pelo anseio dos adeptos do culto ao orixá no Brasil, em justificar, mais do que compreender seus mitos e ritos, nos teólogos e porta vozes dos sacerdotes destas religiões. Desta forma, as obras literárias ligadas a religião afro-brasileira, tendem a tomar o formato de "bíblia', guias normativos de praticas ritualísticas. Publicações que regionalizam o saber, formam conceitos de legitimidade africana, direcionando os holofotes das pesquisas acadêmicas para os terreiros autodenominados tradicionais. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O tema (hoje) vem tomando forma e volume nos meios eruditos e fora deles. Hoje já se pode encontrar alguns parágrafos e até trabalhos bastante longânimes a seu respeito.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Destes trabalhos que se proporem a adentrar este labirinto, uns se demonstram preocupados em desconstruir alguns destes conceitos, em particular o de pureza africana, como é o caso da obra de Stefanea C. Outros trabalhos por sua vez abordam diretamente a influencia do antropólogo nestas comunidades e seus desdobramentos, neste sentido é que Vagner G. das Silva construiu seu livro "O Antropólogo e sua Magia". E outros, neste caso Fernando Brumana, preocupa-se em questionar a verdadeira contribuição e influencia que determinados autores tiveram na realidade atual dos cultos afro-brasileiros bem como e as relações de poder e prestigio que este domínio do saber desencadeia. Poucos são os que se atem a investigar a veracidade das informações fornecidas por estes autores, geralmente ligados à academia, e que para os adeptos destes cultos é o que realmente deveria importar. Até onde as informações a cerca da teologia e filosofia destas tradições, espelha o que muitas destas obras apontam como tendo origens em solo africano. Embora adentremos esta relação academia-teologia, é na filosofia religiosa dos nagôs iorubas e seus pressupostos teológicos é que pretendemos concentrar este trabalho. Não como a pretensão de esgotar campo tão vasto, apenas objetivando lançar alguma luz sobre valores e conjecturas tidas por grande parte dos adeptos do culto ao orixá no Brasil como conceitos oriundos da mitologia sacra yorùbá, mas ao lançar um olhar mais atento e amplo sobre eles, se demonstram inconsistentes, ou no mínimo carentes de maiores explicações. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 14pt;">Terminologias yorùbá.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Não pretendemos adentrar a fonética ioruba, como tradicionalmente fazem os escritores brasileiros, abordando seus tons, alto, Ámìn òkè, baixo, Ámìn ìsàlè e neutro, Ámìn àárín. Esta pratica pouco, ou em nada auxilia a leitura daqueles que não estão familiarizados com a língua yorùbá. Por mais que se aponte para o fato de que o candomblé faz uso desta língua em seus ritos, raramente os praticantes o fazem usando esta variação de tons nas palavras, visando com isto diferencia-las e evitando com esta pratica mal intendidos, até mesmo porque, pouquíssimos brasileiros saberiam identifica-los. Este mito do yoruba falado nos candomblés é relatado assim por Pessoa de Castro:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“Essa suposta ‘lingua-nago’ falada entre os candomblés não passa de uma terminologia operacional, específica das cerimonias religiosas e rituais [...], e apoiada em um sistema lexial de diferentes línguas africanas que foram faladas no Brasil durante a escrevidão”.(Yeda Pessoa de Castro 1981:65).</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A palavra Yemoja, por exemplo, dificilmente deixará de ser pronunciada nos xires como, Iemanjá.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Quantos seriam capazes de pronunciar diferentemente os tons destes alomorfes:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Ok<u>o</u>, okó, <u>o</u>k<u>ó</u>, òkó e <u>o</u>k<u>o</u>.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">E, por mais que alguém o saiba isto não restara suficiente, porquanto deve este saber também os seus diferentes significados.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"> Isto será extremamente relevante quando da recitação de um adura (oração) ou um oriki, por exemplo, o de Xangô, onde encontramos: </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">“Sàngó ò ọkọ Ọyá”.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Xangô esposo de Óia</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Não raramente se pronuncia: </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Xango ócó Oia, que equivaleria a: "Xango esposo do pente". </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A Coisa tende a piorar se for pronunciado:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"> "Xangô oco Óia" - "Xangô pênis de Óia".</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">"Neste estado das coisas, um ponto precisando de atenção urgentíssima é a questão linguística. Acreditamos que esta não hora de acabarmos de vez com a ventriloquia que tem caracterizado o emprego da palavra iorubana no Novo Mundo. A linguagem dos ioruba-falantes do continente africano está evoluindo cada dia mais para o futuro, enquanto que a linguagem dos iorubáfilos nas diásporas latino-americanas está sumindo cada vez mais no passado". Ayoh'omidire 2003.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Levando em consideração que este quadro tem vagarosamente mudado, ainda temos mais de 98% dos ogãns e sacerdotes do candomblé não dominam ou sequer tem uma noção básica do yorùbá. Isto faz com que repitam o que ouviram de seus sacerdotes, ou tentam chegar mais perto do que lhe foi passado, quando não, arriscasse reproduzir o que foi gravado durante um xire na casa do pai "fulano”.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Penso que, cantar em uma língua que não é a sua língua nativa, ou que não se domina, só faz compor um personagem, é como usar um figurino, ou uma máscara.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Um exemplo desta "vemtriloquia" a que se referiu Felix pode ser visto na rede (Youtube), em um programa de televisão que foi ao ar em 2010, onde a apresentadora do programa faz uma matéria no interior de um terreiro de candomblé. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Por ocasião do carnaval a repórter fez a matéria com o grupo responsável pelo Afoxé. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">"O <i>Plug</i> esta acompanhando um dos ensaios aqui do bloco de carnaval afoxé, eles abrem o carnaval das escolas de samba aqui de Curitiba, eles são os responsáveis pela limpeza da avenida, até agora não entendi o que é isto, mas a gente "já já" vai explicar, eles estão cantando: "Afoxé lonim”? Eu também vou saber oque que é".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Depois das explicações a respeito do que seria a limpeza a que se referiu a repórter, entre outros "esclarecimentos", a repórter faz a seguinte pergunta:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">"Esta música que vocês estavam cantando agora, que música que é?".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A pessoa que foi identificada pela reportagem como “intérprete de cantigas" posteriormente a declamar a cantiga em "ioruba", responde.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">“Cantiga:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;"> Afoxé é lonin, lonin.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;"> Afoxé lonin o</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;"> Eee Ólorun malé ixe</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">A festa começou (o carnaval de rua)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">A festa começou</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">Que Deus abençoe a todos os participantes (todo mundo que esta curtindo o carnaval).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A frase:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i>"Afoxé é lonin, lonin</i>", pode até ser interpretada como: <i>"A festa começou".</i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O termo "<span class="hps"><i><span lang="PT">oni-</span></i></span><span class="shorttext"><i><span lang="PT">oloni </span></i></span><span class="hps"><span lang="PT">(-</span></span><span class="shorttext"><span lang="PT">oni</span></span><span class="atn"><span lang="PT">-</span></span><span class="shorttext"><span lang="PT">hoje), </span></span><span class="hps"><span lang="PT">adv.</span></span><span class="shorttext"><span lang="PT"> </span></span><span class="hps"><span lang="PT">o dia de hoje”</span></span><span class="shorttext"><span lang="PT">. Todavia, um ioruba dificilmente compreenderia a palavra Afoṣẹ por festa.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span class="shorttext"><span lang="PT">A que se pese o inicio da cantiga possa dar sentido à tradução do “interprete de cantigas”, o mais dificil é relacionar a segunda parte da cantiga à primeira.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span class="shorttext"><i><span lang="PT">Ólórun malé ixe</span></i></span><span class="shorttext"><span lang="PT">: “que Deus abençoe a todos”. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span class="shorttext"><span lang="PT">Não sabe-se onde </span></span><span class="shorttext"><span lang="PT">o “interprete”</span></span><span class="shorttext"><span lang="PT">foi encontrar base na lingua yorùbá , para tal tradução.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span class="shorttext"><span lang="PT">A palavra <i>Olorun</i>- Deus, pode perfeitamente ser encontrada e compreendida na cantiga, já o mesmo não ocorre com o termo “Malé”.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span class="shorttext"><span lang="PT">Em um primeiro momento poderiamos estar nos confrontando com uma regra de contração, o que é bastante comum em se tratando do idioma </span></span><span class="shorttext"><span lang="PT">yorùbá</span></span><span class="shorttext"><span lang="PT">.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i>Malé</i>- pode ser traduzido por – Maometano – Muçulmano, algo que não faz sentido na cantiga, e se for visto por este ângulo, é bem possível que estaria se tratando de algo pejorativo, visto o confrontamento filosófico e religioso entre as distintas religiões. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">No caso de uma contração, o que nos parece mais razoável, trata-se do termo Imalẹ ou <i>Irunmọlẹ</i>, aglutinação da frase <i>irin owo <u>o</u>m<u>o</u> Ilé</i>, designando assim, o grupo de Orix´s (Divindades). Para Sikiru King trata-se da contração da frase: ẹmọ-tí-mbẹ-n’ilé, significando, “<i>seres superiores na terra”.</i> King 2011.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Dizíamos ser mais razoável o termo estar ligado a irunmọlẹ - Divindade, do que Mulçumanos, pela presença da palavra Ixé, como pronunciou o "interprete".</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
O termo, <i>i<u>s</u>e</i> (ixé), construido a partir da letra I, utilizada como um prefixo nominal, dando ao verbo radical para qual é prefixado, neste caso <i><u>s</u>e</i> (xe), o significado de uma ação ainda em andamento.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><u>s</u>e</i> (xe), v. a. fazer, agir executar, gerenciar.<br />
Pela forçosa união dos termos encontramos o, ato de fazer, de executar, de gerenciar. E isto é um ato de Olorun para com os Orixás-Divindades, e não do Ala-Muçulmano.</div><h3 style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;">Iṣẹ Ọlorun- obras, trabalhos de Deus. </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;">Yoruba Language – Rev. Samuel Crowther, 1852.</span></h3><h3 style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;"> </span></h3><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><u>O</u>lorun mal<u>e</u> i<u>s</u>e</i> - Deus criou-fez-gerencia. Os mulçumanos, ou os Irunmólé - Orixás?</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Faz-se óbvio que a frase faz referencia a criação das divindades como um trabalho executado por Olorun – Deus.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">A que se pese tudo o que se foi analisado anteriormente, nas festividades realizadas às divindades em solo yorùbá é frequente ouvirmos a seguinte cantiga:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
<i>Aj<u>o</u>dún irúnm<u>o</u>le la mi <u>s</u>e ò !</i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><i><br />
</i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Estamos comemorando a (o) festa (festival) dos (das) orixás (divindades).</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Não seria de se espantar, que um não yorùbá confunda o som da frase: <i>Àjọdún Irúnmọlẹ la mi xe,</i> por: <i>Ólorun malé ixe</i>, principalmente e fundamentalmente pela “oralidade” corrente nos terreiros.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">E, independentemente de uma (mulçumano), quanto à outra (Irúnmọlẹ), for a correta, nada muda o fato de que a tradução fornecida pelo "interprete” não exprime o sentido da frase, assim como ela não se encaixa e não da sentido a primeira parte da cantiga:<br />
<i>"A festa vai começar, Que Deus abençoe a todos os participantes".</i> </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">De toda a cantiga, o que é mais questionável é o termo afoxé.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">"Um trabalho chamado Afoxé (Afòse), "que a palavra possa tornar-se realidade", é frequentemente pedido pelas pessoas aos babalaôs e curandeiros" Verger 1995.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Trata-se de um preparado magico geralmente colocado dentro de um chifre- iwo.</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">ÌWO ÀSE – ”Um chifre de animal aonde àse é guardado em sua forma concreta”. Wande Abimbola.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Já no Brasil; “O termo afoxé provém da língua <a href="http://pt.wikipedia.org/wiki/Iorub%C3%A1" title="Iorubá"><span style="color: black;">iorubá</span></a>. É composto por três termos: <i>A-</i> prefixo nominal; <i>Fo</i> significa dizer, pronunciar; <i>X</i>é significa realizar-se. Segundo Antônio Risério, afoxé quer dizer o enunciado que faz acontecer”. Fonte Wikipédia.</div><h3 style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;">R.C. Abraham em seu “Dictionary of Modern Yorùbá” apresenta a palavra Afọṣẹ com os seguintes significados:</span></h3><h3 style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;">1-Afosé, type of priest of Ifá.</span></h3><h3 style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;">Um tipo de sacerdote de Ifá.</span></h3><h3 style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;"> </span></h3><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span lang="EN-US">2-Afosé (asé), type of charm causing harm to befall one’s enemy.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Tipo de encantamento que faz o dano acontecer a um inimigo.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span lang="EN-US">3- Afòse (asé) fafosé, pe un o o lo wo lowo, by using a charm in a horn, he predicted that should become rich.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">Encantamento usado em um chifre, que conforme foi predito o fará ficar rico.</div><h3 style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;">Afo-se, s. Soothsaying- </span><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-weight: normal;">adivinhação- </span><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; font-weight: normal;">Samuel Crowther, 1852. </span></h3><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Muito embora as traduções oferecidas tanto por Abraham quanto Crowther, não sejam representações fidedignas e expressem exatamente o conceito yorùbá do termo, não caíram em erro quando a ligaram de forma ou outra aos termos “encantamento” “chifre” e “adivinhação-Ifá”.</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">A palavra é construída a partir da união de A- o, a, um, uma, <u>o</u>f<u>ò </u>– encantação – conjunto (jogo) de palavras que definem a ação esperada, à<u>se</u> - poder espiritual, o poder de fazer as coisas acontecerem.</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Embora respeitemos os esforços do antropólogo Antônio Risério, o termo fo, que na verdade é f<u>ò</u>, traduzido por ele como: <i>dizer, pronunciar</i> é inadequado. Traduzir Af<u>òse</u> por – <i>“o enunciado que faz acontecer”</i> é uma tentativa de justificar a escolha do termo para uma “festa”, acontecimento, que anuncia o inicio do carnaval. </div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">O termo do ponto de vista da cultura yorùbá, jamais seria compreendido fora do campo e do ponto de vista religioso, principalmente o de Ifá. Af<u>òse</u> designa- Aquele- Aquilo que da- impõe Axé, força espiritual, que permite às coisas acontecer, o ọfọ – conjunto ou jogo de palavras magicas.</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Importante observar que um afoxé deve invariavelmente ser levado à boca, toca-lo com a língua, objetivando dar axé às palavras pronunciadas, dando-lhes “poder”.<br />
Estas chamadas "releituras" de simbulos e terminologias tão cultuada principalmente pelos antropologos, pode explicar e justificar as adaptações sofridas a partir do original, todavia ,fazem definhar o codigo filosofico e teologico que estes simbulos e termos carregam.<br />
Outro exemplo é o termo axé (asé), que carregado de significado religioso, tornasse sinbulo de um gênero musical baiano, <i>Axé Music</i>. Por que motivo não encontramos por aí o gênero "<i>Amém Music" </i>?</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">O uso frequente de palavras, e até mesmo frases utilizando a grafia iorubana em trabalhos, principalmente no campo da antropologia que aborda o candomblé, geralmente o fazem quando abordam as comunidades denominadas por eles, de tradicionais. Por traz desta "metodologia" esta a deliberada intenção reafirmar a origem africana destes terreiros, consequentemente revitalizando o conceito de pureza a eles atribuído.<span style="font-size: 11.5pt;"> </span>Um exemplo claro disto é a substituição da palavra <i>roça</i> por <u>é</u>gb<u>é</u>. <i> </i><br />
<i><br />
</i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“... </span></i><span style="font-size: 10pt;">ainda empregada, embora cada vez menos, para indicar o espaço físico dos terreiros de candomblé; algumas pessoas ainda falam em <i>Roça do Engenho Velho </i>referindo-se ao Candomblé da Casa Branca”. O. Serra 2008.</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">De inicio, para adentrarmos ao pretendido e demonstrar como é tratado um trabalho bibliográfico que não esteja enquadrado nos arquétipos de "guia pratico", ou que não se enquadre na linguagem das tradições afro-brasileiras, torna-se alvo de criticas tanto da academia quando dos sacerdotes ligados ao meio, abordaremos para tanto as colocações de Brumana em relação aos trabalhos de Verger.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><br />
</i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“Os livros de Verger estão compostos de meros “fatos” sem orientação interpretativa alguma: não há uma metalinguagem, um hipertexto, uma glosa, como também não brinda contexto algum nem do trabalho de investigação realizado, nem dos elementos que deste pretende extrair.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">Há documentos mudos, como em Flux et réflux, há relatos e cantigas sem emissor nem receptor como em Notas sobre o culto aos orixás e voduns, há receitas mágicas sem magos nem clientes, como em Ewé.16</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">Este último livro me parece um bom exemplo; começa com uma afirmação sugestiva: “Uma só planta talvez possa ser comparada à letra de uma palavra: sozinha não tem significação; associada a outras contribui para o significado da palavra”. Porém o veio semiológico se esgota aqui; a maior parte das 750 páginas do livro se dedica a uma transcrição de 447 fórmulas herborísticas das quais não temos ideia de quem as usa, com quem, em quais circunstâncias, como, onde, etc”. Fernando G. Brumana 2007. </span></i></b><br />
<div style="background-color: white;"><b><i><span style="font-size: 10pt;"><br />
</span></i></b></div><div style="background-color: white;"><br />
</div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Como Sacerdote de Ifá me vejo particularmente tocado pelo comentário feito a este trabalho de Verger, pelo Professor de Antropologia Brumana, argentino, que pesquisa o campo religioso afro-brasileiro.</span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Primeiramente por ver neste livro o grande trabalho de Verger, no tocante a Ewé, folhas, indiretamente a Ifá. Segundo, por ter ficado evidente que o professor não se deu ao trabalho de ler a obra de Verger com atenção que é merecida. </span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Coloquemos aqui algumas informações fornecidas pelo autor na obra mencionada por Fernando.</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><b><i><span style="color: black; font-size: 10pt;">“Não fizemos experimentos para comprovar sua eficiência, mas temos certeza de que uma pesquisa sobre seus efeitos medicinais daria indicações úteis de seu valor farmacológico”. Não é esta a meta dessa publicação, que tem um enfoque etnológico e não médico. Aqui apontamos somente quais aso as plantas usadas na farmacopeia iorubá e para que tipo de trabalho medicinal (ou mágico) são empregadas. Suas virtudes e valor medicinal não são fáceis de descobrir, uma vez que raramente uma receita faz uso de apenas uma planta. Em geral, cada prescrição comporta de três a seis plantas diferentes. Uma só planta talvez possa ser comparada à letra de uma palavra: sozinha não tem significação; associada a outras contribui para o significado da palavra. [...] É também difícil traçar uma linha de demarcação entre os assim chamados conhecimentos científicos e pratica “mágica”. Isso ocorre devido à importância dada, em uma cultura tradicionalmente oral como a ioruba, à encantação, ọfọ, pronunciada no momento de preparação ou aplicação das diversas receitas medicinais, oogun.</span></i></b></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><b><i><span style="color: black; font-size: 10pt;">Se para a medicina ocidental o conhecimento do nome cientifico das plantas usadas e suas características é o principal, em sociedade tradicionais o conhecimento dos ọfọ, encantações transmitidas oralmente, é o que é essencial [...] Como dissemos antes, deixaremos aos especialistas o estudo da validade de nossas suposições, ficando nossa parte restrita à enumeração das folhas usadas pelos babalaôs e curandeiros..”. Verger pág. 22/23/24. </span></i></b></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Além de esperar algo de um trabalho, do qual o próprio autor afirma não se propõe a tal, embora o trabalho adentre o tema, o professor faz indagações respondidas pelo trabalho inúmeras vezes, mesmo que nas entrelinhas, coisa que, de um antropólogo, não era de se esperar não serem vistas.</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Quem as usa?</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black; font-size: 10pt;">- “O presente livro é um extrato do que meus mestres e <u>confrades babalaôs</u> tiveram a boa vontade de me ensinar durante os numerosos anos em que vivi na África [...] O estudo foi feito <u>principalmente entre babalaôs</u>, que na comunidade ioruba fazem a adivinhação segundo um sistema denominado Ifá [...] ficando nossa parte restrita à enumeração das folhas <u>usadas pelos babalaôs e curandeiros</u>...” pág. 17/19/25. <b><i> </i></b> </span><br />
<span style="color: black; font-size: 10pt;"> </span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Com quem?</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><b><i><span style="color: black; font-size: 10pt;">- "principalmente entre babalaôs, que <u>na comunidade ioruba</u> fazem a adivinhação [...] O babalaô costuma ser chamado a ajudar <u>as pessoas a realizar seus desejos</u> terrenos...”. pág. 19/87.</span></i></b></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255);"><span style="color: black;">Em quais circunstâncias?</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><b><i><span style="color: black; font-size: 10pt;">- “Todas as receitas e trabalhos mágicos feitos com plantas são classificadas pelo babalaô em <u>256 signos (odus) de Ifá</u>... Dessa maneira o babalaô tem maior facilidade para encontrar o simbolismo e <u>o contexto das historias (itans)</u> e remédios classificados naquele <u>odu</u> [...] <u>Consultado, Ifá</u> prescreve uma oferenda de um caranguejo, um rato, e folhas de alugbirin... pág. 46 e 52.</span></i></b></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Com o conjunto de informações contidas nas paginas do livro de Verger, fica simples estabelecer as resposta para as indagações feitas pelo professor.</span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">As “formulas herboristicas”, são usadas pelos babalaôs e onixeguns (chamados de curandeiros por Verger), na comunidade ioruba por pessoas que os procuram pelas mais diversas circunstancias, principalmente durante uma divinação oracular de Ifá, ou indicada por ele através dos Itan (historias) Odu Ifá.</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Como? </span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Todas as “receitas” possuem formulas, com seus devidos ingredientes assim como os procedimentos, além da indicação do Odu sob qual cada uma das 447 receitas se classifica.</span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Não vejo a necessidade de adentrarmos no “onde”, e no “etc” mencionado pelo antropólogo, até mesmo porque, para certos campos da academia, assim como para alguns religiosos, um livro do calibre de Ewé, não proporciona o efeito desejado. A obra do mestre mão se enquadra nos padrões de manual de praticas litúrgicas, de como, com o que, quando e por que. Há aqueles que ficaram frustrados, talvez porque o trabalho de Verger não venho com o manual em português, não venha junto com aquele Cd que tem a imagens de todas as folhas e os ofós, gravados na língua nativa e traduzidos, etc.</span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Para finalizar, a abordagem do antropólogo, e adentrarmos as dos sacerdotes, quero pontuar em especifico uma das inúmeras desconstruções do Professor relativa ao trabalho <i>Ewé</i>:</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><b><i><span style="color: black; font-size: 10pt;">“há receitas mágicas sem magos nem clientes, como em Ewé”.</span></i></b></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Como acadêmico, não pretendo nem me sinto apto a esclarecer alguns pontos deste trabalho de Verger, já como sacerdote de Ifá, peço a vênia para fazê-lo.</span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Quanto aos “magos”, eles sempre estiveram sempre, na figura dos odu Ifá, assim como a dos mestres (babalaôs) espelhados em Fatumbi Verger. </span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">A não presença de um interlocutor, no caso um consulente, “cliente” como prefere o professor, não se faz necessário para que um Awo kekere, até mesmo um babalaô, tenha que aprender tanto os Itan quanto os preparados mágicos, “formulas herboristicas”, para usar o termo do acadêmico. Pois, como bem mencionou Fatumbi no prefácio da referida obra:</span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><b><i><span style="color: black; font-size: 10pt;">“... porque tomar conhecimento do uso das plantas para a preparação de receitas, remédios e “trabalhos” tradicionais constituíram para mim [babalaô] não somente um direito, mas uma obrigação”. Fatumbi Verger, pág. 16. </span></i></b></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">O objetivo aqui não é o de ser o advogado de Verger, até porque não fui nominado para tal, e pelo fato de que o Mestre fala por si com suas obras. </span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">As colocações de Verger vão reverberar e amplificar-se para alcançar outros “olhos” ofuscados pelas <i>Biribiri</i>. O livro Ewé de Fatumbi causou as mais diversas reações, tanto no campo da academia como pode se notar nas palavras de Fernando, quanto no meio eclesiástico.</span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 255, 255); text-align: justify;"><span style="color: black;">Para espelhar este ultimo um trabalho bastante interessante, não pelo conteúdo, mas pela inconsistência, é o feito pela sacerdotisa Sandra Fernandes Costa Medeiros (Sandra Epega) em, “Awon Ewé njé Folhas Funcionam”, publicado na Revista USP 1996.</span><span style="color: black;"></span></div><div style="background: none repeat scroll 0% 0% white; text-align: justify;"><span style="background-color: white; color: black;">A Iyalorisa inicia seu trabalho declamando os mais belos elogios a Verger para logo começar seu camuflado ataque. Para a autora, Ewé nada mais é do que: </span><span style="color: black;"></span></div><b><i><span style="font-size: 10pt;"></span></i></b></div><br />
<div class="Default" style="text-align: justify;"><br />
</div><!--[if gte mso 9]><xml> <o:OfficeDocumentSettings> <o:RelyOnVML/> <o:AllowPNG/> </o:OfficeDocumentSettings> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:View>Normal</w:View> <w:Zoom>0</w:Zoom> <w:TrackMoves/> <w:TrackFormatting/> <w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone> <w:PunctuationKerning/> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:DoNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>PT-BR</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SnapToGridInCell/> <w:WrapTextWithPunct/> <w:UseAsianBreakRules/> <w:DontGrowAutofit/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> <w:EnableOpenTypeKerning/> <w:DontFlipMirrorIndents/> <w:OverrideTableStyleHps/> </w:Compatibility> <w:DoNotOptimizeForBrowser/> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="--"/> <m:smallFrac m:val="off"/> <m:dispDef/> <m:lMargin m:val="0"/> <m:rMargin m:val="0"/> <m:defJc m:val="centerGroup"/> <m:wrapIndent m:val="1440"/> <m:intLim m:val="subSup"/> <m:naryLim m:val="undOvr"/> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267"> <w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tabela normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Cambria","serif";
mso-ascii-font-family:Cambria;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Cambria;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-language:EN-US;}
</style> <![endif]--> <div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><b><span style="font-size: 10pt;">“</span><span style="font-size: 10pt;">uma sofisticada edição afro-brasileira do </span><i><span style="font-size: 10pt;">Livro de São Cipriano”.</span></i><span style="font-size: 10pt;"></span></b></div><div class="Default" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><span style="font-size: 10pt;">“</span><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo</span></i><span style="font-size: 10pt;">, Pai do Segredo, Sacerdote </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ifá</span></i><span style="font-size: 10pt;">, Intérprete do Oráculo Sagrado dos </span><i><span style="font-size: 10pt;">Yorùbá</span></i><span style="font-size: 10pt;">. Mestre de incontáveis discípulos, fotógrafo, escritor, pesquisador, deixa livros, ensaios, artigos, todo um mar de sabedoria e pesquisa, que em seus 93 anos de vida não conseguiu atravessar. Em 1995, alguns anos e alguns livros e artigos depois (</span><i><span style="font-size: 10pt;">Fluxo e refluxo</span></i><span style="font-size: 10pt;">, </span><i><span style="font-size: 10pt;">Iya mi àjé)</span></i><span style="font-size: 10pt;">. volta Verger a nos brindar com </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ewé</span></i><span style="font-size: 10pt;">– </span><i><span style="font-size: 10pt;">O Uso das Plantas na Sociedade Iorubá</span></i><span style="font-size: 10pt;">. E, antes de podermos absorver o livro, curtir a publicação, aprender o ensinamento, eis que embarca para o </span><i><span style="font-size: 10pt;">Orún </span></i><span style="font-size: 10pt;">o </span><i><span style="font-size: 10pt;">Fatumbi</span></i><span style="font-size: 10pt;">. Decerto para tirar algumas dúvidas com </span><i><span style="font-size: 10pt;">Òrúnmìlá </span></i><span style="font-size: 10pt;">e com </span><i><span style="font-size: 10pt;">Osanyin</span></i><span style="font-size: 10pt;">.</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><span style="font-size: 10pt;">Oh! </span><i><span style="font-size: 10pt;">Fatumbi</span></i><span style="font-size: 10pt;">, vá e volte... Volte para ter família e deixar descendência, volte para ser feliz e realizar. </span><i><span style="font-size: 10pt;">Oju Oba</span></i><span style="font-size: 10pt;">. Vá e volte! Está o povo órfão, sem maiores explicações para seu último presente, o livro </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ewé</span></i><span style="font-size: 10pt;">”. Não surge esta inquietação por julgarmos que Rei morto, Rei posto! São as dúvidas, são as perguntas, são as ansiedades, que sua morte logo após o lançamento de </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ewé </span></i><span style="font-size: 10pt;">deixam nos seus discípulos abandonados, em todo o povo </span><i><span style="font-size: 10pt;">Yorùbá </span></i><span style="font-size: 10pt;">–. Nos perguntamos depois de ler as 762 páginas e mais as capas, contra-capas e orelhas, e de uma assentada só: A quem foi dirigido o livro? Qual seu público alvo? </span><i><span style="font-size: 10pt;">Botânicos</span></i><span style="font-size: 10pt;">? Sociólogos, antropólogos, Etnólogos, doutores, professores, pesquisadores? O próprio autor situa sua obra no campo sacro, quando relata, na página 16, ainda no prefácio... Então surge uma dúvida maior: </span><i><span style="font-size: 10pt;">Fatumbi </span></i><span style="font-size: 10pt;">escreveu </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ewé </span></i><span style="font-size: 10pt;">como </span><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo</span></i><span style="font-size: 10pt;">? Sim! Um </span><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo </span></i><span style="font-size: 10pt;">é um sacerdote </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ifá </span></i><span style="font-size: 10pt;">24 horas por dia.... Tudo que faz tudo que ensina, tudo que fala, é um reflexo do </span><i><span style="font-size: 10pt;">Òrúnmìlá </span></i><span style="font-size: 10pt;">que existe nele. </span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>O questionamento feito por Epega, em relação a qual o publico alvo Verger teria direcionado seu ultimo trabalho, era só o preambulo aos que ela realmente queria fazer, e automaticamente poder discursar sobre as supostas “falhas” cometidas por Verger, ou melhor, por Fatumbi, pois era na pessoa do babalaô que ela concentraria suas criticas. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;">"Porém, como </span><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo</span></i><span style="font-size: 10pt;">, caberia, também, a ele ensinar que </span><i><span style="font-size: 10pt;">Òrúnmìlá </span></i><span style="font-size: 10pt;">envia um </span><i><span style="font-size: 10pt;">Odú </span></i><span style="font-size: 10pt;">durante uma consulta, [...]. Toda consulta </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ifá </span></i><span style="font-size: 10pt;">pressupõe um </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ebó Etutu</span></i><span style="font-size: 10pt;"> e o uso de </span><i><span style="font-size: 10pt;">oògùn</span></i><span style="font-size: 10pt;"> ou de outros tipos de </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ebo. </span></i><span style="font-size: 10pt;">Nada pode faltar no </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ebo</span></i><span style="font-size: 10pt;">, elemento algum, folha alguma, </span><i><span style="font-size: 10pt;">ọfọ</span></i><span style="font-size: 10pt;"> nenhum pode deixar de ser dito ou utilizado no </span><i><span style="font-size: 10pt;">oògún</span></i><span style="font-size: 10pt;">. O </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ebo</span></i><span style="font-size: 10pt;">, pode ser feito, às vezes pela própria pessoa, mas </span><i><span style="font-size: 10pt;">oògún </span></i><span style="font-size: 10pt;">enviado por </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ifá </span></i><span style="font-size: 10pt;">é prerrogativa de </span><i><span style="font-size: 10pt;">Oluwo </span></i><span style="font-size: 10pt;">ou </span><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo</span></i><span style="font-size: 10pt;">, que saberão utilizar o </span><i><span style="font-size: 10pt;">ọfọ </span></i><span style="font-size: 10pt;">corretamente, e então desencadear a magia que fará o </span><i><span style="font-size: 10pt;">oògún </span></i><span style="font-size: 10pt;">funcionar. O mesmo se aplica ao remédio. Remédio que não tem a folha certa e a palavra certa não funciona. É preocupante verificar que houve esta falta de explicação em um livro que traz ensinamentos de </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ifá</span></i><span style="font-size: 10pt;">. Sem este acréscimo, </span><i><span style="font-size: 10pt;">Ewé </span></i><span style="font-size: 10pt;">poderá ser considerado uma sofisticada edição afro-brasileira do </span><i><span style="font-size: 10pt;">Livro de São Cipriano </span></i><span style="font-size: 10pt;">– e, o que é pior, mais perigoso!"</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>O que realmente preocupa, é o discurso de Iyalorisa que expõe toda sua frustação com o trabalho de Verger. Na realidade veremos que sua frustação não estava na “falta de explicações” relativas aos ensinamentos de Ifá.<span> </span>Estava sim na ausência de informações concernentes as nomenclaturas “populares” das plantas assim como a identificação de alguns elementos contidos nos preparados mágicos. Ela faz parecer que o trabalho não apresentava todos os Ofó relativos a cada preparado, que os “remédios” não continham as folhas e as “palavras” (ofó) certas.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>Epega vai demostrar toda a sua preocupação em relação aso sacerdotes brasileiros (pais e mães-de santo) que por ventura adquirirem a publicação, mas que, por falta de alguns “elementos” estarão prejudicados e limitados na realização das “receitas”. A limitação já fora estabelecida pelo grau sacerdotal, e Epega tem este conhecimento, e demonstra-o quando afirma:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“O </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Ebo</span><span style="font-size: 10pt;">, pode ser feito, às vezes pela própria pessoa, <u>mas </u></span></i><i><u><span style="font-size: 10pt;">oògún</span></u></i><i><span style="font-size: 10pt;"> </span><span style="font-size: 10pt;">enviado por </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Ifá </span><u><span style="font-size: 10pt;">é prerrogativa de </span></u></i><i><u><span style="font-size: 10pt;">Oluwo </span></u><u><span style="font-size: 10pt;">ou </span></u></i><i><u><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo</span></u><u><span style="font-size: 10pt;">,</span></u><span style="font-size: 10pt;"> que saberão utilizar o </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">ofo </span><span style="font-size: 10pt;">corretamente, e então desencadear a magia que fará o </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">oògún </span><span style="font-size: 10pt;">funcionar".</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>Algo deve ser relembrado neste momento, o fato que como bem menciona o titulo do livro: <i>“Ewé o Uso das Plantas Na Sociedade Yorùbá”,</i> não trata de ensinamentos de Ifá, de: como se procede uma consulta, de como e onde se registra os “desenhos” (signos sagrados). Mesmo não se propondo a isto em sua publicação Verger fez todas as ligações dos preparos com os odu Ifá, assim como um breve resumo a cerca do sistema de divinação:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">“O estudo foi feito principalmente (não completamente) entre <u>os babalaôs</u>, que na comunidade ioruba <u>fazem adivinhação</u> segundo um <u>sistema</u> denominado <u>Ifá</u>, baseado <u>em 256 signos</u> chamados <u>odus</u>, <u>sob os quais estão classificados os remédios tradicionais e os “trabalhos” tratados na presente publicação. </u></span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt;"><b><i>Estes 256 odu Ifá são signos duplos derivados de dezesseis signos simples, que fazem par tanto consigo próprios para formar os dezesseis odu primários, quando com cada um dos outros dezesseis simples para formar os 240 secundários. ... Durante a preparação de uma formula, o <u>babalawo estabelece uma ligação entre o remédio e o signo de Ifá, </u>sendo este ultimo</i></b><u><b><i> desenhado por ele no pó iyerosun.”</i></b>.</u></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>Sandra Epega, incomodada com a publicação de Verger, chega ao ponto de sugerir irresponsabilidade do escritor para como o “poder” por ele adquirido na condição de babalaô, e para tanto evoca um proverbio, que ela remete aos yorùbá.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><span style="font-size: 10pt;"><b>“</b><b><i>Os </i></b></span><b><i><span style="font-size: 10pt;">yorùbá </span><span style="font-size: 10pt;">gostam muito de falar por provérbios. Existe um que diz:</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><b><i><span style="font-size: 10pt;"><span> </span>Quem adquire mando e poder assume responsabilidades.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">Dentro do poder do </span></i><i><span style="font-size: 10pt;">Bàbáláwo</span><span style="font-size: 10pt;">, sua responsabilidade é ensinar corretamente o sagrado.</span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><b><i><span style="font-size: 10pt;">Ou, explicar claramente que não é ensinamento, que não é para ser seguido ou feito.” </span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>Aproveitando a esteira de Epega, pedimos licença aos “mais velhos”, que por ventura venham a ler este trabalho, para citarmos outro provérbio:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>“O pior dos cegos, é aquele que não quer ver”.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: xx-small;"><span>Ver mais na parte II</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span>Por T'ogun Aroleifa.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-3125647971795807168.post-88540934416758323802009-11-09T14:00:00.000-08:002011-12-08T06:37:13.822-08:00<div style="float: left; width: 45%;"><div style="text-align: left;"></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 70.8pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: left;"><b><span style="font-family: 'Perpetua Titling MT',serif; font-size: 14pt; line-height: 115%;">Who is Aroleifa </span></b><b><span style="font-family: 'Perpetua Titling MT',serif; font-size: 20pt; line-height: 115%;">?</span></b><b><span style="font-family: 'Perpetua Titling MT',serif; font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></div><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: x-large; line-height: 14px;">Q</span><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">uando idealizei esta revista, algo que definitivamente não estava como objetivo primeiro neste espaço era o da alto-promoção, assim como ainda não o é. Este é e será um espaço para divulgar a cultura tradicional religiosa Yorùbá, assim como as de suas mesclas espalhadas pelo mundo.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Ficou determinado que, as fotos e documentos contidos nas matérias apresentadas na revista, devem estar diretamente relacionados com o artigo em questão, de forma a se tornarem um elemento ilustrativo das informações, nunca um elemento de status a um individuo em detrimento a cultura.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Na página inicial da “Revista Asa Ibile Yorùbá” eu escrevia:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">“Quando realmente a sede nos aflige, não importa o recipiente, e sim, a água nele contida”.<o:p></o:p></span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Infelizmente, ainda, algumas pessoas não estão preocupadas em matar sua sede (que lhes é flagrante, dada à desidratação de saber), e sim, em questionar de que material é feito o “recipiente”, se de madeira, cristal, plástico etc.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Por não serem capazes de provar impróprio o conteúdo, passam a empenhar-se, mesmo que de forma estéril, em destituir o recipiente.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Incapazes de contra argumentar de forma fundamentada, ou até mesmo criar um espaço equivalente para formalizar seus pensamentos e suas criticas em relação a algumas das matérias apresentadas pela revista, ou até mesmo formalizar alguma acusação de irregularidade, o que resta a </span><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">estas infelizes almas, é engrossar e validar cada vez mais o adágio popular que diz:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">“Algumas pessoas só são capazes de se nivelar por baixo”.<o:p></o:p></span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Não por conta destas “almas”, mas, em respeito aos leitores da “Revista Asa Ibile Yorùbá”, em particular, as pessoas que em algum momento depositaram credibilidade em mim, pessoas as quais serei eternamente grato, é que passo a deixar registrado aqui algumas linhas a respeito de minha jornada religiosa, assim como alguns documentos e fotos relacionadas às informações oferecidas.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Desde já, peço desculpas aos leitores por tomar espaço na revista com estas futilidades. Entretanto, para que não sejamos vitimados por outro adágio, que diz: <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">“Quem cala...”</span></i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-MJtGgxs54UQ/TsVVpJpE39I/AAAAAAAAAso/ZMRFRfFEPiI/s1600/oro+ogun.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="103" src="http://1.bp.blogspot.com/-MJtGgxs54UQ/TsVVpJpE39I/AAAAAAAAAso/ZMRFRfFEPiI/s200/oro+ogun.jpg" width="200" /></a></div><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Em 1987, iniciei minha caminhada religiosa, penso eu, como a maioria das pessoas, pela boa e “velha” Umbanda. Participei do Terreiro da saudosa Mãe Rita de Omolu em Curitiba.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Fiz a transição da Umbanda para o Candomblé em 1992, como Ogã de Ogun pelas mãos de Jeanete, Filha de Oderã de Logunede. Tomei axé com pai Orlando de Ogundimoloko em 1994.</span><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Foi na casa de Orlando que tive contato pela primeira vez com o nigeriano (Oyekunle) com quem eu iria pela primeira vez a Nigéria em 1999 onde me iniciei a Ifá (onde recebi o nome de <i>Aroleifa</i>) assim como <i>Ogboni no Iledi Ewe Gbemi</i> no Bairro de <i>Ore Meji</i>. <o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-45dw0swBu6Y/TrmssZZb1iI/AAAAAAAAApE/K1dw2AuFAhA/s1600/diploma2+001.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="90" src="http://1.bp.blogspot.com/-45dw0swBu6Y/TrmssZZb1iI/AAAAAAAAApE/K1dw2AuFAhA/s200/diploma2+001.jpg" width="60" /></a></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Em 2000 fiz minha segunda Viajem a África onde prestei culto a Ogun assim como me tornei membro da </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Prepotent Traditional Institute For Ancienet Philosophers.</i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Pelo fato de não manter mais contato com o nigeriano com quem fui à Nigéria a primeira vez, em 2007 retornei a África, agora acompanhado de outro nigeriano e amigo <i>Tayo Akinlotan</i>, quem me apresentou a <i>Felex Ayoh’omidire, </i>pessoa que muito me ajudou em minha pesquisa a cerca de Odùdúwà. <o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-l-m6nwXpFLw/TrmtNs6_NMI/AAAAAAAAApM/Yzw-hvQem_Q/s1600/diploma1-1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="90" src="http://1.bp.blogspot.com/-l-m6nwXpFLw/TrmtNs6_NMI/AAAAAAAAApM/Yzw-hvQem_Q/s200/diploma1-1.jpg" width="60" /></a></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Nesta oportunidade recebi meu Oye de </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Agba Akin,</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> assim como recebi meu </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Opa Osun</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> e </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Igba Odu</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> pelas mãos do </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Oluwo Majiyagbe</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">do </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Egbe Alaragbo </i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">e do babalawo </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Ifakayode</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> em </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Abeokuta</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">. Em minha viajem anterior havia conhecido o </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Onisegun-olosaiyn Okegbenro</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">, sacerdote do irmão carnal de </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Tayo, </i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">a quem fui visitar em 2007 e por meio dele fui levado a meu atual Oluwo Ifá em Abeokuta.</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-tYbHqv49flY/TsVcU_Z-FUI/AAAAAAAAAsw/tAvxfzaXtQs/s1600/%255B001681%255D.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="150" src="http://3.bp.blogspot.com/-tYbHqv49flY/TsVcU_Z-FUI/AAAAAAAAAsw/tAvxfzaXtQs/s200/%255B001681%255D.jpg" width="200" /></a></div><div style="text-align: center;"><span class="Apple-style-span"><span style="font-size: xx-small;">Muraina<span class="Apple-style-span" style="font-size: x-small;"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 14px;"> e chefes dentro do </span></span><span class="Apple-style-span" style="line-height: 14px;">palácio</span><span class="Apple-style-span" style="font-size: x-small;"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 14px;"> do </span></span>Oba<span class="Apple-style-span" style="font-size: x-small;"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 14px;">.</span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"><span style="font-size: xx-small;"> </span></span><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Nesta mesma ocasião participei do festival de Ifá do “</span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;">Araba of Oworonsoki</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;">”, festividade que durou três saudosos dias. Durante o festival conheci o </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;">Oloye Ifatokun Awolola</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;">, que também é </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;">Oluwo Ogboni</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;"> do </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;">Iledi Otitolagba Morenike Olomowewe</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px; text-align: justify;">, cujo Babaláwo é irmão do Araba. Por ser casado com uma cubana, ele fala um bom portunhol, o que me ajudou muito e permitiu que pudéssemos trocar muitas informações a cerca destas divindades.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-XGFwAocYTwQ/TrmtsPjKylI/AAAAAAAAApU/nAZFzkdqOQ0/s1600/diplomaooo.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="95" src="http://1.bp.blogspot.com/-XGFwAocYTwQ/TrmtsPjKylI/AAAAAAAAApU/nAZFzkdqOQ0/s200/diplomaooo.jpg" width="60" /></a></div><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Foi neste mesmo ano que tive a oportunidade de conhecer o </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Araba Agbaye </i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">em Ilê Ifé, assim como </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Aduni Olorisa</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;"><span style="font-family: Calibri,serif;">Susanne Wenger </span></i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">em Osogbo, acompanhado na ocasião pelo filho de </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Ifayemi Elebuibon</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> (Bababola), o qual me deu o privilegio de conhecer a casa de seu pai, assim como o quarto onde se encontram suas divindades. Não posso esquecer-me de mencionar o </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Babalawo Ifalade</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> de </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Badagri</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;">, babalawo de meu amigo Alaji que mora em </span><i style="font-size: 13px; line-height: 14px;">Suurulere</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 14px;"> onde fiquei hospedado por alguns dias.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Em 2009, retornei a “Mãe África”, onde fui a <i>Ilero (Oyó), </i>local onde participei de um ritual para Sàngó, uma das cerimônias mais bonitas que já participei. </span><br />
<span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Nesta mesma viajem fomos apresentados ao <i>Esa Muraina Oyelami’s,</i> pessoa séria e respeitada em Iragbiji. Ficamos hospedados em sua casa onde ele também mantém o <i>Obatala Center</i>, foi por meio dele que chegamos a <i>Adebisi Oluwo Ogboni</i>, que realizou as cerimônias tanto de <i>Oyafunké,</i> quanto a de outra pessoa que nos acompanhava <i>Akinkanju</i>. Recebi das mãos do <i>Araba Ogboni</i> o titulo de <i>Elemoso Awo</i> (registrado em vídeo).</span><br />
<div style="text-align: right;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span><span class="Apple-style-span" style="font-family: Calibri,serif; font-size: 9px; line-height: 9px;"> Autorização do Oluwo Ogboni Majiyagbe </span><span class="Apple-style-span" style="font-family: Calibri,serif; font-size: 9px; line-height: 9px;"> </span></div></div><div style="text-align: left;"></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-5HKw0w5IPtg/Trm_CFnwx-I/AAAAAAAAApc/T3FY7XP3DcE/s1600/doc1-1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="100" src="http://2.bp.blogspot.com/-5HKw0w5IPtg/Trm_CFnwx-I/AAAAAAAAApc/T3FY7XP3DcE/s200/doc1-1.jpg" width="60" /></a></div><div style="text-align: left;"></div><span style="font-size: 10pt; line-height: 14px;">Com a influencia de Muraina fomos recebidos pelo Obá of Iragbiji,</span><span class="hps"><b><span style="font-size: 10pt; line-height: 14px;">Oba Abdur </span></b></span><span class="atn"><b><span style="font-size: 10pt; line-height: 14px;">- </span></b></span><b><span style="font-size: 10pt; line-height: 14px;">Rasheed <span class="hps">Ayotunde Olabomi</span></span></b><span class="hps"><span style="font-size: 10pt; line-height: 14px;">,</span></span><span style="font-size: 10pt; line-height: 14px;"> o Oba foi informado por </span><span style="font-size: 10pt; line-height: 14px;">Muraina das iniciações realizadas, assim como o meu Oye junto ao Iledi do qual o Obá também faz parte. Foi também por meio do <i>Esa</i> que conhecemos a bela e atenciosa <i>Yeye Osun </i>de Iragbiji, onde em seu <i>Ile asé</i> fez a cerimônia do oye - título de <i>Oyafunke</i>, onde também tomei asé. Por fim, em Iragbiji conhecemos <i>Tunde Aberefa,</i> com quem colhi muitos conhecimentos (salvos em vídeo), todavia, não mantive nenhum vinculo religioso, apenas mediei à realização do <i>Isefa</i> do hoje <i>Ifasakin</i> e <i>Ifasewa</i>.</span><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Naquela mesma oportunidade Aberefa preparou o Ifá de mais duas pessoas, o qual me incumbiu de realizar os sacrifícios anuais. De Aberefa recebi de presente o oruka - anel Ogboni, que ao colocar em minha mão falou:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">“Agora quando olharem para sua mão saberão que estão falando com um Awo”.<o:p></o:p></span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Foi em <i>Ile ifé</i> que conheci Dr. <i>Tunde</i> professor na Universidade <i>Obafemi Owoluwo</i>. O Dr. Tunde fala português, e questionou-me a respeito de que fazíamos na Nigéria. Expliquei minha ligação com a religião e o interesse que tenho pela cultura, imediatamente ele pegou o telefone e falou com uma pessoa que ele chamava de <i>Olukó (</i>Professor), ao desligar o telefone me falou:</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">“Amanha cedo, vá à casa do professor de religião aqui da faculdade, ele vai estar te esperando”.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Aquilo para mim já valeria a viajem, mas para meu espanto, quando me deparei com o professor em sua casa, ele era nada mais nada menos do que <i>Fatomilola</i>, sacerdote respeitado e famoso também no meio artístico em toda a yorubaland. Gentilmente <i>Fatomilola</i> me proporcionou a oportunidade de colher mais de 3 horas de vídeo com seus ensinamentos e respostas às minhas inúmeras “ignorâncias” (salvo em vídeo). Também em 2009 fomos a <i>Ondo </i>onde prestei culto a meu Pai <i>Ògun </i>(a quem devo minha existência) com o sacerdote de Ògun do <i>Osemawe</i>. </span><br />
<div style="text-align: left;"><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-SOntCU8al38/TrxqSk_QwXI/AAAAAAAAAqE/z5bongMfoqQ/s1600/oba+ati+togun.jpg.png" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="150" src="http://4.bp.blogspot.com/-SOntCU8al38/TrxqSk_QwXI/AAAAAAAAAqE/z5bongMfoqQ/s200/oba+ati+togun.jpg.png" style="text-align: center;" tr-caption="" width="100 /></a></td></tr>
<tr><td class=" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><span style="font-family: 'Times New Roman',serif; line-height: 115%;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-SOntCU8al38/TrxqSk_QwXI/AAAAAAAAAqE/z5bongMfoqQ/s1600/oba+ati+togun.jpg.png"><span class="Apple-style-span" style="color: white; font-size: xx-small;">Oba Abdur-Rasheed Ayotunde Olabomi</span></a><i style="font-size: 6pt;"><o:p></o:p></i></span></div></td></tr>
</tbody></table></div><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Por meio de palestras, acerca de nove anos venho passando um pouco desta experiência e de minhas pesquisas de campo a cerca da cultura religiosa dos iorubas, principalmente o que tange a filosofia sagrada de Ifá. O alvo principal destas palestras são os Educadores que por ocasião da Lei. 10639 tornaram-se os responsáveis a discorrer nos meios escolares sobre os elementos diversos da cultura africana, dentre elas a religião dos Yorùbá.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-bCLQu6Vi6pU/TrnpHNmCHFI/AAAAAAAAApk/Fc7FOIsfAIQ/s1600/certificado+ogboni+adebisi-1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="90" src="http://2.bp.blogspot.com/-bCLQu6Vi6pU/TrnpHNmCHFI/AAAAAAAAApk/Fc7FOIsfAIQ/s200/certificado+ogboni+adebisi-1.jpg" width="120" /></a></div><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;">Não pretendo com estas informações, fazer prevalecer ou que se tenha como verdade, no sentido de ela ser absoluta, o que escrevemos nas matérias desta revista, quanto menos afirmar ser detentor de todo o saber, até porque, o pouco que já vi e aprendi apenas me trazem a certeza do quão ainda tenho que ver e aprender. Contudo, não pejo em dizer que esta vivência e convivência me instruíram a cerca da lacuna existente entre ver e compreender, ser e estar.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;"><span class="Apple-style-span"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 15px;">Certa vez em uma palestra que tive o prazer de participar, realizada pela Profª. </span></span><span style="font-family: 'Times New Roman',serif; line-height: 115%;">Dirléia Marthins</span><span class="Apple-style-span"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 15px;">, a respeito das Religiões de Matriz Africana, ouvi a seguinte colocação vinda de um dos participantes a respeito de certificados (naquele caso formação acadêmica), que ele chamou de “canudo”:</span></span></span><br />
<i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">“Eu tenho cinco canudos, e aprendi com eles que canudo não tira a “orelha grande” de ninguém”.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-lQHstNYOe48/TrntQHYbPzI/AAAAAAAAAps/ix3bppZEtBs/s1600/SV400008-1.JPG" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="100" src="http://4.bp.blogspot.com/-lQHstNYOe48/TrntQHYbPzI/AAAAAAAAAps/ix3bppZEtBs/s200/SV400008-1.JPG" width="150" /></a></div></div><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Isto me remete a um Itan de Ifá, cujo permitam dividir com aqueles apegados a Oye – títulos, aos que hoje <b><u>estão</u><i> </i></b>Awo Ogboni, Awofá, Babalaôs e Babalorixás.</span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-size: small;"><b><i>Owonrin Sindin:</i></b></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Quando despertamos pela manhã.</i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Se encontrarmos uma boa pessoa no caminho, isto nos inspira; dá-nos energia. </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Se encontrarmos uma pessoa desprezível, isto nos deprime. </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Somente uma pessoa boa é bom de se encontrar. </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>As predições de Ifá foram feitas para Orunmila. </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>No dia em que ele se dirigiu à casa de Elesinoyan </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Orunmila disse: Elesinoyam, o que você prefere: </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Nome ou título? </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Os títulos são passageiros.</i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Só o nome persiste até o fim da vida de uma pessoa. </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Igba cresce como Igba </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>Emi cresce como Emi. </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>É a mão pequena que se usa para pegar uma tartaruga. </i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>As predições de Ifá foram feitas para Orunmila </i></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>No dia em que foi para a casa de Olooyayun.</i></span></div><span style="font-size: 10pt; line-height: 115%;"><br />
</span></div></div><div style="float: right; width: 45%;"><div style="text-align: center;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;"><b><span style="line-height: 115%;">Elesinoyan</span></b></span><span style="font-size: x-small; line-height: 115%;"> – aquele que tem um cavalo de cor cinza</span></div><div style="text-align: justify;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;"><b><span style="line-height: 115%;">Emi</span></b></span><span style="font-size: x-small; line-height: 115%;"> – árvore cujo tronco sai leite, butyrospermum. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;"><b><span style="line-height: 115%;">Igba</span></b></span><span style="font-size: x-small; line-height: 115%;"> – árvores centenárias, árvore africana com favas de </span><span style="font-size: small; line-height: 115%;"><span style="font-size: x-small;">grãos verdes.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-E_MjuHS4BYY/TsVKDK9SozI/AAAAAAAAAsg/XOqRuG_eixg/s1600/fatomi.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-size: xx-small;"><img border="0" height="200" src="http://1.bp.blogspot.com/-E_MjuHS4BYY/TsVKDK9SozI/AAAAAAAAAsg/XOqRuG_eixg/s200/fatomi.jpg" width="150" /></span></a></div><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">É também nesta linha que </span><b style="font-size: 13px; line-height: 15px;"><i>Ofunkanran</i></b><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;"> nos Ori-enta:</span></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Amanheceu. Olokanran não colocou sua coroa.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Amanhece. Olokanran não colocou em seu pescoço o colar grande, que revela sua realeza.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Amanheceu. Olokanran não vestiu roupa de idé para sair com brilho.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">É com nobreza que se trata o nobre.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">É com sabedoria que se trata o sábio.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Quando o mais velho parte fica o mais novo em seu lugar.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">É com prosperidade que se cresce na vida.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0cm 2.25pt;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Ori que será coroado não precisa ser grande<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">O pescoço que ostentará o colar de nobreza não precisa ser grande nem comprido.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">O corpo que será vestido com roupa de idé não precisa ser grande.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 2.25pt;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-UnXKd7yxrK0/TrxtFgGZXTI/AAAAAAAAAqM/yRkwzgRsFP4/s1600/certificado.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><img border="0" height="90" src="http://1.bp.blogspot.com/-UnXKd7yxrK0/TrxtFgGZXTI/AAAAAAAAAqM/yRkwzgRsFP4/s200/certificado.jpg" width="60" /></a></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Títulos serão passageiros, diplomas comida de traças, algo que o futuro se encarregará de deixar no passado. A iniciação não faz um sacerdote. Mas retomando o sábio dos tempos para a eternidade, Ifá, aprendi que, é o nome que deve ser valorizado, o nome que ao renascer-mos nos foi dado por ele, símbolo do que se espera de nossa existência sobre o corpo da Mãe Terra, esperança e responsabilidade que </span><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Òrunmìlà</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;"><i>-Ifá</i> depositou em nossos ombros. É o nome iniciático que realmente deve-se almejar ser merecedor e digno.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Pois títulos, diplomas, símbolo muitas vezes de nossa vaidade, escudo onde muitos escamoteiam sua ignorância, algo que carregam pendurado no peito ou imobilizado na parede da sala.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt 3.75pt;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td><a href="http://3.bp.blogspot.com/-g1zGdTkSIcs/Trx24LqEMEI/AAAAAAAAAqU/GZNttnm2Yuo/s1600/101_0866.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="95" src="http://3.bp.blogspot.com/-g1zGdTkSIcs/Trx24LqEMEI/AAAAAAAAAqU/GZNttnm2Yuo/s200/101_0866.JPG" width="150" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px;"><i style="text-align: justify;"><span style="font-size: xx-small; line-height: 15px;">Ifatokun, Aburo Araba e baba Egun Festival Ifá.</span></i></td></tr>
</tbody></table><div style="text-align: left;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;"> Owonrin Sindi:</span></i></div><div style="text-align: justify;"><i style="text-align: center;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">“</span></i><i style="text-align: center;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Òrunmìlà </span></i><i style="text-align: center;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">estava no palácio do rei Elesinoyan".</span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Ele dissera ao rei para não confiar em títulos e coisas suntuosas na vida. Ele disse: logo um título pode deixar a pessoa, mas o nome perdura, até a morte.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Não apenas isso, mas suas boas ações e caráter fariam o nome durar pela eternidade.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">“Este foi o sermão de </span></i><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Òrunmìlà</span></i><i><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;"> no palácio de Elesynoyan”.<o:p></o:p></span></i></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-EVdqH_U-81I/TsVl_KyDa_I/AAAAAAAAAs4/F7t1ZnRNCXw/s1600/%255B001596%255D.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="133" src="http://2.bp.blogspot.com/-EVdqH_U-81I/TsVl_KyDa_I/AAAAAAAAAs4/F7t1ZnRNCXw/s200/%255B001596%255D.jpg" width="200" /></a></div><span style="font-size: xx-small;"> Ritual Sango Ilero Nigeria.</span><br />
<br />
</div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Sàngó não ficou eternizado por ter sido <b>Alafin</b> em Oyó, mas por seus feitos e por sua coragem. Ele só<b> foi </b>Alafin por <b>ser </b>Sàngó, e não há possibilidade de se pegar a mão ao contrario. Muitos querem ser <i>Basorun</i>, mas não querem ser Basorun Gaa.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Chamo-me T’ógùn Aroleifa (Aquele que tem magia-medicina Herdeiro- de Ifá).<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">E este é o título que me basta, o título que Ogbeolá a mim confiou, e esta “pampa” não é pobre. </span><br />
<span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Em lagos, no festival de Ifá, fui apresentado a Ifaniyi por Alaji, que durante as cerimônias me questionou a respeito do nome de meu Ifá, respondi:<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">- É Ogbeolá.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Ele me falou quase que imediatamente:<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">-Ogbe Alara é o Ifá de meu Pai, você vai ser vitima de muita inveja.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Achei que ele estava fazendo algo para me agradar, tal foi minha surpresa quando vi no folheto da festa o odù marcado, Ogbe Otura, encabeçando os outros.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-1LTZAjjQWkY/Trx4Hidzr9I/AAAAAAAAAqc/2dxvP-rAThE/s1600/annual+festival.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><img border="0" height="90" src="http://3.bp.blogspot.com/-1LTZAjjQWkY/Trx4Hidzr9I/AAAAAAAAAqc/2dxvP-rAThE/s200/annual+festival.jpg" width="60" /></a></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Desta forma passo a entender mais a respeito de meu primeiro nome e a influencia dele em minha vida.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Sempre me perguntei, inveja do que?<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><b><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">N</span></b><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">ão tenho bens para tanto quanto menos status para tal. Mas com o tempo aprendi que a inveja é querer ter o mesmo que outrem, sem os esforços que este desprendeu. E este algo, não é necessariamente um bem material, pode perfeitamente estar no campo social.</span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><i>“Xingamento, escárnio, maledicência e calunia são algumas das expressões da fala depreciativa. <b>Isata</b>, ato de criticar pessoas ou situações, acha-se relacionado à inveja (<b>ìlara</b>). As criticas e referencias depreciativas feitas a outras pessoas têm por raiz um sentimento de inferioridade ou de incômodo provocado pelo sucesso ou pelo brilho alheio. Tal uso da palavra deprecia o ori de quem fala, o conduz à perda da nobreza [...]”.</i> King / Iyakemi Ribeiro 2011.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"><br />
</div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Lembro-me do inicio de minha jornada, na transição de uma cultura religiosa para outra, do Candomblé para o culto de Ifá ou Ifismo. Embora tenha feito minha primeira ida a Nigéria em 1999, já estudava Ifá ha 3 anos. Na cidade onde moro, raríssimas pessoas sabiam sequer o que era Ifá, os que sabiam, era graças ao saudoso Verger, e eu sou um destes muitos (não estão incluídas aqui as exceções). Naquela época falar em bagre para orixá era como tentar agradar ao diabo com uma cruz. Ifá era "coisa de africanista".<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/-vA3CrlCz76U/Trx6CNnOKEI/AAAAAAAAAqs/A8qvIfMf8rQ/s1600/Digitalizar0004.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="100" src="http://4.bp.blogspot.com/-vA3CrlCz76U/Trx6CNnOKEI/AAAAAAAAAqs/A8qvIfMf8rQ/s200/Digitalizar0004.jpg" width="150" /></a></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Os sacerdotes de candomblé tinham na figura de um Awofá um adversário, algo que Beniste e Verger já relatavam ter ocorrido na Bahia. Os motivos estavam principalmente no discurso a respeito da liturgia, dos mitos, do sistema de divinação e principalmente na filosofia religiosa. A denominação de “Os africanos” foi como um rótulo, claro, não de forma a ser um elogio. Angariei alguns desafetos nesta estrada, uns pelas atitudes inerentes a um recém-convertido, outros, pela defesa dos valores morais dos yorùbá. Entretanto o que me indignava e ainda o faz nesta jornada, é ver os “filhos” daquela terra tornando-se mercadores da fé. Pessoas que com suas atitudes, principalmente no campo da ética, destroem a imagem dos verdadeiros e legítimos Omó Odùdúwà, dos verdadeiros sacerdotes desta cultura.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">Quero aproveitar este momento e chamar atenção a uma tendência verdadeiramente maléfica ao resgate do culto, principalmente o de Ifá no Brasil, e em particular neste Estado. <o:p></o:p></span></div><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: justify;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-qbXCw95ITwk/Tr2mHAnJuDI/AAAAAAAAAr8/J32VKTDIpeo/s1600/ifasakiilero.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: xx-small;"><img border="0" height="150" src="http://2.bp.blogspot.com/-qbXCw95ITwk/Tr2mHAnJuDI/AAAAAAAAAr8/J32VKTDIpeo/s200/ifasakiilero.jpg" width="115" /></span></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px; text-align: center;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><span style="line-height: 15px;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: xx-small;">Egbe Sango em Ilero, Oyó.</span><span class="Apple-style-span" style="font-size: x-small;"><o:p></o:p></span></span></div></td></tr>
</tbody></table><div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Tornando-se um porto para o desembarque de ludibriadores, pessoas que em sua terra desfrutam de certo prestigio, mas ao se deparar com a possibilidade que “ganhar” um dinheiro fácil, não excitam em desdizer o que anteriormente fora dito, invalidar o que estes legitimaram em terras yorùbá. É na falta de informação das pessoas que os procuram, na avidez de se ter um nome para blindar sua incompetência religiosa e na credibilidade forjada que ostenta o mediador e tradutor , que geralmente tem porcentagem nos valore$ aferidos, é que africanos se apóiam. Fazem o que jamais fariam em locais onde suas atitudes pudessem ser questionadas, e seu teor ilegítimo revelado. O que leva um “sacerdote” a cobrar para uma iniciação no Brasil metade do valor que cobra em sua terra natal? O que leva um “sacerdote” a pedir um pombo, um Igbín, uma galinha e quatro obi, para que com “tudo isto” seja feito, um Isefa (que ele chama de iniciação de Ifá), “assentar” um ojubó de Iyemoja, além de um ebó de Iya Ajé? O que leva um sacerdote a realizar iniciação de Ifá (sem a presença de seu Igba-dú e seu Opa Osun) onde o neófito é raspado com maquina de tosar cachorro, por alguém que nem sequer tem seu próprio Ifá?</span></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">O que leva um sacerdote a afirmar que Ifá não vê o sexo do iniciado, e sim seu coração, na tentativa de calar o maior tabu dos iorubas dentro do Ifismo tradicional?</span></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td><a href="http://1.bp.blogspot.com/-KV4y8Wg6IeE/Trx8izqiJuI/AAAAAAAAArs/0zX6gY8v17I/s1600/101_0823.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="113" src="http://1.bp.blogspot.com/-KV4y8Wg6IeE/Trx8izqiJuI/AAAAAAAAArs/0zX6gY8v17I/s200/101_0823.JPG" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px;"><div><span class="Apple-style-span" style="font-size: xx-small; line-height: 15px;">Araba Awodiran, </span><i style="font-size: x-small; line-height: 15px; text-align: justify;">Oloye Ifatokun e Aroleifa</i></div><span class="Apple-style-span" style="line-height: 15px;"></span><br />
<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 15px;">A resposta é clara e objetiva, esta na conveniência estabelecia entre a oferta e a procura, em quem <i>vende</i> e os que <i>compram</i><span class="Apple-style-span">. A conveniência chega ao ponto de se poder parcelar o acordo em suaves parcelas, como se faz nas </span><i>Casas Bahia</i><span class="Apple-style-span">. Mas, há de salientar que este parcelamento não esta condicionado a credito, a confiança entre as partes envolvidas nesta negociata, e sim, na presença do <b>cobrador</b>. Agora, aquele que anteriormente foi o mediador e tradutor, fará valer sua parcela, seu quinhão no contrato executando, desta feita ,no papel de cobrador, visto que, ao vendedor não é possível fazê-lo a distancia, e não que lhe falte meios, pois este já recebera quantias enviadas em sua conta no passado, mas, na incerteza de receber tais valores, pois como diz o ditado popular:</span></span></div></td></tr>
</tbody></table></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: center;"><div style="text-align: justify;"><div style="text-align: center;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">“Ladrão que rouba ladrão...”</span></div></div><div style="text-align: center;"><div style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small; line-height: 11px;"> Iyagbo e Oloya no culto para Osun Iragbiji, Osun State.</span></div></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-i_4EUFl34jw/Tr2nAc--isI/AAAAAAAAAsE/1B_ovPrERO4/s1600/iya+bo.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><img border="0" height="150" src="http://3.bp.blogspot.com/-i_4EUFl34jw/Tr2nAc--isI/AAAAAAAAAsE/1B_ovPrERO4/s200/iya+bo.jpg" width="170" /></a><a href="http://1.bp.blogspot.com/-yVf1Z0t6oU8/Tr2pCxwdzaI/AAAAAAAAAsM/Hh00_rUrZKg/s1600/%255B001090%255D_1-1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: justify;"><img border="0" height="150" src="http://1.bp.blogspot.com/-yVf1Z0t6oU8/Tr2pCxwdzaI/AAAAAAAAAsM/Hh00_rUrZKg/s200/%255B001090%255D_1-1.jpg" width="100" /></a></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: center;"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Poderia eu fazer deste artigo um <i>“gibi”</i>, ou um <i>“Mar de Sangue”</i> dado ao numero de imagens possíveis de serem aqui postadas ao longo de minha caminhada religiosa além das que já postei. Todavia, para alguns a cegueira é tal que mesmo outro ditado que diz: “</span><i style="font-size: 13px; line-height: 15px;">Uma imagem fala mais que mil palavras”</i><span class="Apple-style-span" style="font-size: 13px; line-height: 15px;"> não faria a menor diferença.</span></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: center;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;">É o compromisso com as pessoas que confiaram a mim seus segredos mais profundos, em meus juramentos e em respeito a os demais Sacerdotes de Ifá ,que possivelmente virão a ler este material, é que me dou por satisfeito, mesmo que meus carrascos não.<i><o:p></o:p></i></span></div><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td><a href="http://2.bp.blogspot.com/-gE0Tqtq7FU8/Tr2xygJ7MPI/AAAAAAAAAsU/yVtZHroNtH0/s1600/ogun+yee.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="179" src="http://2.bp.blogspot.com/-gE0Tqtq7FU8/Tr2xygJ7MPI/AAAAAAAAAsU/yVtZHroNtH0/s200/ogun+yee.jpg" width="300" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 13px;"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 15px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #6fa8dc; font-family: 'Courier New',Courier,monospace; font-size: small;"><b><i>Ogun yee !!!</i></b></span></span></td></tr>
</tbody></table><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;"><br />
</span></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: center;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;"></span><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;"><o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: center;"><span style="font-size: 10pt; line-height: 15px;"><br />
</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-size: x-small;"><span class="Apple-style-span" style="line-height: 15px;"><br />
</span></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: center;"><div style="text-align: left;"><i><span style="font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 8pt; line-height: 12px;">Por<a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=3125647971795807168" name="_GoBack"></a> Sandro A. Oliveira T’ogun Aroleifa.<o:p></o:p></span></i></div><div><i><span style="font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 8pt; line-height: 12px;"><br />
</span></i></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><div style="text-align: center;"></div></div></div></div>Unknownnoreply@blogger.com